نسب پاکیزه حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها
در اول ذی القعده سال 173 هجری دخت گرامی موسی بن جعفر علیه السلام حضرت فاطمه معصومه علیها السلام به دنیا آمده است. نام مبارکش فاطمه و لقب آن حضرت معصومه بود و در خانواده امام هفتم حضرت معصومه را فاطمه کبری می خواندند.
پدر بزرگوار ایشان موسى بن جعفر علیه السلام ملقب به کاظم، صابر، صالح و امین است کهروز یکشنبه، هفتم ماه صفر سال 128 هجرى قمرى در منطقه ابواء; محلى بین مکه ومدینه از بانویى پاکیزه به نام حمیده به دنیا آمد.
امام رضا(علیه السلام) و برادرش قاسم(علیه السلام) و خواهرش حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) از یک مادر،بنام نجمه (یا تکتم و یا سکن و یا اروى) که معروف به ام البنین بود، دیده به جهانگشودند.
در کتابهاى تاریخى براى مادر حضرت ده نام و لقب ذکر شده است کهعباتند از:
نجمه، تکتم، خیزران مرسیه، اروى، امالبنین، طاهره، سکن،سمانه، شقرا، صقر.
درباره زمان تولد، پدر، مادر، سن و مدت عمر نجمه خاتون اطلاعى در دست نیست ودرباره اینکه وى اهل چه منطقهاى بوده است، نیز اختلاف نظر وجود دارد. على اکبرمهدىپور مىنویسد:
از تاریخ تولد نجمه خاتون اطلاعى در دست نیست و از مقدار سن شریفش به هنگامشرفیابى به دودمان امامت چیزى نمىدانیم. تنها چیزى که در منابع حدیثى آمده،این است که وى به هنگام تشرف به خانه امام کاظم علیه السلام دوشیزه بوده است. اما درمورد تابعیت وى که اهل چه کشورى بوده، تنها چیزى که در دست است این که وى اهلمغرب بود و مغرب در اصطلاح به سه معنا اطلاق مىشود:
1-شمال آفریقا شامل; تونس، لیبى، مراکش و الجزایر
2-مراکش
3-اروپا
براى تعیین منظور از مغرب باید به واژه «مرسیه» استناد کنیم که در ذیل «خیزران»گفته مىشود «مرسى» به سرزمینهایى در فرانسه، اسپانیا و الجزایر اطلاق مىشود،ولى چون به وى «سکن نوبیه» و «شقراء نوبیه» نیز گفتهاند، این احتمال کهمنظور شمال آفریقاست، تقویت مىشود و از این رو مرحوم خاتون آبادى به صراحت وىرا اهل نوبه و زنگبار دانسته است، همچنین چون درباره نجمه خاتون واژه«مولده» (آنکه در کشور عربى متولد شده و نشو و نما یافته) به کار رفته لذااین احتمال که اهل کشورهاى غربى باشد رد مىشود.»
مطالعه سیره ائمه گواهى مىدهد که طهارت و پاکى مادر شرط اساسى براى گزینشمادران امامان بوده است و سعادتى که نصیب فاطمه معصومه سلام الله علیها شد این بود کهمادرش، مادر على بن موسى الرضا علیه السلام نیز بود. لذا از هر نوع آلودگى در هراندازهاش به دور ماند. البته این به معناى تاثیر نداشتن تلاش و کوشش و تقواىالهى در وجود فاطمه معصومه سلام الله علیها نیست، بلکه علاوه بر همه شایستگىهاى فردى که دروجود خویش به وجود آورده بود، از این عوامل نیز به عنوان مکمل و پشتوانه ترقىو تکامل معنوى، اخلاقى و علمى سود مىبرد.
به نظر مىرسد براى پى بردن به نقش نجمه خاتون در تربیت فاطمه معصومه سلام الله علیها کافىاستبه شیوه انتخاب همسر از سوى امامان خصوصا امیرمومنان علیه السلام توجه کنیم; کهبه برادرش عقیل فرمود: «انظر الى امراءه قدرتها الفحوله من العرب لاتزوجهافتلد لى غلاما فارسا.
فقال له تزوج بام البنین الکلابیه، فانه لیس فى العرب اشجع من آبائها».
برایم زنى از بانوان شجاع عرب انتخاب کن که فرزندى دلیر به دنیا آورد.
در جواب گفتبا امالبنین کلابیه ازدواج کن که در عرب شجاعتر از پدرانش نیست.
حاصل این ازدواج تولد چهار فرزند به سان شیر در شجاعتبود که تا لحظه آخرکنار امام حسین بن على علیهما السلام ماندند و جان خویش را نثار نمودند.
مادر فاطمه معصومه سلام الله علیها نیز در روزگار خود بهترین زنان بود. از همین روى و براساس رویاى صادقانهاى که حمیده مادر امام کاظم علیه السلام دیده بود، نجمه را به عقدامام کاظم در آورد.
حمیده خود بارها به امام کاظم علیه السلام درباره نجمه سفارش مىکرد و مىگفت:
پسرم! نجمه بانویى است که هرگز بهتر از او ندیدهام.
این چنین شخصیتى قابلیت داشت، بذر آسمانى را در جان پاکش پرورش دهد. چه گاهبذرهاى مردان صالح در مزبلههاى زنان ناشایست رشد مىیابند و دنیایى را بااعمال ننگین خویش به تباهى مىکشانند، اما جان پاک نجمه، بیست و پنجسال قبلامام رضا علیه السلام را با شرایط ویژهاى که طبیعتا مىتوانست آثار خود را در تولدفاطمه سلام الله علیها نیز بر جاى گذارد، به دنیا آورده بود.
نجمه از تولد رضا علیه السلام اینگونه یاد مىکرد: وقتى به فرزندم رضا علیه السلام حامله شدم،سنگینى حمل را احساس نمىکردم. هر وقت مىخوابیدم، صداى تسبیح و تهلیل و تحمیداز درون رحم به گوشم مىرسید. از شنیدن صدا بیمناک مىشدم، بطورى که از خوابمىپریدم، اما تا بیدار مىشدم، دیگر آن صدا را نمىشنیدم. وقتى متولد شد،دستهایش را بر زمین گذاشت، سر به سوى آسمان برداشت و لبهایش را تکان داد.
همسرم، موسى کاظم علیه السلام وقتى وارد شد فرمود: اى نجمه کرامت پروردگارت گوارایتباد.
نکته جالب اینکه بعد از تولد رضا علیه السلام به نجمه خاتون لقب طاهره دادند که بىشکبراى مولود بعدى یعنى معصومه سلام الله علیها مىتوانست موثر باشد.
نطفه این روایتبه آسمانى بودن انعقاد ائمه اشاره دارد که آسمانى بودن جایگاهپاک را نیز مىطلبد، تا در دوران قبل از تولد علاوه بر خصلتهاى کامل پدر،خصوصیات پاک مادرى را نیز به وى منتقل کند و لذا ادعاى گزافى نیست که بگوییماگر على بن موسى الرضا علیه السلام آینه تمام نماى امام کاظم علیه السلام بود، فاطمه معصومه سلام الله علیها نیز جلوهاى تام و کامل از سیماى پرفروغ مادرش نجمه است.