سجود-آیت الله العظمی وحید خراسانی (مدظله)

سجده بر تسبیح تربت پخته نشده

سؤال 139. آیا سجده بر تربت پخته نشده، جایز است و کفایت از سجده می کند؟

پاسخ:سجده بر تسبیح تربت که گل آن پخته نشده باشد و دانه هایش جمع شده و دور از هم نباشند و مجموع آن مقداری که در پیشانی بر آن قرار گرفته به اندازه مسمّای سجود باشد جایز بوده و سجده صحیح است.

گذاشتن انگشتهای دیگر پا به جای انگشتهای ابهام

سؤال 140. آیا در سجده می تواند به جای انگشتهای ابهام سایر انگشتها را روی زمین بگذارد؟

پاسخ:در سجده گذاشتن سر انگشتهای دیگر غیر انگشتهای ابهام کفایت نمی کند ،و اگر انگشتهای ابهام پا (شصت) روی زمین گذاشته نشود در صورتی که جاهل مقصّر بوده نماز باطل است ولی اگر جاهل قاصر بوده نماز صحیح می باشد.

برداشته شدن ناگهانی سر از سجده

سؤال 141. اگر به طور اتفاقی سرمان از روی مهر برداشته شده و دوباره روی زمین قرار گرفت آیا دو سجده حساب می شود یا یک سجده؟

پاسخ:اگر پیشانی بی اختیار از جای سجده بلند شود چنانچه که ممکن باشد باید نگذارد دوباره به جای سجده برسد واین یک سجده حساب می شود چه ذکر سجده را گفته باشد یا نه، و اگر نتواند سر را نگه دارد و بی اختیار دوباره به جای سجده برسد اگر قبل از آنکه سرش از سجده برداشته شود ذکر سجده را نگفته بوده بنابر احتیاط واجب باید بعد از اینکه سرش بی اختیار به سجده بازگشت ذکر سجده را به نیت قربت مطلقه یا به قصد امری که به او شده اعم از واجب یا مستحب بگوید (و به هر حال سجده دوم او به حساب نمی آید و لذا باید سجده دوم خود را انجام دهد.)

عجز از سجده کامل

سؤال 142. کسی که نمی تواند سجده اش را کامل انجام داده و سرش را روی زمین بگذارد، تکلیفش چیست؟

پاسخ:کسی که نمی تواند پیشانی را به زمین برساند باید به قدری که می تواند خم شود، و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است روی چیز بلندی گذاشته و طوری پیشانی را برآن بگذارد که بگویند سجده کرده است، ولی باید کف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمین بگذارد. و اگر چیز بلندی نباشد که مهر یا چیز دیگری که سجده بر آن صحیح است روی آن بگذارد، لازم است که مهر یا چیز دیگر را با دست بلند کرده و بر آن سجده نماید، و در صورتی که خودش نتواند، دیگری بلند کند و او بر آن سجده نماید.

چیزهایی که سجده بر آنها صحیح است

سؤال 143. در سجده واجب نماز و سجده واجب قرآن بر چه چیزهایی می توانیم سجده کنیم؟

پاسخ:سجده بر مهر و خاک و سنگ و چوب و برگ درخت و برگ گلی که خوردنی نباشد و کوزه گلی و آجر و سنگ آهک و سنگ گچ و آهک پخته و گچ پخته و سنگهای مرمر و مانند آن و علف وکاه و همچنین کاغذ و مقوایی که از آنچه سجده بر آن صحیح است مثل چوب و کاه ساخته شده باشد، صحیح است. در میان اینها از همه بهتر سجده بر مهر تربت کربلا است و بعد خاک و بعد سنگ و بعد سجده بر گیاهان غیر خوراکی.

