آیت الله العظمی تبریزی (قدس سره)

استفتائات تقلید (آیت الله العظمی تبریزی قدس سره)

سؤال 1 ـ نـظـربه مساءله 17 منهاج ص 8 راجع به اینکه مکلف مدتی مقلد مجتهدی بود بعد از اینکه آن مجتهد از دنیا رفت این مکلف تقلید کرد از مجتهد دیگری : اگر این مجتهدی که فعلا مقلد او است در غسل شرطی رامعتبر بداند که اولی این شرط را معتبر نـمـی دانـسـت و این مکلف هم در زمان مجتهد اول وقتی که غسل می کرد چه غسل جنابت و چه غـسـل غـیـر جنابت ، آن شرط را مراعات نمی کردو غسل خود را فاقد آن شرط انجام می داد آیا برطـبـق آن مـساءله7 این مکلف در زمان مجتهد اول ـ قبلی ـ در حکم دائم الحدث و دائم الجنابة بوده و باید نمازهایی که در زمان اوخوانده وروزه هایی که درزمان او گرفته و حجی که در زمان اوبجا آورده اعاده کند یا نه ؟

پاسخ: بسمه تعالی اعـمـال سـابقه او مجزی است و احتیاج به قضاء و اعاده ندارد ولکن فعلا باید غسل بر طبق فتوای مجتهد فعلی کند ، و آنچه درمنهاج است بر طبق فتوای حضرت آیة اللّه العظمی خوئی قدس سره می باشد که ایشان اعمال سابقه را مجزی نمی دانند مگراینکه بر طبق عملی که انجام شده صحیح ومـجـزی بـاشـد ، البته ایشان در فرض سؤال روزهایی را که شخص گرفته مجزی می داند ، واللّه العالم .

سؤال 2 ـ اگـر ایـن مـجـتهدی که فعلا مقلد او است در تطهیر لباس وغیره شرائطی را معتبر بداند که اولی این شرائط را معتبرنمی دانست و این مکلف هم در زمان مجتهد اول در مقام تطهیر اءشیاء آن شـرائط را مـراعـات نـمی کرد و بغیر آن طریقی که دومی معتبر می داند تطهیر می کرد آیا در این صـورت حـکـم می کنید به صحت حجی که در زمان اولی انجام داده ونمازهایی که در زمان اولی خوانده و روزه هایی که در زمان اولی گرفته و یا اینکه بر طبق آن مساءله 17 حکم می شود به اعاده این اعمال از باب اینکه بنابر نظریه دومی در تطهیر عادة لباسهای این مکلف و بدنش و اعضایش در زمـان اولـی در حـکم متنجس بوده و وضوء و غسل و تیممی که در زمان اولی انجام می داده با این وضع باطل بوده و نتیجة نمازش و روزه اش و حج اش هم باطل بوده است .

پاسخ: بسمه تعالی اعمال سابقه او مجزی است و احتیاج به قضاء و اعاده ندارد ولکن فعلا باید لباس یا بدن را بر طبق فتوای مجتهد فعلی تطهیرکند .

سؤال 3 ـ در صـورتـی کـه دوتا مجتهد باشد که تقلید مکلف مردداست بین آن دو چه اینکه هر دو زنده بـاشند و یا اینکه هر دومرده باشند و یا اینکه یکی مرده باشد و دیگری زنده و مکلف هم علم داشته بـاشـد بـه اختلاف آن دو در فتوا و به کیفیات وموارد احتیاط هم عارف باشد و احتیاط هم ممکن باشد در این فرض در هر یک از سه صورت زیر حکم می کنید به وجوب احتیاط : الـف ـ مـکـلف علم دارد که این دو در علم مختلف اند ولی نمی تواند بدست بیاورد که اعلم آن دو کدامیک است .

پاسخ: بسمه تعالی اگـر هر دو زنده هستند مخیر است بین آن دو نفر و اگر یکی ازآنها مرده است در آن مسائلی که در زمـان حـیـات او تعلم کرده مخیر است باقی بماند و یا به زنده رجوع کند و در مسائلی که تعلم نکرده باید به شخص زنده که اعلم دیگران است رجوع کندو اگر هر دو مرده باشند در آن مسائلی کـه از هـر کـدام تـعـلـم کرده در صورتی که اعلم از احیاء باشد باید باقی بماند و در مسائلی که از هیچکدام تعلم نکرده باید به اعلم احیاء رجوع کند .واللّه العالم .

ب ـ مکلف علم دارد به اینکه آن دو در علم متساوی هستند .

ج ـ مـکـلـف نه علم دارد به تساوی آن دو در علم و نه هم علم دارد به اختلاف آن دو در علم بلکه احتمال می دهد که متساوی باشند و احتمال هم می دهد که مختلف باشند .

