انهار
انهار
مطالب خواندنی

مؤونه‏

بزرگ نمایی کوچک نمایی

سؤال 900: شخصى داراى کتابخانه‏اى شخصى است که مدتى از آن کتابها استفاده مى‏نموده است، فعلاً چند سال است که از آن استفاده نمى‏کند، ولى احتمال مى‏دهد که در آينده از آن بهره ببرد، آيا در مدتى که از کتابها استفاده نمى‏کند، به آن خمس تعلّق مى‏گيرد؟ و آيا در تعلّق خمس، فرقى بين اينکه خودش خريده باشد يا پدرش، وجود دارد؟
پاسخ: اگر کتابها در زمان خريد آن مورد نياز او براى مراجعه و مطالعه بوده و مقدار آن هم مناسب شأن عرفى او باشد، خمس ندارد، حتى اگر پس از سال اول از آن استفاده نکند. همچنين اگر کتابها به او ارث رسيده و يا از طرف پدر و مادر و يا ديگران به او هديه شده باشد، خمس به آن تعلّق نمى‏گيرد.

سؤال 901: آيا به طلايى که شوهر براى همسرش مى‏خرد، خمس تعلّق مى‏گيرد؟
پاسخ: اگر به مقدار متعارف و مناسب شأن او باشد، از مؤونه سال محسوب مى‏شود و خمس ندارد.

سؤال 902: آيا به پولى که براى خريد کتاب از نمايشگاه بين‏المللى کتاب در تهران قبل از تحويل آن پرداخت شده، ولى هنوز کتابها ارسال نشده است، خمس تعلّق مى‏گيرد؟
پاسخ: اگر کتابهاى مزبور، مورد نياز و به مقدار متناسب با شأن عرفى شخص باشد، خمس ندارد.

سؤال 903: اگر فردى زمين دومى که مناسب شأن او و مورد نياز جهت ساختمان مسکن براى عائله اوست داشته باشد، ولى در طول سال خمسى قدرت ساخت آن را ندارد و يا در يک سال نمى‏تواند آن را تکميل کند، آيا پرداخت خمس آن بر او واجب است؟
پاسخ: در عدم وجوب خمس، در زمينى که براى ساخت مسکن بدان نياز دارد، فرقى بين اينکه يک قطعه باشد يا چند قطعه، و يا يک مسکن باشد يا چند مسکن، وجود ندارد، بلکه ملاک، صدق عنوان نياز به آن به مقتضاى موقعيت و شأن عرفى وى و همچنين وضع مالى او براى ساخت تدريجى آن است.

سؤال 904: يک سرويس ظروف منزل وجود دارد، آيا استفاده از بعضى از آنها براى عدم تعلّق خمس به آن کافى است؟
پاسخ: معيار عدم تعلّق خمس به لوازم منزل، صدق عنوان نياز به آن مطابق با شأن عرفى مناسب با انسان است، هرچند در طول سال از آن استفاده نشود.

سؤال 905: اگر فرش و ظرفها اتفاقاً در طول سال مورد استفاده قرار نگيرد، ولى براى استفاده ميهمان به آنها نياز باشد، آيا خمس در آنها واجب است؟
پاسخ: در فرض سؤال خمس در آنها واجب نيست.

سؤال 906: با توجه به فتواى امام خمينى(قدّس‏سرّه) در مسأله جهيزيه عروس که دختر هنگام ازدواج به خانه شوهر مى‏برد، اگر در منطقه‏اى رسم براين باشد که خانواده داماد اقدام به تهيه و تأمين اثاثيه و لوازم خانه کنند و به مرور زمان و به تدريج به تهيه آن لوازم بپردازند و سال بر آنها بگذرد، چه حکمى دارد؟
پاسخ: اگر تهيه اثاث و لوازم زندگى براى آينده، عرفاً جزء مؤونه محسوب شود، خمس ندارد.

