رعایت مصلحت موقوفه در تمدید اجاره
سؤال: آیا اداره اوقاف شهرستان مى تواند از تمدید اجاره نامه ملک موقوفه خاص، که سالهاست در اجاره این جانب است و ممرّ درآمدم مى باشد، بدون رضایت این جانب خوددارى نماید؟
جواب:تمدید اجاره موقوفه منوط به مصلحت موقوفه است.
وقف زمین برای مسجد مشروط به ساخته شدن
سؤال: شخصى در سال 1362 زمینى را به شکل زیر وقف کرده است: «اگر این زمین را ساختند، به عنوان مسجد باشد، و اگر آن را نساختند، همچنان متعلّق به خودم باشد.» آیا وقف به این شکل صحیح است؟ در هر صورت، آیا مى توان زمین مذکور را فروخت، و در جاى دیگر زمینى براى مسجد خرید؟
جواب:این گونه وقف اشکال دارد، و مى تواند از آن صرف نظر کند، ولى چنانچه موافقت کند از آن به نحوى براى مسجد در آن جا یا جاى دیگر استفاده شود بهتر است.
بنا کردن خانه عالم در قبرستان متروکه
سؤال: تصرف در قبرستان متروکه یا حسینیه بدون استفاده و سایر موارد مشابه غیر از مسجد، در راستای بنا کردن خانه عالم جایز است یا نه؟
جواب:در مورد قبرستان متروکه مانعی ندارد و در مورد حسینیه؛ اگر در حال و آینده به هیچ وجه قابل استفاده نیست، مانعی ندارد.
تخریب مسجدی که در زمین موقوفه ساخته شده
سؤال: اگر در زمینی که موقوفه است مسجدی ساخته باشند تکلیف چیست؟
جواب:نمی توان مسجد را خراب کرد بلکه باید اجاره کرد و اجاره بها داد.
تصرف اوقاف در پول امامزاده ها
سؤال: اداره اوقاف پول داخل ضریح امامزاده ها را جمع آوری کرده و تنها 20 درصد آن را برای امور فرهنگی آن امامزاده تحویل می دهد و بقیه را در جاهای دیگر هزینه می کند آیا چنین کاری مشروع است و یا متولی می تواند بخشی از آنها را بدون اطلاع آنها در خود امامزاده هزینه کند.
جواب:در صورتی که امامزاده بیش از آن احتیاج نداشته باشد می توان از آن وجوهات برای کارهای فرهنگی در مناطق دیگر استفاده کرد.
تصرف در موقوفه ای که محل دقیق آن معلوم نیست
سؤال: اگر نقطه نامعلومی از شهر در سابق توسط اجداد وقف شده باشد تکلیف شهروندان چیست؟
جواب:در صورتی که آن نقطه نسبت به مجموع شهر وسعت چندانی ندارد اجتناب لازم نیست.
اجاره بنای ساخته شده در زمین مسجد
سؤال: آموزش و پرورش مقداری از زمین مسجد را که در کنار زمین متعلق به خودش بوده سهوا یا عمدا تصرف کرده و ساخته است. حال اگر قرار بر تخریب باشد کل ساختمان آموزش و پرورش ویران می گردد یا ضرر فراوانی به مدرسه وارد می شود. اداره اوقاف و متولی، حاضرند آن مقدار زمین را به اجاره آموزش و پرورش در آورده و سند اجاره تنظیم نمایند. آیا این امر مشروع است؟
جواب:چنانچه این کار عمدى نبوده باید سند اجاره تنظیم کنند، و وجه آن را صرف تعمیرات مسجد نمایند. البته آنجا حکم مسجد را دارد و باید احکام مسجد مراعات شود.