پاسخ: ( ب ) مانند جواب الف می باشد و همچنین است جواب ( ج ) ،اگر در فرض اختلاف احتمال اعلمیت در هر یک از اندو باشد ،واللّه العالم .

در این سه صورت ، در چه صورتی فتوا می دهید به وجوب احتیاط و در چه صورتی از روی احتیاط حکم می کنید به وجوب احتیاط که رجوع بغیر در آن جائز باشد .در چـه صـورتـی از آن سـه صورت حکم می کنید به لزوم احتیاطخاص یعنی احتیاط بین این دو مجتهد و در چه صورتی از آن سه صورت حکم می کنید به لزوم احتیاط عام یعنی احتیاطبین همه مجتهدین اعم از متقدمین و متاءخرین و این دو .بسمه تعالی در هیچ یک از صور مزبور احتیاط واجب نیست .واللّه العالم .

سؤال 4 ـ در تعریف مجتهد اعلم می گویند دو کسی که در فهمیدن حکم خدا از تمام مجتهدهای زمان خـود بـهتر باشد آیا این بهترفهمیدن حکم خدا تنها در مسائل شرعی است یا مسائل سیاسی را نیز شامل می شود ؟

پاسخ: بسمه تعالی ملاک بهتر فهمیدن حکم شرعی است ، واللّه العالم .

سؤال 5 ـ آیا زن می تواند فقط در مسائل زنان مرجع آنان شود ؟

پاسخ: بسمه تعالی زن نمی تواند مرجع تقلید شود ، واللّه العالم .

سؤال 6 ـ آیا کسی که می تواند محتاط باشد ، واجب است که محتاطباشد یا می تواند تقلید کند ؟

پاسخ: بسمه تعالی می تواند تقلید نماید ، واللّه العالم .

سؤال 7 ـ مـکـلـف و ممیز بعد از مراجعه به حضرت عالی در مساءله بقاء می تواند در همه مسائل مراجعه کرده و باقی نماند ؟

پاسخ: بسمه تعالی چـنانچه مجتهد سابقی را اعلم بداند در مسائلی که در زمان حیات آن بزرگوار یاد گرفته باید بر تقلید سابق باقی بماند ،واللّه العالم .

سؤال 8 ـ اگر پس از وفات مجتهد ، در مساءله ای مجتهد زنده مراجعه کرد .اکنون که همان مجتهد نیز وفـات یافته وظیفه اش در آن مساءله چیست ؟آیا طبق نظر حی عمل نماید یا یکی از دومجتهد از دنیا رفته ؟

پاسخ: بسمه تعالی در مسائلی که تعلم کرده در صورتی که مجتهد دوم را اعلم ازمجتهد اول و مجتهد حی می داند ، واجـب اسـت بـر تـقلید مجتهد دوم باقی بماند .و اگر مجتهد اول را اعلم از دومی و همچنین از حـی بـوده واجـب است بر تقلید مجتهد اول باقی بماند .و در صورت شک می تواند به حی مراجعه کند .و در مسائلی که یاد نگرفته به حی مراجعه نماید ، واللّه العالم .

سؤال 9 ـ اگر زن و شوهر هر کدام مرجع تقلیدی دارند ، در مسائل اختلافی چگونه عمل نمایند ؟

پاسخ: بسمه تعالی هر کدام بر طبق فتوای مرجع تقلیدش عمل می کند ، واللّه العالم .

سؤال 10 ـ نظر مبارک را راجع به کسی که مرجع او از دنیا رفته و همین طور باقی مانده بیان فرمایید ؟

پاسخ: بسمه تعالی بـایـد بـه مجتهد حی رجوع کند و اعمالش را طبق فتوای او انجام دهد ، و اعمال سابقی که بعد از فوت مجتهد اول انجام داده اگر بافتوای مجتهد حی یا با فتوای مجتهد میت ـ در مسائلی که بقاء دران مسائل بنظر مجتهد حی جایر است ـ مطابق است مجزی است ،واللّه العالم .

سؤال 11 ـ اگر دو مجتهد برابر باشند ، مقلد می تواند از یکی به دیگرمراجعه کند ؟و اگر کسی تنها یک مساءله را عمل کرده باشدمی تواند به مجتهدی دیگر رجوع کند ؟

پاسخ: بسمه تعالی در مـسـائلـی که یاد گرفته رجوع به غیر نمی تواند بکند .درصورت اعلمیت یا محتمل الاعلمیه بـودن دیـگـری ، و معیار جوازرجوع دوم جواز رجوع در صورت تساوی یاد گرفتن است ، نه عمل کردن ، واللّه العالم .

سؤال 12 ـ بـا تـوجـه بـه مـعـرفـی عده ای از بزرگان در عرصه فقه و فقاهت از سوی حوزه علمیه قم ، تشخیص اعلم آنها برای مردم بسیاردشوار است ، چه کنند ؟

پاسخ: بسمه تعالی بـایـد به اهل خبره رجوع نماید تا مجتهد اعلم یا محتمل الاعلمیة را از بین آنها تشخیص دهد و از وی تقلید نماید ، و تفصیل آنهادر رساله مذکور است ، واللّه العالم .

