سؤال: هر گاه پدر فرزند خود را به قصد تادیب مورد ضرب قرار دهد آیا دیه دارد یا نه؟
جواب: هر گاه تادیب طفل متوقف باشد بر ضرب جایز است ولی باید سرخ و کبود نشود و در فرض جواز، حکم تکلیفی با حکم وضعی منافات ندارد مثل اکل در مخمصه، ... که با ضمان منافات ندارد. پس هر گاه سرخ یا کبود یا سیاه شود دیه مقدره را دارد.
سؤال: اگر در غیر ماه حرام، تیر بخورد و در ماه حرام بمیرد یا برعکس چه حکمی دارد؟
جواب: آنچه مسلم است از تغلیظ دیه، صورتی است که رمی و قتل هر دو در شهر حرام باشد یا قتل در شهر حرام باشد ولو رمی در حل باشد و اما عکس آن محل اشکال است و احوط تغلیظ است.
سؤال: بکس بازی که نوعی ورزش است متداول که هر یک به دیگری با مشت ضرباتی وارد می کند و چه بسا بدن طرف سیاه و یا جرح و کسر و کبود می شود آیا چنین ضرباتی با اذن طرف دیگر جایز است و دیه ساقط است؟
جواب: اگر مانند سبق و رمایه باشد و غرض عقلایی بر آن مترتب باشد مانعی ندارد و هر گاه منجر به جرح و کسر عضو طرف باشد با تبری ظاهرا ضمان نیست؟
سؤال: در مواردی جرح وارده بر شخص موجب دیه است آیا اضافه بر دیه در مواردی که مصدوم مبالغ زیادتر از دیه خرج التیام جراحت کرده می تواند خسارت بگیرد؟
جواب: مصارف و مخارج معالجه را که زائد بر دیه است نمی تواند بگیرد.
سؤال: در صورتی که مثلا یک ضربه بر دست شخصی وارد کند و استخوان دست بشکند و اضافه بر شکسته شدن دست هم مجروح یا کبود شود آیا اضافه بر دیه شکسته شدن استخوان دست، دیه یا ارش نسبت به جراحت یا کبودی پوست هم باید بپردازد؟
جواب: مقتضای تعدد جنایت تعدد و ارش است هرچند به ضربه واحده باشد.
سؤال: آیا قتل در حرم مکه ملحق به قتل در ماه است در تغلیظ دیه؟
جواب: بعید نیست الحاق حرم مکه در تغلیظ دیه.
سؤال: اگر رمی در حلّ واقع شود و قتل در حرم و یا عکس؛ آیا تغلیظ در دیه هست یا نه؟
جواب: آنچه مسلم است و قدر متقین آن است که رمی و قتل هر دو در حرم باشد و یا رمی حل و قتل در حرم و اما عکس آن، محل اشکال است و احوط رعایت تغلیظ است.
سؤال: مقنّی و کارگر در زیر زمین ساختمانی چاه حفر کرده و خاک را پشت دیوار انباشته می کنند و از فشار خاکها دیوار اطاق و زیرزمین خراب و سقف فرو می ریزد و مقنی در چاه دفن می شود کارشناس دادگستری پنجاه درصد صاحب کار را مقصر می داند چون دیوار زیرزمین 20 سانتی بوده و ملات را با گل چیده و تیرآهن استاندارد نبوده و نازک و جوشکاری هم کامل نبوده و 50 درصد دیگر مقنی را مقصر دانسته در این صورت دیه از چه کسی گرفته می شود؟
جواب: ظاهر آن است که مباشرت اختصاص به کسی دارد که خاک را پشت دیوار ریخته و موجب سقوط آن شده و اما صاحب خانه به منزله فراهم کننده شرط قتل است و ضمانی ندارد و ظاهر آن است که قتل خطای محض است و دیه بر عاقله کسی است که خاک را پشت دیوار ریخته.
سؤال: اگر قتل در ماه حرام واقع شود که دیه تغلیظ می شود آیا بین عمد و خطا فرق است یا نه؟
جواب: بین عمد و خطای محض و شبه عمد در تغلیظ فرقی نیست به حسب ظاهر.
سؤال: شخصی مجنی علیه که مقداری دیه می گیرد هر گاه برای معالجه جراحت وارده بیش از دیه خرج کند می تواند مازاد را بگیرد؟
جواب: مصارف و مخارج معالجه را که مازاد بر دیه است نمی تواند بگیرد.
سؤال: چند نفر از برادران رزمنده در حین عملیات به سوی یک نفر به گمان انکه از نیروهای دشمن بوده تیراندازی می کنند و او کشته می شود بعدا معلوم می شود که این شخص از نیروهای اسلام بوده با توجه به اینکه معلوم نیست که این فرد با گلوله کدامبک از برادران کشته شده سوال این است که اولا ذمه برادران بر دیه مشغول است یا نه؟ ثانیا اگر به ذمه آنها ثابت نباشد دین این فرد به عهده کیست؟
جواب: در فرض سوال دیه را مشترکا بپردازند و به عهده خود آنهاست چون شبه عمد است.