اختصاص زیرزمین مسجد به درمانگاه
سؤال: در صورتى که زیرزمین مسجدى را تبدیل به درمانگاه کنند، مراجعه بیمارانى که عذر شرعى دارند (مانند زنانى که خون نفاس مى بینند) یا بیماران غیر مسلمان به چنان درمانگاهى چه حکمى دارد؟
جواب:اوّلاً در صورتى مى توان زیر زمین مسجد را تبدیل به درمانگاه کرد که هیچ گونه مزاحمتى براى نمازگزاران نداشته باشد، و مردم نخواهند از آنجا براى نماز خواندن استفاده کنند. و ثانیاً زنان معذور نمى توانند به آنجا مراجعه کنند، و غیر مسلمانان اگر سبب آلوده شدن آنجا نشوند مانعى ندارد. و این در صورتى است که درمانگاه بعداً ایجاد شده باشد. امّا اگر از اوّل آنجا وقف بر درمانگاه شده است مشکلى ندارد.
احداث مسجد در زمین موقوفه برای عزاداری
سؤال: آیا در زمینى که وقف عزادارى سیّدالشّهدا(علیه السلام) شده است مى توان مسجدى احداث کرد؟
جواب:اگر ممکن است از متولّى و در صورت نبودن متولّى، از حاکم شرع زمین را براى ساختن مسجد اجاره کنند و عدّه اى از معتمدین محل پاى این سند را امضا نمایند که فراموش نشود و هر ساله مال الاجاره آن را صرف مجالس عزادارى سیّدالشّهداء(علیه السلام) بنمایند و مدّت اجاره نیز مشخص و محدود باشد که بعد از پایان مدّت، مجدداً اجاره کنند.
گرفتن قرآن های وقفی از مسئولین عربستان
سؤال: گرفتن قرآنهاى ممهور به مهر وقف از مسؤولین عربستان سعودى چگونه است؟
جواب:هرگاه خودشان آگاهانه به افراد اهدا کنند، مانعى ندارد.
احداث کتابخانه بر روی زمین وقفی مسجد
سؤال: قطعه زمينى، كه در كنار مسجد است را وقف مسجد نموده اند، آيا ساخت کتابخانه در آن زمین جايز است؟ در فرض جواز، آیا بانوانى كه عذر شرعى دارند مى توانند در آنجا رفت و آمد كنند؟ آيا مى توان از يك اتاق از آن كتابخانه براى پايگاه بسيج استفاده كرد؟
جواب:احداث کتابخانه مسجد در آن قسمت، اگر مزاحم نمازگزاران نباشد و هر زمان مورد نیاز قرار گیرد در اختیار مسجد قرار دهند، مانعى ندارد؛ ولى بانوانى که عذر شرعى دارند نمىتوانند در آنجا رفت و آمد کنند و براى پایگاه نیز با شرایط فوق مىتوان استفاده کرد.
استفاده از طبقه اوّل مسجد برای حسینیه
سؤال: اگر زمينى براى مسجد وقف شده باشد، آيا جايز است طبقه اوّل آن را حسينيّه و طبقه دوّم را مسجد بنا كنند؟
جواب:هر دو طبقه حکم مسجد را پیدا مىکند؛ ولى عزادارى در آن اشکال ندارد؛ به شرط آن که مزاحم نماز نباشد.
اختصاص اتاقی از زائرسرای وقفی برای خیرین
سؤال: خانه اى در مشهد خریداری و وقف زائران امام رضا(علیه السلام) شده است؛ ولى چون خانه قدیمى است و نیاز به ساختمان جدید با هزینه زیادى دارد واقفین قصد دارند با اهدای مبلغی چهار طبقه ساختمان بسازند و یک باب اطاق به خود و بستگانشان اختصاص بدهند که در آن ساکن شوند، آیا این کار در زائرسرای وقفی جایز است؟
جواب:چنانچه آنها بخواهند به عنوان زوّار در آن جا باشند و راهى براى تکمیل ساختمان جز از این طریق نباشد اشکالى ندارد.