سؤال 13 ـ دختری است ده ساله که احد ابوین او شیعه است دختربه راه و رسم شیعیان زندگی می کند ولـی در مـورد تقلید و غیره هیچ تصوری در ذهنش نیست و کیفیت او هم جوری نیست که بتواند دنـبال مسائل تقلید و اعلم بگردد و اعلم را بشناسد ـ دراین صورت راهی که آسان ترین باشد برای صحت اعمال این دختر چیست ؟و آیا این راه برای افراد عادی هم قابل عمل هست یا خیر ؟

پاسخ: بسمه تعالی اگر اعمالش را به رجاء صحت انجام دهد و مطابق قول اعلم باشد مجزی است .واللّه العالم .

سؤال 14 ـ از آیة اللّه العظمی اراکی تقلید می کردم آیا شرعا می توانم برتقلید ایشان باقی بمانم ؟چنانچه اجازه می دهید بر تقلید ایشان باشم آیا می توانم درهمه مسایل تقلید کنم یا در مسایلی که در زمان حیات ایشان یاد گرفته ام ؟آیا اجازه می دهید در قسمتی یا همه فتاوای آقای اراکی اعم ازآنکه می دانستم یا نه فتاوای ایشان را رهـا کـرده و از شـمـا تقلیدکنم ؟یعنی بر بعضی فتاوی باقی باشم و بر بعضی به شمامراجعه کنم لطفا به سه سؤال بطور کامل و تفصیلی پاسخ ‌دهید ؟

پاسخ: بسمه تعالی چنانچه به اعلمیت مجتهد میت اطمینان پیدا کرده و مسائل رابرای عمل یاد گرفته تقلید محقق شده و در صورت اعلمیت میت از حی در همان مسائلی یاد گرفته باید باقی بماند و در غیر آنهادر هـر حـال باید به حی مراجعه کند و اگر اعلمیت میت و حی هردو را احتمال می دهد می تواند به حی مراجعه کند و در مسائل یاد نگرفته در زمان حیات میت باید به حی مراجعه نماید .

سؤال 15 ـ آیا تقلید از مجتهد اعلم واجب است یا از غیر اعلم نیزمی توان تقلید کرد ؟

پاسخ: بسمه تعالی در مسائل اختلافی باید به اعلم و یا محتمل الاعلمیه رجوع کند ،واللّه العالم .

سؤال 16 ـ آیا تقلید ابتدایی از مجتهد میت همچون امام ( ره ) جایزاست ؟

ب در صورتی که مجتهد میت اعلم از مجتهدان زند وحاضر باشد وظیفه کسانی که تازه به تکلیف رسیده اند ،چیست ؟

پاسخ: بسمه تعالی تقلید ابتدایی از میت جایز نیست ، و باید به اعلم زنده و محتم الاعلمیه رجوع کند ، واللّه العالم .

سؤال 17 ـ می توان در مسائلی که انسان از مجتهد میت پیروی نکرده ، از مجتهد میت تقلید کرد ؟

پاسخ: بسمه تعالی در بـقـای بر تقلید میت عمل شرط نیست ، و در مسائلی که درزمان حیات او تعلم کردیده اید در صورتی که اعلم از احیاءباشد ، در آن مسائل باید باقی بماند ، واللّه العالم .

سؤال 18 ـ اگـر مجتهد میت از مجتهدان زنده اعلم باشد ، تقلید از اوواجب است چیست ؟در صورت برابری چطور ؟

پاسخ: بسمه تعالی در مسائلی که در زمان حیات او تعلم کرده ، اگر میت اعلم از احیاباشد ، باید .بماند و در فرض تـسـاوی و یـا احـتـمـال اعلمیت در هردو فرد در آن مسائل مخیر است ، و در بقیه مسائل باید به حی رجوع کند ، واللّه العالم .

سؤال 19 ـ اگر بگوییم : تقلید از مجتهد میت اعلم واجب است ،می توان در برخی مسائل از مجتهد زنده تقلید کرد ؟

پاسخ: بسمه تعالی پاسخ این مساله از جواب بالا معلوم شد ، واللّه العالم .

سؤال 20 ـ اگر مجتهد میت از مجتهد زنده عالم تر باشد ، آیا مقلدمی تواند در مسائلی که در زمان حیات وی از او فرا گرفته ، برطبق نظر مجتهد زنده عمل نماید ؟

پاسخ: بسمه تعالی باید در فرض مذکور بر تقلید بر میت اعلم باقی باشد ، واللّه العالم .