سؤال 907: آيا استفاده از يک جلد از دوره کتابى که از چندين جلد تشکيل شده (مانند وسائل الشيعه) باعث ساقط شدن خمس تمام آن دوره مى‏شود يا اينکه بايد از هر جلد کتاب يک صفحه خوانده شود؟
پاسخ: اگر مجموع آن دوره مورد نياز باشد و يا خريد جلدى که به آن احتياج است متوقف بر خريد دوره کامل آن باشد، خمس ندارد، در غير اين صورت بايد خمس مجلّداتى که الآن مورد نياز نيست، پرداخت شود، و مجرد خواندن يک صفحه از هر جلد کتاب، براى ساقط شدن خمس کافى نيست.

سؤال 908: داروهايى که از درآمد وسط سال خريده شده و پول آن توسط سازمان تأمين اجتماعى پرداخت مى‏شود، اگر بدون فاسد شدن تا سر سال خمسى باقى بماند، خمس به آن تعلّق مى‏گيرد يا خير؟
پاسخ: اگر خريد داروها جهت استفاده از آن در مواقع نياز باشد و در معرض احتياج هم باشد، خمس ندارد.

سؤال 909: شخصى خانه‏اى براى سکونت ندارد و براى خريد مسکن يا تهيه مايحتاج زندگى، مالى را پس‏انداز کرده است، آيا اين مبلغ خمس دارد؟
پاسخ: مال پس‌انداز شده از منفعت کسب اگر براى تأمين هزينه‏هاى زندگى باشد، سر سال خمسى، خمس دارد مگر اين که پس‌انداز براى تهيّه لوازم ضرورى زندگى و يا تأمين هزينه‏هاى لازم باشد که در اين صورت اگر بعد از سال خمسى در آينده نزديک (تا چند روز) در راه‏هاى مذکور مصرف شود، خمس ندارد.

سؤال 910: همسر من قالى مى‏بافد که سرمايه آن متعلّق به خود ماست و براى تهيه آن قرض گرفته‏ايم، در حال حاضر قسمتى از فرش بافته شده است و از آنجا که سال خمسى من به پايان رسيده، آيا پس از تمام شدن فرش و فروش آن براى تهيه احتياجات خانه، به مقدار بافته شده خمس تعلّق مى‏گيرد يا خير؟ سرمايه ما از جهت خمس چه وضعيتى دارد؟
پاسخ: پس از استثناى سرمايه که قرض است از قيمت فروش قالى، باقى‌مانده جزء سود سال فروش محسوب مى‏شود، بنا بر اين اگر در سالى که بافت قالى تمام و فروخته شده، در مخارج زندگى مصرف شود، خمس ندارد.

سؤال 911: تمام دارايى من ساختمان سه طبقه‏اى است که هر طبقه آن دو اتاق دارد. در يک طبقه من زندگى مى‏کنم و در دو طبقه ديگر فرزندانم سکونت دارند، آيا به اين خانه در حال حيات من خمس تعلّق مى‏گيرد يا اينکه بعد از وفات من خمس دارد تا به ورثه‏ام وصيت کنم که بعد از مردنم خمس آن را بپردازند؟
پاسخ: ساختمان مورد سؤال خمس ندارد، البته کسى که حساب سال نداشته است بايد به نحوى مصالحه نمايد.

سؤال 912: خمس لوازم منزل چگونه محاسبه مى‏شود؟
پاسخ: لوازمى که با استفاده از آنها عين آن باقى مى‏ماند مثل فرش و غير آن، خمس ندارد. ولى از نيازهاى مصرفى روزمره مانند برنج و روغن و غير آنها، آنچه اضافه بيايد و تا سر سال خمسى باقى بماند، خمس دارد.

سؤال 913: شخصى خانه ملکى براى سکونت ندارد، لذا زمينى خريده تا در آن خانه‏اى براى خودش بسازد، ولى چون پول کافى براى ساخت نداشته، سال بر آن گذشته و آن را به فروش هم نرسانده است، آيا خمس آن واجب است؟ بر فرض وجوب، آيا خمس پول خريد را بايد بپردازد يا قيمت فعلى زمين را؟
پاسخ: اگر زمين را از منفعت کسب سال، براى ساخت مسکن مورد نياز، خريده باشد، خمس ندارد.

