احکام مسافر- آیت الله العظمی خامنه ای مدظله
آنکه شغلش مسافرت یا سفر مقدمه شغل اوست
سؤال 641. کسى که سفر مقدمه شغل اوست، آیا در سفر نمازش تمام و روزهاش صحیح است یا آنکه این حکم اختصاص به کسى دارد که شغل او حتماً مسافرت باشد؟ این گفته مرجع تقلید حضرت امام خمینى که مىفرماید: کسى که شغل او مسافرت است چه معنایى دارد؟ آیا کسى یافت مىشودکه خود سفر شغل او باشد؟ زیرا چوپان و راننده و ملوان و غیر آنها هم کارشان چوپانى و رانندگى و کشتیرانى است و اصولاً کسى که سفر را به عنوان شغل خود برگزیده باشد، وجود ندارد.
پاسخ: کسى که سفر مقدمه کار او است، اگر در خلال هر ده روز حداقل یک بار براى کار به محل کارش رفت و آمد نماید، نمازش تمام و روزهاش صحیح است، و در کلمات فقها(رضواناللهعلیهم) مراد از کسى که شغل او مسافرت است، کسى است که قوام کار او به سفر است مانند شغلهایى که در سؤال ذکر شده است.
سؤال 642. نظر حضرتعالى درباره نماز و روزه کسانى که به مدت معیّنى بیش از یک سال در شهرى براى کار اقامت مىکنند و یا سربازانى که به مدت یک یا دو سال براى انجام خدمات سربازى در شهرى مىمانند، چیست؟ آیا بعد از هر سفرى باید قصد اقامت ده روز کنند تا نمازشان تمام و روزه آنها صحیح باشد؟ و اگر قصد ماندن کمتر از ده روز را داشته باشند، نماز و روزه آنها چه حکمى دارد؟
پاسخ: اگر حداقل هر ده روز یکبار بهخاطر شغلشان به محل کار سفر مىکنند، در غیر سفر اول و دوم نمازشان تمام و روزهشان صحیح است، ولى در سفر اول و دوم، حکم سایر مسافرین را دارند، یعنى تا قصد اقامت ده روز را نکردهاند، نماز آنان شکسته است و روزهشان صحیح نیست.
سؤال 643. نماز و روزه خلبانان هواپیماهاى جنگى که بیشتر روزها از پایگاههاى هوایىشان اقدام به پرواز کرده و مسافتى بسیار بیشتر از مسافت شرعى را مىپیمایند و مرتب این عمل را تکرار مىکنند، چه حکمى دارد؟
پاسخ: حکم آنان همان حکم سایر رانندگان و ملوانان و خلبانان هواپیماهاست، یعنى نماز آنها در سفر تمام و روزهشان صحیح است.
سؤال 644. آیا قبیلههایى که یک یا دو ماه از قشلاق به ییلاق یا بر عکس منتقل مىشوند، ولى بقیه سال را در ییلاق یا قشلاق بهسر مىبرند، داراى دو وطن هستند؟ مسافرتهایى که در ایام اقامت خود در یکى از این دو مکان به مکان دیگر انجام مىدهند، از جهت قصر یا تمام بودن نماز چه حکمى دارد؟
پاسخ: اگر قصد نقل و انتقال همیشگى از ییلاق به قشلاق و بر عکس را دارند تا روزهایى از سال را در یکى و روزهایى را در دیگرى بگذرانند و هر دو مکان را براى زندگى دائمى خود انتخاب کرده باشند، هر یک از آن دو مکان وطن آنان محسوب مىشود و بر آنان در آن دو مکان حکم وطن جارى مىگردد، و اگر فاصله بین آن دو به مقدار مسافت شرعى باشد، در راه سفر از یکى به دیگرى، حکم سایر مسافرین را دارند.
سؤال 645. من کارمند یکى از ادارات دولتى شهر هستم. فاصله بین محل کار و محل سکونتم حدود سىوپنج کیلومتر است که هر روز این مسیر را براى رسیدن به محل کارم طى مىکنم. اگر براى کار خاصى قصد کنم چند شب در شهر بمانم، نمازم چه حکمى دارد، آیا واجب است نماز را تمام بخوانم یا خیر؟ به عنوان مثال هنگامى که در روز جمعه براى زیارت اقوام به شهر سمنان مسافرت مىکنم، آیا واجب است نمازم را تمام بخوانم یا خیر؟
پاسخ: اگر مسافرت بهخاطر کارى که هر روز براى آن سفر مىکنید، نباشد، حکم سفر شغلى را ندارد، ولى اگر سفر بهخاطر شغلى که در محل کار دارید، باشد و در ضمنِ آن، اعمال خاصى از قبیل دیدن اقوام و دوستان را هم انجام مىدهید و گاهى یک یا چند شب هم در آنجا مىمانید، باعث تغییر حکم سفر شغلى نمىشود و نماز تمام و روزه صحیح است.