سؤال 21 ـ آیا بعضی از مسائلی را که از مجتهد فوت شده یادگرفته ام ، می توانم در آنها از او پیروی کرده و دیگر مسائل را ازحضرت عالی تقلید نمایم ؟

پاسخ: بسمه تعالی در صورت احراز اعلمیت میت از حی ، در همه مسائل یاد گرفته در زمان حیات مرجع اولی باید بر تـقـلـیـد مـیـت اعـلم باقی بماند ، ودر صورت احتمال اعلمیت می توان در ان مسائل باقی باشد ومی تواند به حی رجوع کند ، و در بقیه مسائل باید به حی رجوع کند ، واللّه العالم .

سؤال 22 ـ فتوای جناب عالی در مورد بقای بر تقلید از میت چیست ؟

پاسخ: بسمه تعالی در مسائلی که تعلم کرده بقای بر تقلید میت واجب است ، درصورتی که میت اعلم باشد و در سایر مـوارد بـایـد بـه حی رجوع کند .و در مورد احتمال تساوی یا احتمال اعلمیت در حی و میت بقای تـقلید میت در مسائلی که در زمان حیات از او یاد گرفته جایز است ، و در بقیه مسائل باید به حی اعلم یا محتمل الاعلمیة رجوع کند ، واللّه العالم .

سؤال 23 ـ حکم در صورت تشخیص ندادن اعلمیت حی و میت چیست ؟

پاسخ: بسمه تعالی می تواند در تقلید میت در مسائلی که در حیات او یاد گرفته باقی بماند ، و در بقیه مسائل باید به حی اعلم یا محتمل الاعلمیة رجوع کند ، واللّه العالم .

سؤال 24 ـ در چه مسائلی باید بر مجتهد اعلم مرده باقی بوده ، و چه مسائلی را به عالم زنده مراجعه کرد ؟

پاسخ: بسمه تعالی در مـسـائلـی که در زمان حیات میت اعلم یاد گرفته واجب است برتقلید میت باقی بماند ، و در بقیه مسائل باید به حی مراجعه کند ،واللّه العالم .

سؤال 25 ـ پـس از جستجوی کافی ، اگر چند مجتهد یکسان باشند ،آیا می توان در برخی مسائل از یک نفر ، و بعضی را از دیگری ویا زا سومی تقلید کرد ؟

پاسخ: بسمه تعالی در جـایـی که عمل واحد به فتوای هر دو یا هر سه با تبعیض درتقلید باطل می شود ، تبعیض جایز نیست ، و در غیر این موردتبعیض در تقلید مانعی ندارد ، واللّه العالم .

سؤال 26 ـ اگـر شـخـصـی مجتهدش فوت نماید ، و بنابر تقلید از مجتهدزنده ، به عالم زنده نیز رجوع نماید و دومی نیز پی از چندی فوت نماید اینک بایستی از کدام یک تقلید کند ؟

پاسخ: بسمه تعالی هـر کدام از مراجع فوت شده که اعلم از دیگران و از مجتهد حی است در مسائل یاد گرفته از وی بـر تـقـلـید او باقی می ماند و درصورت احتما اعلمیت در هر سه نسبت به دیگری می تواند به حی مراجعه کند ، و در مسائلی که از ان دو یاد گرفته باید به حی رجوع کند ، واللّه العالم .

سؤال 27 ـ نظر حضرت عالی در بقای تقلید از میت چیست ؟

پاسخ: بسمه تعالی چنانچه میت اعلم باشد در مسائلی که در زمان حیات ، از او تعلم کرده باید بر تقلید او باقی باشد و در بـقیه مسائل باید به حی رجوع کند و چنانچه اعلمیت میت را احراز نکرده در مسائلی هم که در زمـان حیات از او تعلم کرده می تواند به حی رجوع کند ، ودر بقیه مسائل باید به حی رجوع کند ، واللّه العالم .

سؤال 28 ـ شـخصی بعد زا فوت مرجع خود متوجه شد اعمالی که انجام داده بر طبق فتوای او نبوده ، و همچنین اعمالش مطابق فتوای مرجع حی هم نیست و آگاهی از فتوای مجتهد حی تلاش نکرد تا اینکه مجتهد حی دیگر مراجعه کرد که اعمالش مطابق با فتوای اوست در این صورت اعمال او چه صورتی دارد ؟

پاسخ: بسمه تعالی چـنـانـچـه تـقلید از مرجع سوم بر طبق مجوز شرعی باشد باید دروجوب اعاده یا اکتفا به اعمال گذشته بر طبق نظر وی عمل کند ،واللّه العالم .