ساخت مسجد بر روی حسینیه
سؤال: اگر زمینى براى حسینیّه وقف شده باشد، آیا مى شود بالاى آن حسینیّه، مسجد ساخت؟
جواب:ساختن طبقه بالا و استفاده از آن براى نماز و عزادارى اشکالى ندارد; ولى حکم مسجد را ندارد; مگر این که از اوّل به همین صورت وقف شده باشد که طبقه پایین حسینیّه و طبقه بالا مسجد باشد.
اجاره دائمی زمینی که وقف درختکاری شده جهت ساختمان اداره
سؤال: اداره ای قصد دارد زمینى را خریدارى کرده و در آن، ساختمانى بنا کند. حال جهت توسعه ساختمان، اصرار بر ضمیمه کردن یا اجاره دائمى قطعه زمین مجاور که موقوفه است، دارد. و حتّى خرید زمین اصلى را منوط به این ضمیمه نموده است. حال آن که در وقفنامه، واقف زمین آن را وقف کاشتن درخت کرده تا از ثمراتش مخارج مسجد و خیرات آن مرحوم فراهم آید. لطفاً نظر مبارک را مرقوم فرمایید.
جواب:در صورتى که تصریح شده باشد که باید در آن زمین درخت کاشته شود، باید به این شرط عمل کرد; مگر این که زمین در جایى قرار بگیرد که عملاً امکان غرس درخت نباشد و فایده قابل ملاحظه اى از این راه عاید نشود، در این صورت مى توان آن را اجاره داد.
عدم اطلاع از وقفی بودن زمین و بنای ساختمان روی آن
سؤال: این جانب زمینى خریده ام که از موقوفات حضرت سید الشّهداء(علیه السلام) است از آن جا که نسبت به مسائل وقف آگاه نبودم در آن زمین ساختمان ساختم، حال متوجّه شده ام که خرید و فروش زمین وقف جایز نیست، اکنون تکلیف من چیست؟
جواب:باید آن زمین را اجاره کنید و مال الاجاره زمین را هر ماه یا هر سال بپردازید تا مصرف موقوفه کنند و هرگاه خواستید آن را بفروشید فقط باید اعیانى را بفروشید.
تشکیل بسیج در مساجد
سؤال: آيا نيروهاى بسيج مىتوانند در مساجدى كه زمين يا ساختمان و امكانات آنها وقفى است، مستقر شوند و از امكانات چنين مساجدى (مانند آب و برق ...)، براى بسيج استفاده کنند؟
جواب:در صورتى که مزاحمتى براى نمازگزاران و سایر امور مسجد ایجاد نشود، مانعى ندارد.ولی احتیاط آن است که سهم خود را نسبت به آب و برق و ... بپردازند؛ مگر این که بانیان این گونه امور از آغاز وقف را توسعه داده باشند.
احداث مغازه در قبرستان متروکه امامزاده و اجاره آن
سؤال: دو نفراقدام به ساختن دو باب مغازه در گوشهاى از قبرستان متروكه امامزاده کرده و آن را اجار داده اند و مال الاجاره آن را براى مصارف مسجد و امامزاده در نظر گرفتهاند سوال این که آیا برای این کار نياز به اذن فقيه جامع الشرائط داشته است؟ آيا اجاره انجام گرفته شرعاً معتبر است؟
جواب:البتّه نیاز به اذن دارد و چنانچه زمین مزبور متروکه بوده، آن ساختمان را فعلا اجازه مىدهیم و اجاره دادن در صورتى مجاز است که ساختمان مزبور مورد احتیاج براى کارهاى مسجد و امامزاده نباشد و مال الاجاره عادلانه باشد و براى امامزاده و مسجد مصرف شود.