سؤال 914: در سؤال قبلى، اگر آن شخص شروع به ساختن خانه کند، ولى قبل از اتمام آن، سال خمسى برسد، آيا خمس آنچه در مصالح ساختمان مصرف کرده، واجب است؟
پاسخ: در فرض سؤال، خمس ندارد.

سؤال 915: اگر شخصى براى آينده فرزندانش، با اينکه خودش در طبقه اول زندگى مى‏کند، اقدام به ساختن طبقه دوم کند، آيا با وجود عدم نياز به آن تا چند سال ديگر پرداخت خمس آنچه در آن خرج کرده، واجب است؟
پاسخ: اگر ساختن طبقه دوم براى آينده فرزندانش در حال حاضر از مخارج مناسب با شأن عرفى وى محسوب شود، آنچه به مصرف رسانده است، خمس ندارد و در صورتى که اين چنين نباشد و در حال حاضر هم، نه خودش و نه فرزندانش به آن نياز ندارند، پرداخت خمس آن واجب است.

سؤال 916: شما مى‏فرماييد آنچه از مخارج سال محسوب مى‏شود، خمس ندارد، پس شخصى که خانه‏اى براى سکونت ندارد، ولى مالکِ قطعه زمينى است که يک سال يا بيشتر بر آن گذشته و او نمى‏تواند آن را بسازد، پس چرا اين از مخارج او محسوب نمى‏شود؟ اميدواريم توضيح بفرماييد.
پاسخ: اگر زمين را براى ساخت مسکن مورد نياز، در آن، از درآمد بين سال خريده باشد، جزء مخارج کنونى وى محسوب مى‏شود و خمس آن واجب نيست.

سؤال 917: سر سال خمسى من اول شهريور است، معمولاً امتحانات دانشگاهها و مدارس در ارديبهشت و خرداد برگزار مى‏شود و بعد از شش ماه، اجرت اضافه‏کارى ما در ايام امتحانات پرداخت مى‏شود، خواهشمندم توضيح فرماييد که اگر اجرت کارى را که قبل از پايان سال خمسى انجام داده‏ام، بعد از پايان سال دريافت کنم، آيا خمس به آن تعلّق مى‏گيرد؟
پاسخ: حقوق معوّقه، جزئى از درآمدهاى سال دريافت آن محسوب مى‏شود نه سال اضافه‌کارى، و اگر در هزينه‏هاى سالِ دريافت مصرف شود، خمس ندارد.

سؤال 918: گاهى لوازم منزل مثل يخچال به قيمتى کمتر از قيمت بازار به ما فروخته مى‏شود، اين لوازم در آينده يعنى پس از ازدواج مورد نياز ماست، با توجه به اينکه بعد از ازدواج بايد آنها را به چند برابر قيمت فعلى تهيه کنيم، آيا به آنها که در حال حاضر بدون استفاده در خانه مانده است، خمس تعلّق مى‏گيرد؟
پاسخ: اگر آنها را با منفعت کسب سال براى استفاده در آينده خريده‏ايد و در سال خريد مورد نياز شما نبوده، بايد خمس قيمت عادلانه آن را در سر سال خمسى بپردازيد، مگر آنکه به علت عدم توانايى از تهيه يک باره آن هنگام نياز، ناگزير از تهيه تدريجى و نگهدارى آن براى زمان احتياج باشيد، و مقدار آن هم به اندازه شأن عرفى شما باشد، که در اين صورت جزء مؤونه محسوب مى‏شود و خمس ندارد.

سؤال 919: مبالغى را که انسان براى امور خيريه مانند کمک به مدارس، آسيب‏ديدگان از سيل و ملت فلسطين و بوسنى، انفاق مى‏کند، آيا از مؤونه سال محسوب مى‏شود و خمس ندارد؟
پاسخ: اين چنين انفاقها از مخارج سال انفاق محسوب مى‏شود و خمس ندارد.