سؤال 29 ـ شخصی با اذن و اجازه مجتهد زنده ، در تقلید میت باقی ماند ، اکنون مجتهد دومش هم فوت نـمـودند .آیا می توان بااذن و اجازه یک مجتهد زنده در تقلید مجتهد اولی باقی بماندیا به مجتهد حی مستقلا تقلید نماید ؟

پاسخ: بسمه تعالی باید به اعلم احیاء یا محتمل الاعلمیه رجوع کند و در بقای برتقلید میت و خصوصیات آن بر طبق فـتـوای او عـمـل کند ، برحسب فتوای ما چنانچه میت اول اعلم بوده باید در مسائلی که در زمان حیات از او یاد گرفته بر تقلید او باقی باشد و در بقیه مسائل به حی رجوع کند .در غیر این صورت می تواند درمسائلی هم که در زمان حیات از او تعلم کرده به حی رجوع کند ،واللّه العالم .

سؤال 30 ـ بـنـده در دو یـا سـه مساءله از آیة اللّه العظمی اراکی ( ره ) تقلیدنمودم و پیشتر هم مقلد امام خـمـیـنـی ( ره ) بـوده ام ، حـال بـنابراذن مجتهد زنده به امام باقی بمانم یا به آیت اللّه اراکی ؟یا ازمجتهد حی ؟

پاسخ: بسمه تعالی هر کدام از مراجع میت اعلم از حی باشد در مسائلی که از وی یادگرفته واجب است باقی بماند .و در مسائلی که در زمان حیات مرجع سابق یا اسبق یاد نگرفته باید به حی مراجعه نماید ،واللّه العالم .

سؤال 31 ـ ایـن جـانـب اکـنـون مـقـلـد مـرحوم حضرت آیت اللّه العظمی اراکی ( ره ) هستم ، آیا اجازه می فرمایید که در مسائل جدیدروز مقلد حضرت عالی باشم ؟

پاسخ: بسمه تعالی بـقـای بـر تـقلید میت در مسائلی که در حال حیات وی تعلیم نکرده اید جایز نیست و باید به حی رجوع نمایید ، واللّه العالم .

سؤال 32 ـ ایـن جانب ندانستن مساءله ، بعد از رسیدن به سن تکلیف ازمجتهد میت تقلید کردم .پس از مدتی مساءله برایم روشن شد تکلیف بنده در مورد اعمال و عبادتهای گذشته چگونه می باشد ؟

پاسخ: بسمه تعالی به رساله عملیه مجتهدی که فعلا باید از او تقلید کنید مراجعه کنید ، اگر اعمال سابقتان بر طبق فتاوی ما بوده مجزی است ،واللّه العالم .

سؤال 33 ـ اگـر چـنـد مرجع یکسان باشند یا احتمال اعلمیت در بعضی وجود داشته باشد ، آیا می توان بـعـضـی از مـسـائل را از یـکـی ، وبـاقی مانده را از دیگری تقلید کرد ؟و آیا می توان از مجتهدی به مجتهد دیگر رجوع کرد ؟

پاسخ: بسمه تعالی در صـورتـی کـه احـتمال اعلمیت مختص به یکی باشد ، تقلید از اومتعین است .و در صورتی که احـتـمـال اعـلـمـیـت در هر کدام موجدباشد می توان با تبعیض مسائل یا بدون آن هر یک از آنها تقلیدکرد .و ظن به اعلمیت یکی از آنها اعتبار ندارد لکن اگر در این صورت در بعضی از مسائل از یـکـی تـقـلید کرده نمی تواند در آن مسائل به دیگری عدول کند ، مگر آنکه محرز شود که دومی اعلم است یا احتمال اعلمیت مختص به او شود ، واللّه العالم .

سؤال 34 ـ در صـورت مـزاحم بودن شرایط نماز جمعه ، حضرت عالی آن را احتیاط واجب می دانید .آیا کـسـی کـه مـقـلد شماست می تواند در این مساءله از مجتهدی تقلید کند که نماز جمعه راواجب نمی داند ؟

پاسخ: بسمه تعالی می تواند با رعایت الاعلم فالاعلم از مجتهد دیگری تقلید کند ،واللّه العالم .

سؤال 35 ـ اگر از مجتهدی تقلید صحیحی کرده می تواند بعد از فوت یا در حیات وی به مجتهد دیگری کـه در آن مـسـاءله نظری موافق دارد استناد داده و از او تقلید نماید ؟و لو دومی غیر اعلم باشد و وجه عمل را مغایر آنچه اولی نظر دارد بداند ؟درصورت اختلاف فتوی آیا موردی هست که تخییر باشد بین بقاء بر تقلید سابق از حی به میت و عدول به مجتهدی دیگر ؟

پاسخ: بسمه تعالی عـدول از حـی به حی دیگر جایز نیست مگر آنکه مجتهد ثانی اعلم باشد و استناد به فتوا لازم است اسـتـنـاد بـه شـخـص اثری ندارد ودر صورت اتفاق در راءی فتوای هر یک می تواند استناد کند و درصـورت اخـتـلاف بـایـد به اعلم مراجعه کند و در صورت تساوی حی با حی فرضا یا اگر هر دو مـحـتـمل الاعلمیة باشند مکلف مخیراست هر یک مراجعه کند و چنانچه میت محتمل الاعلمیة بـاشـد درمـسـائلی که در زمان حیات او یاد گرفته مخیر است به تقلید میت باقی بماند یا به حی رجوع کند ، و در مسائلی دیگر باید به حی مراجعه کند .واللّه العالم .