سؤال 646. اگر من در محل کارم پس از پایان وقت ادارى و انجام کارهاى ادارى که بهخاطر آن مسافرت کردهام، به انجام کارهاى شخصى بپردازم. مثلاً از ساعت هفت صبح تا دو بعد از ظهر کارهاى ادارى را انجام دهم و از آن به بعد مشغول انجام کارهاى شخصى شوم، نماز و روزهام چه حکمى دارد؟
پاسخ: انجام کارهاى خصوصى در سفر شغلى ادارى بعد از پایان کار ادارى، حکم سفر شغلى را تغییر نمىدهد.
سؤال 647. نماز و روزه سربازانى که مىدانند بیش از ده روز در مکانى مىمانند، ولى از خود اختیارى ندارند، چه حکمى دارد؟ امیدواریم فتواى حضرت امام را هم بیان فرمایید.
پاسخ: با اطمینان به اینکه ده روز یا بیشتر در یک مکان خواهند ماند، واجب است که نماز خود را تمام بخوانند و روزه بگیرند. فتواى امام هم همین است.
سؤال 648. نماز و روزه نیروهاى کادرى که در استخدام ارتش یا سپاه پاسداران انقلاب اسلامى هستند و بیشتر از ده روز در پادگان و بیشتر از ده روز در مناطق مرزى مىمانند، چه حکمى دارد؟ خواهشمندم فتواى حضرت امام را هم بیان فرمایید.
پاسخ: اگر قصد اقامت ده روز یا بیشتر را در مکانى دارند و یا مىدانند که ده روز یا بیشتر از آن مقدار در آنجا خواهند ماند، واجب است که نماز خود را تمام بخوانند و روزه هم بگیرند. فتواى امام هم همین است.
سؤال 649. در رساله عملیه امام خمینى در بحث نماز مسافر، شرط هفتم، آمده است: «واجب است راننده در غیر از سفر اول نماز خود را تمام بخواند ولى در سفر اول نمازش شکسته است هرچند طولانى باشد، آیا مقصود از سفر اول همان شروع حرکت از وطن تا بازگشت به آن است یا با رسیدن به مقصد سفر اوّل تمام مىشود؟
پاسخ: اگر رفت و برگشت در نظر عرف، یک سفر محسوب شود مثل استادى که از وطن براى تدریس به شهرى سفر کرده و هنگام عصر یا فرداى آن روز به مبدء بر مىگردد، در این صورت، رفت و برگشت سفر اوّل محسوب مىشود. و در صورتى که عرفاً یک سفر نباشد مثل رانندهاى که براى حمل کالا به مقصدى حرکت کرده و از آنجا به مکان دیگرى براى حمل مسافر یا کالاى جدید سفر نماید وسپس به وطن مراجعت مىکند که در این فرض، سفر اوّل با رسیدن به مقصد، تمام مىشود.
سؤال 650. کسى که رانندگى ماشین شغل ثابت و دائمى او نیست، ولى براى مدت کوتاهى وظیفه رانندگى به او محول مىشود مثل سربازانى که وظیفه رانندگى را در پادگانها و پاسگاهها و غیر آنها بر عهده مىگیرند، آیا این افراد حکم مسافر را دارند یا آنکه واجب است نماز خود را تمام خوانده و روزه بگیرند؟
پاسخ: اگر از نظر عرف، رانندگى ماشین در آن مدت موقت شغل آنها محسوب شود، حکم سایر رانندگان را خواهند داشت.
سؤال 651. اگر ماشینِ رانندهاى بر اثر حادثهاى براى مدتى متوقف شود و راننده براى تعمیر و خرید لوازم به شهر دیگرى مسافرت نماید، با توجه به اینکه با ماشین خود سفر نکرده، آیا باید در مانند این سفر نمازش را تمام بخواند یا شکسته؟
پاسخ: اگر در این سفر شغل او رانندگى نباشد و عرف هم این سفر را سفر شغلى نداند، حکم دیگر مسافران را خواهد داشت.
|