جواب:بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
با تشکر از اعتمادتان به سایت انهار
بزرگوار
به طور کلی در معارف دین برای حلال دانستن هر کسب و کار یا حقوقی که انسان دریافت میکند یا حرام دانستن آن شرایط و قواعدی وجود دارد که اگر مطابق با آن شرایط عمل شود حقوق و درآمد و کسب و کار حلال است و اگر بدون شرایط عمل شود حقوق و درآمد و کسب و کار حرام است.
برای حلال دانستن کسب و کار و درآمد آن و حقوق در ادارهجات و مراکز اقتصادی و شخصی و خصوصی این است که اولاً نوع کار حلال باشد و حرام نباشد یعنی نمیتواند کسی کار حرام انجام دهد و حقوق خود را حلال بداند مثلاً در کارخانه شراب سازی کار بکند چون شراب حرام است حقوق و کسب و کار آن هم حرام است.
ولی اگر انسان کاری را انجام دهد که شرعاً مباح و مجاز باشد حقوق و کسب و کار و درآمد آن نیز حلال هست و استفاده از چنین درآمدی مجاز هست و اشکال ندارد
مواردی را که شما از سامانههای تامین مالی جمعی نام بردید با دو شرط حلال است:
{۱} در صورتی درآمدی حلال است که مطابق با قوانین و قواعد شرعی عمل بکنند و اینکه آیا مطابق با قواعد و قوانین شرعی عمل میکنند یا نه تشخیص با خودتان هست و البته شما باید از قواعد و قوانین شرعی بررسی کنید تا بدانید که آن درآمدها مجاز هست یا خیر.
{۲} در صورتی درآمد حلال است که علاوه بر اینکه مطابق با قوانین و قواعد شرعی؛ مطابق با قوانین نظام و حکومت باشد بنابراین اگر حکومت درآمدی را اجازه نمیدهد کسب آن درآمد جایز نیست.
سامانههای تامین مالی جمعی که شما از آنها نام بردید اگر در نظام مقدس جمهوری اسلامی جایگاه دارد و مجوز کسب و کار دارند کسب درآمد از اونها مشروط بر شرعی بودن کارشان اشکال ندارد.
اگر نسبت به کسب و کار سامانهها و شرعی بودن آن نگران هستید و نتواند شما را خاطر جمع کند و نسبت به حلال بودن آن درآمدها مطمئن کند از نظر شرعی احتیاط کنید و از آن درآمدها استفاده نکنید و فاصله بگیرید.
در امالی طوسی در سخنی نورانی آقا امیرالمومنین علی عليه السلام آمده است: أخوكَ دِينُكَ، فاحْتَطْ لدِينِكَ بم شِئتَ. یعنی: برادر تو دين توست ؛ پس تا مى توانى مواظب دين خود باش .
اگر ما زندگانی اولیا دین علیهم السلام را مطالعه کنیم در موارد زیادی این گونه احتیاطها به چشم میخورد و نیز اگر به زندگانی مؤمنان راستین دقت کرده باشیم از این گونه احتیاطها فراوان در زندگیشان مشاهده میشود .
بزرگوار هر زمانی نسبت به حلال یا حرام بودن چیزی شک و شبهه وجود دارد از استفاده کردن از آن مورد مشکوک پرهیز کرد.
در حالات مرحوم شهید شیخ عباس قمی مولف بزرگوار کتاب نورانی و شریف مفاتیح الجنان آمده است به یکی از شهرهای دور ظاهراً تبریز رفته بوده و مهمان کسی شده بوده س از چند شب میزبان به مرحوم شیخ عباس قمی عرض میکند امشب جای مهمان هستیم حوم شیخ عباس قمی به میزبان میگوید شما بروید من در منزل میمانم تا قدری مطالعه کنم و شما مختصر شام برای من بگذارید میزبان میگوید اگر با ما بیایید باعث افتخار میشود لطفاً تشریف بیاورید.
وم شیخ عباس قمی رودربایستی میکند و با میزبان به مهمانی میرود و برمیگردند ولی فردا صبح مرحوم شیخ عباس قمی وقتی بیدار میشود که آفتاب نزدیک از طلوع کند و نماز صبح قضا شود فوراً وضو میگیرد و قبل از اینکه نماز قضا شود نماز خود را میخواند و صبر میکند وقتی میزبان به حضورش رسید میگوید دیشب مرا کجا بردید؟
میزبان میخندد و میگوید دیشب رفته بودیم منزل بانک شب.
رحوم شیخ عباس قمی میگوید بانک شب یعنی چه؟
میزبان میگوید بانکهای دولتی در روز ربا میدهند و ایشان در شب ربا میدهد!!!
مرحوم شیخ عباس قمی ناراحت میشود و از میزبان گلایه میکند که چرا مرا به منزل رباخوار بردهای امشب به دلیل نان حرامی که از سفره ایشان خوردیم نزدیک بود نماز صبحم قضا شود در حالی که بیش از ۴۰ سال است که نماز شبم ترک نشده.
بنابراین بهتر است انسان از هر لقمهای که احتمال حرام بودن آن است استفاده نکند مگر اینکه یقین به حلال بودن آن لقمه و آن کسب و کار داشته باشد. یاحق.