سؤال: اگر زید به درخواست عمرو هروئینی را که در آب حل شده به عمرو تزریق کند و همین تزریق موجب مرگ عمرو شود آیا دیه ثابت می شود؟
جواب: ظاهر این است که مورد سوال شبه عمد است و دیه به عهده مباشر است.
سؤال: اگر دکتر به دستور مادر جنین را سقط کند دیه ثابت می شود یا قصاص؟
جواب: دیه ثابت است.
سؤال: چون در مواردی قاتل و جانی باید دیه بپردازد و در فقه اسلامی دیه یکی از شش نوع (درهم، دینار، گاو، گوسفند، شتر و حلّه) تعیین شده در تعریف درهم و دینار آن را نقره و طلای مسکوک غیر مغشوش با اوزان معین ذکر کرده اند با توجه به این که امروز درهم و دینار صدر اسلام یافت نمی شود و با توجه به اختلاف قیمت درهم و بقیه انواع اکثر قریب به اتفاق محکومین درهم را انتخاب می کنند و معمولا از پرداخت سایر انواع آن عاجزند اینک سوال این است آیا عنوان درهم و دینار موضوعیت دارد یا چنانچه دولت با عیارهای معین سکه نقره غیر مغشوش ضرب کند و به آن رسمیت دهد مانند سکه بهار آزادی تا محکومین بتوانند آن را بپردازند کفایت می کند یا نه؟
جواب: بعید نیست در باب کفارات و زکات و دیات خصوصیت درهم و دینار ملغی باشد و احوط آن است که مسکوک به سکه معامله باشد و در مفروض سوال اگر مسکوک به سکه معامله شود و رواج پیدا کند مانعی ندارد و کفایت می کند به خلاف باب معاملات که سکه خصوصیت دارد هر گاه ثمن معامله قرار گیرد.
سؤال: شخصی تفنگ را به طرف دیگری نشانه گرفت و گفت می زنم گفت اگر جرات داری بزن و آن شخص به گمان اینکه اسلحه از فشنگ خالی است شلیک کرده است حکم مساله را بیان فرمایید؟
جواب: اگر یقین داشته اسلحه خالی است و احتمال هم نمی داده وجود فشنگ را، قتل عمد نیست بلکه شبه عمد هم نیست بلکه خطای محض است.
سؤال: آیا معلم می تواند در حدی که دیه لازم نشود شاگردان خود را در مقام تادیب تنبیه بدنی کند؟
جواب: مانعی ندارد.
سؤال: شخصی ضربتی خورده که منجر به موت او است و می داند حق دیه دارد آیا می تواند وصیت کند ثلث دیه را خرج او کنند؟
جواب: حکم دیه و اموالی که بعد الموت یا بالموت برای میت پیدا می شود و میت مالک آنها می شود حکم مال موجود دارد و وصیت در آنها نافذ است.
سؤال: زید و عمرو که هر دو معتاد بوده اند با توافق هم مقداری هروئین در آب حل کرده برای تزریق با آمپول اماده نموده اند سپس زید از عمرو درخواست می کند که آن را به وی تزریق نماید عمرو اولا به خود تزریق می کند و سپس به زید درخواست کننده، ولی زید بر اثر آمپول فوت می کند و علت فوت را همین تزریق تشخیص داده اند آیا عمرو تزریق کننده ضامن است؟
جواب: ظاهر این است که مورد سوال شبه عمد است و دیه به عهده مباشر است.
سؤال: شخصی در اثر تصادف انگشتانش قطع می شود راننده او را به بیمارستان می برد و معالجه می کند، اطبای کادر بیمارستان در زدن آمپول کزاز مسامحه می کنند و مجروح مبتلا به کزاز شده فوت می کند آیا راننده یا طبیب ضامن دیه هستند یا نه؟
جواب: عدم ایجاد مانع موجب استناد قتل نیست پس در فرض سوال نه راننده ضامن است نه طبیب ، هر چند بخاطر مسامحه در زدن آمپول مرتکب حرام شده است.
سؤال: جراحات وارده بر زن در صورتی که در یک تصادف اتفاق افتاده مثلا در تصادف با ماشین چه موجب دیه شود یا ارش آیا هر دو در یک جا حساب می شود که اگر مجموع ثلث دیه مرد رسید به نصف بر می گردد؟
جواب: هر یک جداگانه حساب می شود.