استفاده از مسجد متروکه برای مکان ورزشی
سؤال: مسجد قديمى در روستايى به علّت اين كه چند مسجد جديد و بزرگ بعد از انقلاب اسلامى ساخته شده ديگر از اين مسجد به طور كلّى استفاده نمى نمايند، در ضمن صيغه وقف هم براى اين مسجد خوانده نشده است، ولى چند سال است كه عدّهاى از ورزشكاران اين روستا چون جايگاه ورزشى نداشته از اين مسجد به عنوان باشگاه ورزش باستانى استفاده مى نمايند حال آيا ورزش كردن و تصرف در اين مسجد صحيح است؟
جواب:ورزش براى همگان، مخصوصاً براى جوانان و نوجوانان امر لازمى است؛ ولى مناسب مساجد و حسینیّه ها نیست. لازم است مکان مناسب دیگرى براى آن در نظر گرفته شود. در ضمن توجه داشته باشید این مکانها که در آن به نیت مسجد اقامه نماز شده است عملا وقف مسجد شده است و احکام مسجد را دارد ولو اینکه وقف نامه ای وجود نداشته باشد.
استفاده از زیرزمین مسجد برای مکان ورزشی
سؤال: در یکی از روستاها زمينى وقف مسجد گرديده و مردم به نيّت ساختن مسجد كمك كردهاند چندين سال در زيرزمين اين مسجد نماز برگزار مىگرديد اكنون كه طبقه همكف ساخته شده است از زيرزمين براى نگهدارى وسايل مسجد استفاده مىشود و در ايّام محرّم و صفر به عزاداران أبا عبد اللّه (عليه السلام) غذا داده مىشود و افراد معذور وارد آن نمىگردند آيا مىتوان از اين زيرزمين براى مكان ورزشى جوانان و نوجوانان استفاده و عوايد حاصل را صرف بناى همان مسجد كرد؟
جواب:ورزش براى همگان، مخصوصاً براى جوانان و نوجوانان امر لازمى است؛ ولى مناسب مساجد و حسینیّه ها نیست. لازم است مکان مناسب دیگرى براى آن در نظر گرفته شود.
استفاده از فاطمیه مسجد به عنوان خانه خادم
سؤال: با پولى كه از مردم جمع آورى شده عمارتى كنار مسجد جهت بانوانى كه عذر شرعی دارند ساخته شده و آن را فاطميّه ناميده اند اما صيغه وقف بر آن خوانده نشده است؛ اكنون ساختمان وسيعى به نام حسينيّه جنب مسجد احداث شده است؛ نظر به اينكه خادم مسجد از نظر منزل مسکونی در مضيقه است آیا می توان آن عمارت قبلى را به او اختصاص داد؟
جواب:جایز نیست، باید محل دیگرى براى او در نظر گرفته شود و آن محل در حکم وقف است.
استفاده از درآمد موقوفات برای کارکنان اوقاف
سؤال: در جهت توسعه سنّت حسنه وقف لازم است مبالغى صرف هزینه هاى پرسنلى و ادارى کارکنان شود، که طبعاً در هیچ یک از وقف نامه ها به این موارد اشاره اى نشده است، آیا مى توان با تغییراتى در نحوه کاربرد در آمدهاى حاصل از موقوفات به ویژه موقوفات متصرّفى که اوقاف متولّى آن است مبالغى صرف هزینه هاى مزبور نمود؟
جواب:نظر به این که این گونه کارها اگر با دقّت و احتیاط انجام شود جزء کارهاى خیر محسوب مى گردد مى توان از اوقافى که مصرف آن عام است استفاده کرد مشروط بر این که مسوولان اوقاف به وظیفه خود دقیقاً عمل کنند.
استفاده از موقوفات برای شناسایی موقوفات دیگر
سؤال: موقوفات بسیارى در سطح کشور وجود دارد که یا شناسایى نشده و یا به مرور زمان از بین رفته است که هر دو گروه موقوفات مزبور درصورت شناسایى و احیا، در آمدهاى فوق العاده اى براى میهن اسلامى ایجاد خواهند نمود، در این صورت آیا مى توان از درآمد موقوفات دیگر، براى شناسایى موقوفات مزبور (ناشناخته) اقدامى به عمل آورد؟
جواب:از موقوفاتى که مصرف عام دارد مى توان استفاده کرد.