سؤال 36 ـ در رساله حضرت عالی آمده گمان به اعلمیت یک مرجع کافی نمی باشد منظور چیست ؟

پاسخ: بسمه تعالی اگـر هـر یـک از دو مرجع محتمل الاعلمیة نسبت به دیگری باشندمکلف مخیر است ، به هر یک مراجعه کند و گمان به اعلمیت یکی مرجع نمی شود ، واللّه العالم .

سؤال 37 ـ شـخصی که متوجه مساءله تقلید نبود ، اما مساءله ای که برایش پیش می آمد از رساله مجتهد وقـت اخـذ مـی نموده وعمل می کرد .آیا این مقدار برای تحقق تقلید و بقای پس ازوفات او کافی است ؟

پاسخ: بسمه تعالی در صورتی که وظیفه اش تقلید از آن مجتهد بوده کافی است ،واللّه العالم .

سؤال 38 ـ زن و شوهری ، هر کدام مقلد یک مرجع تقلید می باشند ،مسلما گاهی از دیدگاههای آن دو بزرگواران با هم فرق دارد ،مثلا مجتهدی خون در تخم مرغ را نجس و مجتهد دیگر پاک می داند ، بنابراین باعث عسر و حرج می شود چه کنند ؟

پاسخ: بسمه تعالی مـرجع تقلید هر کدام اعلم باشد آن دیگری نیز باید از او تقلیدکند ، و تقلید از مجتهد دیگر مجزی نیست .و اگر هر کدام مجتهدخود را از دیگری اعلم تشخیص بدهد با موازینی که در رساله عملیه ذکر شده باید از مجتهد خود تقلید کرده و به فتوای اوعمل کند ، واللّه العالم .

سؤال 39 ـ بـا فـوت مـرجع تقلید وظیفه مقلدان آن مرحوم چه خواهدبود ؟آیا می توانند بدون رجوع به مـجـتهد زنده ، یعنی بی آنکه در مساءله بقای بر میت از زنده ای بپرسد ، به تقلید خود از آن مرحوم ادامه دهد ؟

پاسخ: بسمه تعالی چـنانچه رجع تقلید وفات کند ، فتوای او در مساءله بقا بر میت اعتبار ندارد .لازم است مقلد او در مساءله جواز بقا یا وجوب آن با سایر خصوصیات لازمه رجوع کند به مجتهد حی که اعلم ازسایر احیا است ، واللّه العالم .

سؤال 40 ـ پـس از آن کـه شخص تنها در مساءله بقای بر میت به حضرت عالی مراجعه کرد ، آیا می تواند همه مسائل را از اوپیروی کند ؟

پاسخ: بسمه تعالی چـنانچه مجتهد سابقی را اعلم بداند در مسائلی که در زمان حیات آن بزرگوار یاد گرفته باید بر تقلید سابق باقی بماند ، و دربقیه مسائل باید به مجتهد زنده رجوع کند ، واللّه العالم .

سؤال 41 ـ در مسائلی که احتیاط واجب دارید می توان به مرجع دیگررجوع نمود ؟

پاسخ: بسمه تعالی در احـتیاطات به فتوای کسی که در مرتبه بعد از مجتهد اعلم قاردارد می توان مراجعه کرد ، واللّه العالم .

سؤال 42 ـ پـس از ایـن کـه در مـسـاءلـه بقاء بر تقلید به حضرت عالی مراجعه کردم ، می توانم در برخی مسائلی که حضرت عالی آسان تر گرفته اید رجوع نمایم ؟

پاسخ: بسمه تعالی اگـر مجتهد سابق اعلم باشد نسبت به مسائلی که در حال حیات از او یاد گرفته باید به فتاوی او عـمـل نـمـایـیـد ، و در بـقـیـه مـسـائل بـایـد بـه مجتهد زنده رجوع کنید و اگر مجتهد میت مـحتمل الاعلمیة باشد در مسائل هم که در زمان حیات او یاد گرفته ایدمی توانید به مجتهد زنده رجوع کنید ، واللّه العالم .

سؤال 43 ـ اگر چند مرجع در یک سطح باشند ، آیا شخص می تواندبرخی مسائل را از یکی و برخی دیگر را از مجتهدی دیگر فرابگیرد ؟

پاسخ: بسمه تعالی تـبعیض در تقلید از متساویین جایز است در صورتی که موجب علم به بطلان عمل واحد به فتوای هر دو یا مخالفت قطعیه در دوعمل نشود ، واللّه العالم .