چیزهایی که سجده بر آنها باطل است

سؤال 144. در نماز واجب و در آیاتی که سجده واجب دارند، بر چه چیزهایی نمی توان سجده کرد؟

پاسخ:سجده بر چیزهای خوراکی صحیح نیست، بنابراین سجده بر گندم و جُو و نان و برگ مو (برگ درخت انگور) تا وقتی که معمولا خوردنی است و گلهایی که خوراکی هستند و گیاهانی که خوردن آنها در بعضی جاها معمول و متعارف است و در جاهایی دیگر متعارف نیست و همچنین سجده بر دواهای خوراکی که از زمین می روید چنانچه خود آنها خوردنی باشد جایز نیست. و همچنین سجده بر چیزهای پوشیدنی مثل پارچه و لباس و همچنین سجده بر فرش و موکت و پنبه جایز نمی باشد، و بنابر احتیاط واجب از سجده بر کاغذی که از پنبه درست شده باید اجتناب کرد. و سجده بر چیزهایی که زمین و روییدنی از زمین، بر آنها صدق نمی کند مثل طلا و نقره و قیر (و آسفالت که لایه های قیر روی سنگریزه ها را گرفته اند) جایز نیست. و همچنین سجده بر سنگهای گرانبها مثل سنگ زمرّد و فیروزه بنابر احتیاط واجب صحیح نمی باشد.

حکم سجده در هنگام نبودن چیزی که سجده بر آن صحیح است

سؤال 145. آیا در حالت اضطرار می توان بر ناخن دست سجده کرد؟ اگر چیزی برای سجده نباشد وظیفه چیست؟

پاسخ:اگر چیزی که سجده بر آن صحیح است ندارد یا اگر دارد بواسطه سرما یا گرمای زیاد و مانند اینها نمی تواند برآن سجده کند باید به لباسش سجده کند به شرط آنکه از حریر و ابریشم نباشد و احتیاط واجب اینست که لباسی که از پنبه و کتان است بر غیر آن مانند لباسی که از پشم و کرک است مقدم بدارد، و اگر لباس میسر نشد بنابراحتیاط واجب بر فیروزه و عقیق و امثال اینها و بر کاغذی که از پنبه ساخته اند سجده کند، و اگر آن هم فراهم نشد بر کاغذی که از ابریشم و حریر ساخته اند سجده کند، و اگر آن هم میسر نشد بر هر چیز دیگری که در حال اختیار سجده بر آن جائز نیست سجده نماید، ولی احتیاط مستحب آنست که تا سجده بر پشت دست ممکن است بر غیر آن از چیزهائی که سجده بر آن جائز نیست سجده نکند، و اگر پشت دست هم میسر نشد تا پنبه و کتان فراهم می شود بر چیز دیگری سجده نکند .

مفقود شدن چیزی که سجده بر آن صحیح است (مثل مهر) در اثناء نماز

سؤال 146. اگر در حال نماز مهر یا چیزى که بر آن سجده جایز است مفقود شود تکلیف نماز او چیست؟

پاسخ:اگر در بین نماز چیزى که بر آن سجده مى کند گم شود و چیزى که سجده بر آن صحیح است نداشته باشد چنانچه وقت وسعت دارد باید نماز را بشکند، و اگر وقت تنگ است باید به ترتیبى که در سؤال قبل گفته شد عمل نماید.

سوره هایی که سجده واجب دارند

سؤال 147. سوره هایی که سجده واجب دارند کدام سوره ها هستند؟

پاسخ:در هر یک از چهار سوره «32 سجده» و «41 فصلت» و «53 النجم» و «96 علق» یک آیه سجده است که اگر انسان بخواند یا گوش دهد، بعد از تمام شدن آن آیه باید فوراً سجده کند.

شرائط سجده در آیه ای که سجده واجب دارد

سؤال 148. آیا طهارت و روبه قبله بودن و سایر امور در سجده واجب قرآن شرط شده است یا خیر؟

پاسخ:در سجده واجب قرآن باید جای انسان غصبی نباشد و باید پیشانی را بر چیزی که سجده بر آن صحیح است گذاشته، و بنابر احتیاط واجب جاهای دیگر بدن را که در سجده نماز ذکر شد بر زمین بگذارد، و بنابر احتیاط واجب جای پیشانی او از جای سر انگشتانش بیش از چهار انگشت بسته بلندتر نباشد، و لازم نیست با وضو یا غسل و رو به قبله باشد و عورت خود را بپوشاند و بدن و جای پیشانی او پاک باشد، و نیز چیزهایی که در لباس نمازگزار شرط می باشد در لباس او شرط نیست.