سؤال: در جراحاتی که دیه خاصی دارد مثل مامومه (جرح به مغز سر برسد) اگر موجب نقص عضو هم گردد مثل جراحتی که بر سر وارد شده کیسه مغز را پاره کرده باعث نقص استخوان هم شده آیا علاوه بر دیه مقرر برای نقص استخوان هم باید ارش داد؟
جواب: مقتضای مقدر جنایت تعدد دیه و ارش است هر چند به ضربه واحده باشد.
سؤال: طبق نظر فقها دیه مرد مسلمان یکی از اعیان شش گانه است و تخییر در انتخاب یکی از آنها با جانی است هر گاه بعض از آن اعیان متعذرالتحصیل شد آیا جانی می تواند آن را انتخاب نماید و به واسطه تعذر قیمت آن را بپردازد بدون رضایت ولی دم، یا در این فرض باید سایر انواع ممکن التحصیل را انتخاب کند؟
جواب: ظاهر روایات تخییر بین اعیان شش گانه است و پرداخت قیمت عین متعذر التحصیل با فرض امکان تحصیل سایر اعیان بدون تراضی ولی دم جایز نیست بلکه باید یکی از انواع دیگر را که ممکن التحصیل است بپردازد.
سؤال: در یکی از جاده های بین شهری دو اتوبوس با هم تصادف می کنند ماشین عقبی به مخزن گازوییل ماشین جلوتر می زندو گازوییل پخش شده و سطح جاده را می پوشاند و جاده را لغزنده می کند ماشین سوم بدون علم و اطلاع از لغزندگی جاده در اثر لغزندگی جاده سرنگون می شود و دو نفر جان خود را از دست می دهند و خسارت مالی هم ببار می آید ضامن خسارات جانی و مالی کیست؟
جواب: اگر ماشین سومی بدون علم به لغزندگی سطع جاده به سبب پخش گازوییل به رانندگی ادامه داده و موجب خسارت جانی و مالی شده است ظاهرا راننده ماشینی که موجب پخش گازوییل شده ضامن است.
سؤال: کودکی 14 ساله فرزند شخص دیگری را از درب منزل به بیابان دعوت مرده و دو نفری با هم به پشت بام موتورخانه آب رفته و احیانا بازی می کرده اند که به اظهار شخص دعوت کننده شخص دعوت شده در چاه آب سقوط کرده که پس از تلاش فراوان روز بعد از حادثه جنازه شخص دعوت شده را از چاه بیرون می آورند. شخص دعوت کننده ابتدا انکار می کرد و می گفت از او خبر ندارم و پس از استنطاق به ناچار اقرار کرده با هم رفتیم و من او را بردم ولی وقتی سقوط کرد در چاه بدون مداخله من، از ترس به خانه برگشتم و به کسی چیزی نگفتم در صورتی که اگر در ساعات اولیه حادثه به اهالی خبر می داد صدرصد او را نجات می دادند ولی سکوت او و انکار او موجب فوت شده و اظهار می کند به دلیل ترس برای نجات جان او اقدام نکرده ام آیا با وصف مذکور عاقله طفل دعوت کننده ضامن دیه مقتول می باشد؟
جواب: در فرض سوال که سقوط در چاه بدون اختیار داعی بوده و لااقل دخالت داعی در سقوط ثابت نشده سکوت داعی و ترک ایجاد مانع، دخالت در فوت حساب نمی شود و ثبوت دیه وجهی ندارد.
سؤال: اگر پسر نابالغ روز عاشورا از کسی تقاضا نمود به قصد قمه زدن تیغ به سر او بزنند به طوری که خون بیاید آیا جایز است و اگر جایز نیست و خون بیاید آیا باید دیه بدهند یا توبه کافی است؟
جواب: اذن نابالغ مجوز نیست و توبه کافی نیست و باید دیه بدهد.
سؤال: در صورتی که جراحت مفصله بر کسی وارد شود و این جنایت به نحوی است که برای علاج باید مقداری از استخوان برداشته شود که باعث نقص عضو می شود یا استخوان خود خارج شده که قهرا باعث نقص عضو هم گردیده آیا علاوه بر دیه و ارش مقدر، ارش نقص عضو هم باید بپردازد؟
جواب: در موردی که جنایت ملازمه غالبیه دارد با نقص عضو قهرا و اطلاقات در مقام بیان دیه را معین کرده و اثبات ارش اضافه بر دیه وجهی ندارد.
سؤال: هر گاه در جنایت اطارف و اعضا و جروارح، مجموع مقدار دیه از دیه نفس کامله تجاوز کند آیا واجب ادای دیه مجموع اعضا است هر قدر باشد یا بر می گردد به دیه نفس و از دیه نفس نباید زاید باشد؟
جواب: ظاهر ادای دیه مجموع اعضا است هر چند بیش از دیه نفس باشد چون ادله اطلاق دارد و اصل عدم تداخل اسباب است.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