سوال دوم کاربر
با سلام و احترام مجدد.
در بخشی از پاسخ فرموده اید که نیاز است نسبت به قواعد و قوانین شرعی این حوزه اشراف داشته باشم تا بتوانم تشخیص دهم و نتیجه گیری کنم که درآمد حاصله شرعی و یا شبهه دار است. ای کاش منابعی در این زمینه برای خواندن و کسب اطلاعات (به زبان ساده) معرفی می فرمودید چراکه من در این خصوص در مقالات و گفتگوهای اینترنتی روحانیون فعال در حوزه اقتصاد و فقه جستجو و تحقیق کرده بودم اما به نظرات ضد و نقیض و دارای اختلاف در این زمینه برخوردم که بیشتر گیج کننده بود تا راهگشا. همچنین در بخش آخر فرموده اید که نسبت به چیزی که مطمئن نیستیم و دارای شک و شبهه است باید پرهیز کرد، مسئله این است که سازمانها و سامانه ها (حتی سازمانهای مجوزدار و یا سازمانهای اقتصادی حکومتی ) شفافیت کاملی در خصوص فعالیت های سرمایه گذاری اقتصادی خود ارائه نمی دهند. عملا با در نظر گرفتن این مورد هیچ وقت نمی توان شک و شبهه نداشت و به همین سبب نمی شود در هیچ طرح سرمایه گذاری داخل ایران مشارکت کرد. با این اوصاف چه کار می توان کرد؟ از توجه شما سپاسگزارم.
جواب دوم:
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
با تشکر مجدد از اعتمادتان به سایت انهار
بزرگوار
کار فقها و مراجع عظام بیان حکم شرعی هست اما تشخیص مصداق با خود مکلّف است یعنی مراجع عظام نمیآیند انگشت روی موسسه و مکانی اقتصادی بگذارند و بگویند که اینجا مطمئن هست و میتوانید در اینجا معاملات شرعی را انجام دهید بلکه آن بزرگواران فقط تکلیف شرعی و حکم شرعی را برای مومنین بیان کنند اما تشخیص مصداق با خود مومنین هست.
بزرگوار شما میفرمایید ای کاش منابعی در این زمینه برای خواندن و کسب اطلاعات به زبان ساده معرفی میفرمودند اما این همه منابع در اختیار شما هست شما چرا از منابع غافل هستید؟
بنده برخی از منابع را برای شما بیان میکنم.
{۱} رساله عملیه
برخی از افراد در رساله عملیه فقط گاهی به دنبال احکام نماز و روزه و وضو و غسل میروند در حالی که در رسالههای عملیه احکام و مسائل خرید و فروش و شرکتها و عقود شرعی تعریف شدهاند مانند ۱- مضاربه ۲- مزارعه ۳- جعاله ۴- شرکت و غیر..
{۲} استفتائات
در بخش استفتائات نیز مانند رسالههای عملیه آنچه در بالا نقل کردیم نیز وجود دارند
{۳} ارتباط با پایگاه اینترنتی خود مرجع تقلید و ارسال سوال به همان پایگاه اینترنتی و دریافت جواب
آیا شما تاکنون به پایگاه اینترنتی مرجع تقلید خود پیام دادهاید؟
{۴} تماس و ارتباط تلفنی با دفتر مرجع تقلید
آیا شما تاکنون به دفتر مرجع تقلیدتان تماس گرفتهاید سوال کردهاید و جواب گرفتهاید؟
{۵} تماس و ارتباط تلفنی با نمایندگان و وکلای مرجع تقلید
آیا شما با نماینده فقهی مرجع تقلیدتان در ارتباط هستید اصلاً ایشان را میشناسید؟
{۶} تماس و ارتباط تلفنی با کارشناسهای احکام شرعی
شما به کدام روحانی فعال در حوزه اقتصاد و فقه مراجعه داشتهاید به جز اینترنت؟
آیا اصلاً اینترنت مکانی مطمئن برای کسب سوال شرعی و دریافت راهکارهای حلال و حرام هست؟
فرمودهاید {{{در خصوص سوال مورد نظرتان در مقالات و گفتگوهای اینترنتی روحانیون فعال در حوزه اقتصاد و فقه جستجو و تحقیق کرده بودم اما به نظرات ضد و نقیض و دارای اختلاف در این زمینه برخوردم که بیشتر گیج کننده بود تا راهگشا}}}.
از مجموع آنچه نوشتهاید معلوم میشود که شما راه را اشتباه رفتهاید و راه درست همان است که در بالا خدمت شما بیان کردم شما برای دریافت سوالهای شرعی خودتان باید با دفتر مرجع تقلیدتان رساله مرجع تقلیدتان استفتائات مرجع تقلیدتان وکیل مرجع تقلیدتان یا کارشناس مطمئن و مسلط به مسائل شرعی رجوع کنید نه به هر کجا و به هر کس و به اینترنت!!!!. والله عالم
زمان پاسخگویی تاریخ یکشنبه ۲۵ مرداد ۱۴۰۴ حدود ساعت ۱۱