سؤال 44 ـ اگـر مـجتهدی اعلم باشد و مجتهد دیگر با تقواتر باشد ولی علمش کم است از او تقلید جایز است اگر مجتهدی اعلم ، ومجتهدی دیگر با تقواتر باشد .تقلید از کدام جایز است ؟

پاسخ: بسمه تعالی در صورت اختلاف در فتوا باید از اعلم تقلید کرد ، واللّه العالم .

سؤال 45 ـ اگر مجتهدی دوازده امام نباشد اما عادل باشد می شود ازوی تقلید کرد ؟

پاسخ: بسمه تعالی تقلید از وی جایز نیست ، واللّه العالم .

سؤال 46 ـ آیـا شـخـص شـیـعه می تواند از عالم اهل سنت تقلید کند ، بااین شرط که دیدگاههای وی مطابق با شیعه باشد ؟

پاسخ: بسمه تعالی شرط مرجع تقلید (( ایمان )) است با سایر شروط که در رساله عملیه آمده است ، واللّه العالم .

سؤال 47 ـ مجتهدی که همه شرایط را دارا باشد ، اما حریص به دنیاباشد می شود از او تقلید کرد ؟

پاسخ: بسمه تعالی اگر عادل است می توان تقلید کرد ، واللّه العالم .

سؤال 48 ـ برای شناخت اعلم از مراجع ، قول چه کسی از افراد مقدم است ؟

پاسخ:بسمه تعالی قول هر کدام از چند نفر که خبرویت آنها اقوی است مقدم است ،واللّه العالم .

49 ـ در مورد مساءله ای بعد از فتوا می فرمایید ((بعید نیست حکم مساءله چنین باشد )) مراد فتوی یا احتیاط است ؟

پاسخ: بسمه تعالی فتوی است .واللّه العالم .

سؤال 50 ـ مـقلدی که نسبت به اعلم بودن مجتهد فوت شده شک دارد و در مساءله بقای بر تقلید میت نیز به حضرت عالی رجوع نموده ، در مسائل عمل شده هم می تواند به فتوای شما عمل نمید ؟

پاسخ: بسمه تعالی در فرض سؤال می تواند ، واللّه العالم .

سؤال 51 ـ آیا تقلید صرفا عمل کردن است یا التزام به عمل در تقلیدکافی است ؟

پاسخ:بسمه تعالی تـقـلید : یعنی عملی که مستند به فتوای مجتهد است و در بقای برتقلید میت عمل لازم نیست ، بلکه تعلم فتوی کافی است ، و التزام به عمل نمودن به فتوای مجتهد اثری ندارد ، واللّه العالم .

سؤال 52 ـ در مورد احتیاط واجب به چه کسی مراجعه شود ؟

پاسخ: بسمه تعالی در مواردی که ما احتیاط کرده ایم ، می توانید به مجتهد دیگر بارعایت الاعلم فالاعلم مراجعه کنید ، واللّه العالم .

سؤال 53 ـ رجوع به مجتهدی در تقلید بنای شهادت دو نفر عادل چگونه است ؟

پاسخ: بسمه تعالی اگر بعد از آن به طریق معتبر اعلم یا محتمل الاعلمیه مرجعی راکه به او رجوع کرده احراز کند ، رجوع سابق او صحیح می شود ،واللّه العالم .

سؤال 54 ـ رجوع از مرجع حی به مرجع دیگر چگونه تحقق می یابد ؟

پاسخ: بسمه تعالی چـنـانـچه به وجه شرعی محرز شود که دومی اعلم یا خصوص اومحتمل الاعلمیه است باید به او رجوع کند ، واللّه العالم .

سؤال 55 ـ این جانب مقلد حضرت آیت اللّه العظمی اراکی ( ره ) بودم و چند فتوی از ایشان را یاد گرفتم و عـمـل نـمـوده ام ، در حال حاضر در نظر دارم در تمام مسائل مقلد حضرت عالی باشم ،آیا اجازه می فرمایید ؟

پاسخ: بسمه تعالی چنانچه اعلمیت ایشان محرز است باید در آن مسائلی که براعمل یاد گرفته اید باقی بمانید ، و در بـقـیـه مـسـائل بـه حـی مـراجعه کنید ، و اگر مجتهد میت محتمل الاعلمیة باشد می توانید در همه مسائل به حی رجوع کنید ، واللّه العالم .

سؤال 56 ـ کـسـی کـه مـرجع تقلید برگزیده ، آیا می تواند در بعضی ازمسائل نماید رجوع به مجتهدی دیگر ؟

پاسخ: بسمه تعالی اگر مجتهد اعلم باشد و احتمال اعلمیت فقط در او باشد تقلید اومتعین است ، واللّه العالم .

