وصیت به حج

سؤال :اگر شخصى براى خودش حج را به جاى آورد سپس وصيت كند پس از فوتش به نيابت از او حج كنند و معلوم نباشد كه مورد وصيت، حجة الاسلام است ـ مانند آن كه برايش بطلان حج سابقش آشكار شود و يا دريابد كه آن هنگام مستطيع نبوده است ـ كه لازم است هزينه آن از اصل ماترك جدا شود و يا آن كه اين حج، احتياطى يا مستحبى است كه بايد از ثلث جدا شود واگر كفاف هزينه حج را ندهد اجراى آن متوقف بر موافقت ورثه است، در چنين حالتى تكليف چيست؟

پاسخ: اگر استطاعتش در زمانى معلوم باشد و ندانند كه پس از آن حجة الاسلام را به جاى آورده است، يا نه، بر ورثه واجب است كه هزينه آن را از ثلث جدا كنند و كاستى آن را ـ در صورتى كه ثلث پاسخگو نباشد ـ از اصل تركه جبران نمايند و اگر ندانند كه مستطيع بوده است و يا بدانند كه مستطيع بوده و پس از آن خودش حج به جاى آورده است، هزينه حجش را از ثلث مى پردازند و اگر كفاف نكرد، كاستى آن را با اجازه ورثه از مابقى ارث جبران مى كنند.

سؤال :اگر شخصى كه نمى تواند مباشرتاً حج گزارد، وصيت كند كه پس از فوتش به نيابت از او حج كنند. آن گاه پس از وصيت، در همان حال حياتش كسى را به نيابت از خود به حج بفرستد، آيا عمل به وصيتِ پيش از اين حج نيابتى واجب است و يا آن كه لغو شده به شمار مى رود؟

پاسخ: اگر معلوم شود كه حج مورد وصيت، همان است كه در زندگيش براى ادايش نايب گرفته است، به گونه اى كه نايب گرفتن عدول از وصيت به شمار رود، وصيت لغو شده خواهد بود و در غير اين صورت، عمل به وصيت واجب است.

سؤال :اگر شخصى وصيت كرد كه به نيابت از او حج كنند، ليكن معلوم نشد كه مقصودش حج بلدى است يا حج ميقاتى يا اعم از اين دو، در اين صورت وظيفه شخص وصى چيست؟

پاسخ: حج ميقاتى از او كفايت مى كند، مگر آن كه قرينه روشنى بر اراده حج بلدى، وجود داشته باشد.

سؤال :شخصى از ثلث ماترك خود، به حج وصيت مى كند و شخصى را براى اداى آن تعيين مى نمايد. ليكن ورثه اش كسى ديگر را براى نيابت از او برمى گزينند، حال حكم اين حج چيست و اجرت آن به عهده كيست؟

پاسخ: حجش صحيح است، ليكن ورثه ضامن اجرت آن هستند پس اگر مورد وصيت حجة الاسلام باشد، ثلث را در راهى كه به نظر وصيت كننده نزديك تر باشد، صرف كنند و اگر مورد وصيت حج مستحبى باشد، واجب است كه وصيت را اجرا كنند.

سؤال :شخصى وصيت مى كند كه يكى از املاك معين شده اش را پس از مرگش بفروشند و با پول آن به نيابت از او حج كنند و چون آن را مى فروشند، مى بينند كه پولش بسيار بيشتر از هزينه حج است. حال با اين پول مازاد چه كنند؟

پاسخ: اگر از وصيت تعدّد مطلوب فهميده شود، آن را در يكى از راه هاى خير كه به غرض وصيت كننده نزديك تر باشد، صرف كنند وگرنه جزو ارث وارثان مى شود.

سؤال :آيا شخص مى تواند به ناقص العضوى وصيت كند كه حجة الاسلام يا غير آن را به نيابت از او به جاى آورد، در صورتى كه نقص عضوش بر نحوه طبيعى انجام اعمال اثر مى گذارد؟

پاسخ: اگر وصيت كننده از نقص عضو نايب بى خبر بود، يا آن كه اين نقص بعد از وصيت پديد آمد و وصيت كننده بى آن كه از آن باخبر شود، فوت كرد و يا آن كه پس از مرگ وصيت كننده، نقص عضو پيدا شد، بعيد نيست كه وصيت باطل باشد. اما اگر وصيت كننده با علم به نقص عضو وصيت كرد و يا آن كه پس از وصيت اين نقص پديدار شد ولى وصيت كننده با آگاهى از آن از وصيت خود عدول نكرد، ظاهراً اجراى وصيت از ثلث ميت واجب است. البته اگر مورد وصيت حجة الاسلام بوده باشد، احتياط واجب آن است كه هم وصيت را اجرا كنند و هم كسى را كه توانايى اداى عمل اختيارى داشته باشد، از اصل تركه ميت براى حج نايب بگيرند