عمل به وقف با استفاده از پول فروش موقوفه
سؤال: آیا می توان با پول فروش زمين وقف اولاد كه در طرح عمرانی واقع شده، زمين خريد و خانه ساخت و وقف اولاد ذكور كرد؟
جواب:در صورت اجبار مانعی ندارد.
مصرف مقدار مازاد موقوفه در کارهای عام المنفعه دیگر
سؤال: پنج هکتار زمین در شهرجهت گورستان به شهردارى واگذار گردید، گرچه صیغه وقف خوانده نشده، امّا چند جنازه در آن زمین دفن گردیده است. آیا مى توانیم جهت احداث بیمارستان شهر، از یک هکتار این زمین استفاده کنیم، یا زمین مزبور را براى امر فوق اجاره کنیم؟ (با توجّه به این که در شهر بیمارستان وجود ندارد; امّا قبرستانهاى متعدّدى موجود است).
جواب:آن مقدار از زمین مزبور که مورد نیاز براى قبرستان در حال و آینده است به حکم وقف مى باشد و بقیّه را مى توان در احتیاجات عمومى صرف کرد.
مصرف باقی مانده موقوفه درغیر مورد وقف
سؤال: چند قطعه زمين وقف شده تا اجاره آن را هر ساله دهه اوّل محرّم در مسجد اطعام دهند؛ گاهی اوقات مقدارى از اجاره فوق الذكر باقى می ماند. نظر به اينكه مسجد، قديمى است و نياز مبرم به تعميرات اساسى دارد آيا هيئت امناء مسجد مى توانند باقیمانده اجاره را صرف تعميرات مسجد نمايند؟
جواب:باید صرف اطعام گردد. اگر در این موقع میسّر نیست، در مواقع دیگر این کار انجام شود.
حکم زمین مواتی که با آب وقفی احیا شده
سؤال: اگر زمین موات را با آب قنات یا چاه وقف آنرا احیا ء نمایند آیا زمین احیا ء شده جزء موقوفات می باشد؟
جواب:زمینی که با آب وقف احیا شده جزو موقوفات نمی شود ولی باید معادل قیمت آب را بدهد.
اجاره دادن موقوفه برای احیای بنا فرسوده شده
سؤال: هرگاه بنای ملکی موقوفه بر اثرِ گذشت زمان فرسوده و از بین رفته باشد و برای ایجادِ بنای موقوفه بانی وجود نداشته باشد و از زمین به تنهایی هیچگونه درآمدی نتوان کسب کرد، آیا می‌توان برای احیای عرصه‌ی موقوفه و کسب درآمد، زمین را به فردی اجاره داده تا مستأجر بر روی آن بنایی احداث نماید و درآمد حاصله از اجاره ی عرصه به مصرف مورد وقف برسد؟
جواب:مانعی ندارد.
اجاره 99 ساله ملک وقفی
سؤال: زمینی وقفی است که مورد وقف آن مربوط به سالهای قدیم بوده چندین سال بیش به اجاره ۹۹ ساله خانه بهداشت درآمده اخیرا با اجازه مسوولین بهداشت قسمتی از آن جزو ساختمان گلزار شهدا و قسمتی جزو محوطه بیرون کوچه در آمده لطفا احکام آن را بیان فرمایید؟
جواب:زمین وقفی را نمی توان از صورت خودش خارج کرد بعلاوه اجاره 99 ساله نیز باطل است مگر اینکه مقید باشد که هر سه سال مال الاجاره را طبق قیمت جدید بپردازد.