سؤال 57 ـ برای تشخیص اعلم ، آیا اهل فن باید مجتهد باشد ؟

پاسخ: بسمه تعالی لازم نـیست مجتهد باشد ، ولی باید در حدی از علمیت باشد که مجتهد را از غیر مجتهد و اعلم از غیر اعلم تشخیص دهد ، واللّه العالم .

سؤال 58 ـ آیـا انسان می تواند از مجتهدی تقلید کند که یقین به اعلمیت او نداشته باشد ، با توجه به این که احتمال اعلمیت دیگری را بدهد ؟

پاسخ: بسمه تعالی اگر فقط در یک شخص از دو نفر احتمال اعلمیت می دهد از همان باید تقلید کند ، واللّه العالم .

سؤال 59 ـ کـسانی که جدیدا بالغ می شوند و با تحقیق و بررسی ازاهل خبره نتوانستند به نتیجه قطعی برسند تکلیف آنهاچیست ؟

پاسخ: بسمه تعالی نـظـر کـسانی که خبرویت آنها اقوی است اخذ نمی شود ، و اقوی در بین نبود از مجتهدی که مجتهد الاعلمیه است باید تقلید کند ،و اگر در همه احتمال اعلمیت بدهد در تقلید مخیر است ، واللّه العالم .

سؤال 60 ـ لـطـفـا مـحـدوده فـروع دین و احکام فقهی ( تقلیدی ) وموضوعات ( غیر تقلیدی ) را بیان فرمایید ؟

پاسخ: بسمه تعالی مـکـلفی که مجتهد نیست در همه عبادات و معاملات و کارهایی که انجام می دهد یا ترک می کند باید مقلد باشد ، یا احتیاط کند ، مگرمواردی که از مسلمات است ، مانند اصل وجوب نماز و روزه و .و در اعتقادات تقلید جایز نیست و تشخیص مصادیق موضوعات به عهده خود مکلف است ، واللّه العالم .

سؤال 61 ـ شـخـصـی بدون تحقیق به فتوای مجتهد وقت رفتار کرده ،آیا این مقدار برای تحقق تقلید و بقای پس از فوت او کافی است ؟

پاسخ: بسمه تعالی اگر صاحب رساله واجد شرایط تقلید بود در آن مسائلی که درزمان حیات از او اخذ کرده می تواند به تقلید او باقی باشد ، بلکه اگر اعلم بود باید در آن مسائل بر تقلید او باقی باشد ، واللّه العالم .

سؤال 62 ـ آیـا پس از این که از مجتهدی تقلید کرد ، می تواند به طورمطلق از مجتهدی زنده به دیگری برگردد یا باید به اعلم رجوع کند ؟

پاسخ: بسمه تعالی اگر مجتهد دوم اعلم یا خصوص او محتمل الاعلمیه باشد ، بایدبه او رجوع کند ، واللّه العالم .

سؤال 63 ـ کـسی که تا اندازه ای آگاه است ، و حکم را بهتر فهمیده ، ازاین رو در برخی مسائل احتمال مـی دهـد مـجـتـهـد زنده آگاه تراست ، آیا در مسائلی که به اعلم بودن او یقین ندارد می تواندبه مجتهد زنده رجوع کند ؟

پاسخ: بسمه تعالی در فرض مزبور می تواند به حی مراجعه نماید ، واللّه العالم .

سؤال 64 ـ اگـر کـسـی در اعلم بودن حی یا میت مردد باشد ، با توجه به فتوای حضرت عالی مبتنی بر وجوب ابقای بر تقلید اعلم آیامی تواند به مجتهد زنده رجوع کند ؟

پاسخ: بسمه تعالی در فرض سؤال می تواند به حی مراجعه نماید ، واللّه العالم .

سؤال 65 ـ آیـا عـمـل بدون تقلید مطلقا حرام است یا بطلانش درصورتی است که مطابق تقلید صحیح نباشد ؟

پاسخ: بسمه تعالی باطل است ، مگر آن که مطابق با واقع یا تقلید صحیح باشد .

سؤال 66 ـ آیا منظور از یقین در رساله عملیه اطمینان است یا علمی که احتمال خلاف در آن راه نداشته باشد ؟

پاسخ: بسمه تعالی در غیر مرافعات و بعض موارد حکم حاکم ، اطمینان در حکم یقین است ، واللّه العالم .

سؤال 67 ـ اگر مکلفی 5 الی 6 سال عبادتش را بدون تقلید انجام دهدوظیفه اش چیست ؟

پاسخ: بسمه تعالی به مجتهدی که وظیفه اش تقلید از او است رجوع می کند چنانچه اعمال گذشته به حسب فتوای او صحیح بود اعاده آن لازم نیست ، واللّه العالم .

سؤال 68 ـ ایا زن می تواند مرجع تقلید شود ؟

پاسخ: بسمه تعالی زن نمی تواند مرجع تقلید شود ، واللّه العالم .