بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِمِ.
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ
مباحث تقلید؛ درس {۱} تقلید یعنی چه؟
سؤال: تقلید یعنی چه؟
پاسخ:
اولاً: «تقلید» معانی زیادی دارد و در اینجا یک اصطلاح فقهی هست.
ثانیاً: تقلید یعنی:
{۱} پیروی از مجتهد جامع الشرایط در احکام عملی دین.
{۲} یا پیروی کسی که نمیداند از کسی که میداند.
توجّه:
معانی دیگری هم در متون فقهی برای تقلید گفته اند که متعرّض آنها نمیشویم.
چند نکته:
{۱} تقلید؛ فقط در احکام و فروع دین جایز و لازم و واجب است.
{۲} تقلید در اصول دین جایز نیست و مکلّف خودش باید تحقیق و بررسی کند و به اصول دین ایمان آورد.
{۳} تقلید به کسی واجب است که مجتهد نباشد یا نتواند به احتیاط عمل کند.
{۴} تقلید از متخصّص در فقه یعنی از مجتهد جامع الشرایط جایز است و تقلید از غیر مجتهد جامع الشرایط حرام است.
{۵} به کسی که از مجتهد تقلید میکند، مُقَلِّد میگویند.
{۶} بـه مجتهد جامع الشرایطی که از او تقلید میشود، مُقَلَّد میگویند.
سؤال: چرا باید تقلید کرد؟
پاسخ:
چون برای شناخت احکام شرعی باید سالها تلاش و تحصیل کرد تا بتوان فهم درستی از آیات و روایات بدست آورد و احکام دینی را از آنها استخراج نمود و این کار از عهده خیلی از ماها به دلیل کمبود وقت بر نمی آید لذا اسلام سفارش کرده است که برای آگاهی از احکام به خُبره مراجعه کنیم.
به عبارت دیگر شخص برای انجام احکام الهی سه راه دارد:
{۱} با زحمت و کوشش تحصیل علم کند تا مجتهد شود.
{۲} فتاوای مجتهدان را مطالعه کند و طوری عمل کند که طبق فتاوای همه، عمل او صحیح باشد که اصطلاحاً می گویند احتیاط کرده است.
{۳} به فتوای مجتهد جامع الشرایطی که احکام شرعی را آموخته عمل کند یعنی از او تقلید نماید.
غیر از این سه راه، راه دیگری وجود ندارد.
دو نکته:
{۱} اگر کسی به اجتهاد برسد، واجب است به نظر خود عمل کند و اگر جامع الشرایط هم باشد دیگران نیز از او تقلید می کنند، و از احتیاط کردن و تقلید بی نیاز است.
{۲} احتیاط است نیازمند به اطلاعات فراوان و تسلط کامل به فتاوای فقهاء و مجتهدین است و برای اینکه در هر مساله ای احتیاط کنیم زندگی ممکن است مختل شود! مثلاً در سفر خاصّی:
برخی از مجتهدین می گویند نماز «شکسته» است،
برخی ازمجتهدین می گویند: نماز «کامل» است.
و حال کسی که می خواهد به احتیاط عمل کند باید نماز را به دو صورت «شکسته» و «کامل» بخواند که مستلزم تکرار است و ..
بنابراین اگر کسی که به اجتهاد نرسد و قادر به احتیاط هم نباشد ناگزیر است تقلید کند.