رعایت شرایط وقف نامه
سؤال: مدرسه اى وجود دارد که در وقف نامه آن ذکر شده که: «طلبه ها نباید به درسى غیر از دروس حوزه اشتغال داشته باشند»؛ آیا عمل به این شرایط لازم است؟
جواب:رعایت شرایط وقف نامه واجب است و بدون آن، ماندن طلاّب در آن مدرسه، اشکال دارد.
استفاده از موقوفه خاص در محل دیگر
سؤال: آیا می توان از مالی که برای جایی وقف شده در محل دیگر استفاده کرد؟
جواب:فرشى را که براى حسینیّه وقف کردهاند نمىتوان براى نماز به مسجد ببرند و اگر ندانند آن فرش مخصوص حسینیّه است یا نه، باز بردن آن به جاى دیگر صحیح نیست، همچنین سایر اموال وقف، حتّى مهر نماز مسجدى را به مسجد دیگرى نمىتوان برد.
استفاده از منافع ملکی که وقف خاص شده در مورد مشابه
سؤال: آیا می توان از منافع ملکی که برای مسجدى وقف شده و آن مسجد احتياج ندارد و احتمال هم نمىرود كه تا مدّتى احتياج پيدا كند برای مسجد ديگرى استفاده کرد؟
جواب:هرگاه ملکى را مثلا براى تعمیر مسجدى وقف کنند چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمىرود که تا مدّتى احتیاج به تعمیر پیدا کند در آمد آن ملک را مىتوان به مصرف تعمیر مسجد دیگرى رساند.
چگونگی تقسیم درآمد ملک وقفی مشترک بین چند مورد
سؤال: اگر ملکی را وقف مسجدی کنند که از منافع آن به مصرف مسجد و امام جماعت و اذان گو بکنند در این صورت چگونه باید عمل کرد؟
جواب:هرگاه ملکى را وقف کنند که عایدى آن خرج تعمیر مسجد و امام جماعتو اذان گو و مانند آن شود، در صورتى که معلوم باشد براى هر کدام چه مقدار معیّن کرده باید به همانگونه مصرف کنند و اگر مقدارى براى آن تعیین نشده باید مطابق نظر متولّى آن طور که صلاح و مصلحت است عمل نمایند.
استفاده دیگران از ملک وقف خاص
سؤال: آیا می توان از سرویس بهداشتی که وقف عده خاصی می باشد دیگران نیز استفاده کنند؟
جواب:تخلی کردن در جایى که براى عدّه خاصى وقف شده، مانند مدرسه هایى که مخصوص طلّاب است یا مساجدى که آبریز آن فقط براى نمازگزاران مىباشد حرام است.
استفاده از مالی که معلوم نیست وقف عام است یا خاص
سؤال: آیا می توان از آب مدارس علوم دينى كه نمىداند آب آن را براى همه مردم وقف كردهاند يا فقط براى طلاب همان مدرسه استفاده کرد؟
جواب:وضو گرفتن از آب مدارس علوم دینى که نمىداند آب آن را براى همه مردم وقف کردهاند یا فقط براى طلاب همان مدرسه، اشکال دارد، مگر در صورتىکه معمولًا مردم متدیّن از آب آنجا وضو بگیرند به طورى که نشانه عمومى بودن وقف باشد.
استفاده میهمان از موقوفه خاص
سؤال: كسى محصّل مدرسه اى نيست، ولى ميهمان محصّلين است، آیا میتواند از امکانات آن مدرسه که وقف محصلین می باشد استفاده کند؟
جواب:هرگاه کسى محصّل مدرسهاى نیست، ولى میهمان محصّلین است، وضو گرفتن او در آن مدرسه اشکال ندارد، به شرط این که پذیرفتن چنان میهمانى برخلاف شرایط وقف نباشد، همچنین در مورد کسى که میهمان مسافران مسافرخانه و یا ساکنان تیمچهها است.
استفاده از مالی که اطلاع از وقفی بودن آن ندارد
سؤال: اگر در صحن يكى از امامان عليهم السلام يا امامزادگان كه سابقاً قبرستان بوده حوض يا نهرى بسازند، چنانچه انسان نداند و از آن استفاده کند چه حکمی دارد؟
جواب:چنانچه انسان نداند که زمین صحن را مخصوص قبرستان وقف کردهاند، وضو گرفتن از آن حوض یا نهر اشکال ندارد.
چگونگی تصرف در موقوفه اجاره شده
سؤال: آیا نوع تصرّف آب و زمین موقوفه اى که شخصى آن را اجاره کرده است، تصرّف خاصّ و معینى می باشد؟
جواب:چنانچه آب و زمین موقوفه را اجاره کرده و شرط خاصّى نگذارده، هر نوع مایل باشد مى تواند از آن استفاده کند.
محل مصرف درآمد موقوفه
سؤال: در آمد موقوفه ها در چه راهى باید مصرف شود و تغییر مصرف آن در چه صورتى جایز است؟
جواب:طبق اصل مسلّم و روایت معروف «الوقوف على حسب ما یوقفها اهلها» باید درآمد موقوفه را طبق همان چیزى که در وقف نامه تصریح شده به کار گیرند، مگر آن که در یک یا چند بند قابل عمل نباشد مثلا ظرف مسى در عصر و زمان ما تبدیل به ظروف دیگر مى شود.
استفاده از درآمد یک موقوفه برای موقوفه دیگر
سؤال: دو موقوفه است از دو واقف: موقوفه اوّلى با هزینه کم و در آمد بسیار که فرضاً هشتاد درصد از در آمد آن اضافه مى آید و دوّمى در آمد کم و هزینه زیاد دارد، آیا اداره اوقاف محل یا متولّى که هر دو موقوفه زیر نظر آنها اداره مى شود مجازند که از مازاد در آمد اوّلى براى موقوفه دوّمى با رعایت سایر موازین شرعى صرف نمایند یا خیر؟
جواب:هرگاه مصارف موقوفه اوّل عمومیّت دارد که شامل موقوفه دوّم هم مى شود مانعى ندارد.
شک در نوع وقف بعد از ساخت بنا در زمین وقفی
سؤال: بعد از ساخت مسجد در زمین وقفی شک در نوع وقف (اولاد یا امیر المومنین علیه السلام) به وجود آمده است؛ در این صورت تکلیف چیست؟
جواب:اگر تحقیق کرده اید و مصرف وقف روشن نشده، باید مال الاجاره مناسبى براى آن زمین در نظر بگیرید، نصف آن را در مصارف مربوط به مجالس مولا امیرالمومنین على(علیه السلام) و نصف دیگر را به موقوفٌ علیهم برسانید مگر این که آنها رضایت دهند که به خاطر مسجد از مال الاجاره صرف نظر کنند و صغیرى هم در میان آنها نباشد.
تقسیم درآمد موقوفه بین موارد مشکوک
سؤال: خانه موقوفه اى موجود است هر ساله مراسم روضه خوانى در آن برپا مى شود ولى متأسفانه وقف نامه اى که حاکى از چگونگى وقف بودن این خانه باشد در دست نیست، وظیفه متولی در این مورد چیست؟
جواب:باید درآمد آن وقف را در میان دو یا سه مصرفى که محتمل است به طور مساوى تقسیم کنند.
تخفیف در اجاره موقوفات برخلاف نظر واقف برای افراد فقیر
سؤال: برخى از متصرّفین موقوفات،افرادى بى بضاعت و فقیر عیالوار و بعضاً از خانواده محترم شهدا و ایثارگران هستند، آیا اجازه مى فرمایید اداره اوقاف در این رابطه در غیر جهت نظر واقف در مال الاجاره موقوفه تخفیفى قائل شود؟
جواب:فقط در دو صورت جایز است: الف) در صورتى که مستاجرهاى مذکور، مصرف آن موقوفه بوده باشند. ب) در صورتى که از موقوفات دیگر که قابل انطباق با آنهاست برداشته شود و در مصارف وقف مذکور صرف شود.
باغ وقفی که درختان آن خشک شده
سؤال: شخصى باغى را وقف کرده، و اکنون درختان آن به عللى خشکیده است. آیا زمین آن باغ جزء وقف حساب مى شود؟ آیا واجب است به جاى درختان خشکیده، درخت جدید کاشته شود؟
جواب:در صورتى که باغ را وقف کرده زمین آن هم وقف است، و باید از آن زمین به صورت باغ، یا مسکن استفاده شود، و در آمد سالانه آن در مورد وقف مصرف گردد.
روش جبران ضرر وارد شده به موقوفه
سؤال: وظایف کسی که موجب ایجاد ضرر و یا اتلاف موقوفه شده چیست؟ آیا کسب رضایت متولی موقوفه کافی است؟
جواب:کسب رضایت متولی موقوفه کافی نیست بلکه باید در صورت امکان موقوفه را به حال سابق برگرداند و اگر این کار ممکن نبود باید عوض آن را تحویل متولی دهد تا مطابق موقوفه قبلی وقف نماید و در هر صورت باید اجاره بهای این مدت را نیز باید بپردازد.
حفر چاه در زمین موقوفه اجاره ای
سؤال: اگر شخصى زمین موقوفه اى را از متولّى اجاره نماید، سپس چاه آبى در آن زمین حفر نماید. آیا مستأجر مى تواند از آب زمین موقوفه به صورت مجانى استفاده نماید، یا باید براى آب هم اجاره بپردازد؟
جواب:چنانچه اجاره فقط براى زراعت بوده، حفر چاه و برداشت آب احتیاج به اجاره دیگرى دارد. مگر این که در عرف محلّ اجاره زمین، همراه با اجاره حفر چاه و برداشت آب باشد.
اجاره موقوفه به کمتر از اجرت المثل
سؤال: در بعضى از روستاها املاک وقفى از قبیل باغات، زمین و آب وجود دارد که اداره اوقاف آنها را به نصف اجاره مى دهد و مال الاجاره را هم به آن قریه اى که واقف، وقف مسجد آن کرده، یا نمى دهد یا قسمتى از آن را مى دهد، آیا عالم و یا معتمدین مى توانند اعتراض نمایند؟
جواب:مال موقوفه را نمى توان به کمتر از اجرت المثل اجاره داد، و اگر کار خلافى صورت گرفته وظیفه دیگران امر به معروفو نهى از منکر است.
اجاره بلند مدت زمین های موقوفه
سؤال: آیا اجاره اراضى موقوفه (وقف خاص اولاد ذکور) به مدّت 90 سال براى بناى مسجد و مصلّى و حسینیّه جایز است؟ اگر صحیح است مشروط به چه شرایطى مى باشد؟
جواب:اجاره هاى بلند مدّت بر خلاف مصلحت وقف است و جایز نیست، باید چند سال به چند سال تجدید شود و استفاده از آن براى مسجد و مصلّى و حسینیّه مانعى ندارد; هرچند جریان احکام مسجد بر آنها مشکل است.
جریان حکم وقف حتی با خراب شدن ملک موقوفه
سؤال: چنانچه چیزی که وقف شده خراب شود وقف باطل می گردد؟
جواب:اگر ملک موقوفه خراب شود از وقف بودن بیرون نمى رود.
مقید کردن وقف منافع مال به وفات واقف
سؤال: اگر بگويد «وقف كردم فلان مال را كه بعد از فوت من منافعش به فلان مسجد برسد» آيا اين وصيّت است و از ثلث حساب مىشود؟
جواب:خیر، واقف الآن وقف مىکند و وقف در حال حیات واقع شده و وصیّت نیست؛ البته زمان اختصاص منافع وقف به موقوف علیه از زمان فوت او بوده است.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