سؤال 920: مبلغى را در سال گذشته براى خريد فرش پس‏انداز کرديم و در اواخر آن سال به چند فرش فروشى براى خريد آن مراجعه نموديم تا اينکه قرار شد يکى از آنان فرش مناسب با ذوق و سليقه ما را فراهم کند، اين کار تا ماه دوم سال جديد طول کشيد، با توجه به اينکه سر سال خمسى من ابتداى سال هجرى شمسى است، آيا به آن مبلغ خمس تعلّق مى‏گيرد؟
پاسخ: مبلغ مذکور و فرش تهيه شده در فرض سؤال خمس ندارد.

سؤال 921: تعدادى از اشخاص اقدام به تأسيس مدرسه خصوصى (غيرانتفاعى) کرده‏اند و بعد از استفاده از سرمايه کمى که اعضا داشتند، هيأت مؤسسّ تصميم گرفت براى تأمين مخارج آن از بانک وام بگيرد و همچنين مقرر نمود که براى تکميل سرمايه و پرداخت اقساط بانک، هريک از اعضا مبلغى را به‌طور ماهيانه بپردازد. اين مؤسسه هنوز به مرحله سوددهى نرسيده است، آيا به مبلغى که اعضا ماهيانه مى‏پردازند، خمس تعلّق مى‏گيرد؟ آيا مجموع سرمايه که همان قيمت مؤسسه است، خمس دارد؟
پاسخ: بر هر يک از اعضا واجب است خمس سهم ماهانه خود را که به عنوان سرمايه شرکت مى‏پردازند، و همچنين خمس آنچه را که در ابتدا به عنوان سهم مشارکت در تأسيس مدرسه داده‏اند، پرداخت نمايند، و پس از آنکه هر يک از اعضا خمس سهم خود از سرمايه شرکت را پرداخت نمود، ديگر مجموع سرمايه دوباره خمس ندارد.

سؤال 922: جايى که در آن کار مى‏کنم، چند سال است مبلغى به من بدهکار است که تاکنون آن را نپرداخته است، آيا به اين مبلغ به مجرّد دريافت آن خمس تعلّق مى‏گيرد يا اينکه بايد يک سال بر آن بگذرد؟
پاسخ: مبالغى که طلب داريد اگر بابت اجرت کار باشد و سر سال خمسى قابل دريافت نباشد، جزء درآمد سالِ دريافت آن محسوب مى‏شود، که اگر در همان سالِ دريافت در مؤونه مصرف شود، خمس ندارد.

سؤال 923: آيا ملاک عدم وجوب خمس در مؤونه استفاده از آن در طول سال است يا اينکه نياز به آن در طى سال کافى است، هرچند موردى براى استفاده از آن پيش نيايد؟
پاسخ: ملاک در امثال لباس و فرش و مانند آن از چيزهايى که هنگام استفاده، عين آنها باقى مى‏ماند، نياز به آنها است. ولى معيار در احتياجات مصرفى روزانه زندگى مانند برنج و روغن و غيره، مصرف است که هر چه از مصرف سالانه آنها زياد بيايد، خمس دارد.

سؤال 924: شخصى براى آسايش و رفع نيازهاى خانواده‏اش اقدام به خريد ماشينى با مال غير مخمّس و سودى که در وسط سال به دست آمده، نموده است. آيا پرداخت خمس آن بر او واجب است؟ در صورتى که ماشين را براى انجام امور مربوط به کارش و يا به هر دو منظور خريده باشد، چه حکمى دارد؟
پاسخ: ماشين اگر براى انجام امور مربوط به کار و کسب او باشد، حکم ابزار کار را در وجوب خمس دارد، ولى اگر براى رفع نيازهاى زندگى و جزء احتياجات مناسب با شأن عرفى او باشد، خمس ندارد. البته اگر به پول خريد آن خمس تعلّق گرفته بايد پرداخت شود، و در صورتى که براى هر دو منظور خريده باشد، به نسبت محاسبه شود.


  

 
پاسخ به احکام شرعی
 
موتور جستجوی سایت

تابلو اعلانات

ویژه نامه ماه مبارک رمضان




پیوندها

حدیث روز
بسم الله الرحمن الرحیم
چهار پناهگاه در قرآن
   
أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ وَ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ حُمْرَانَ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) قَالَ:
عَجِبْتُ لِمَنْ فَزِعَ مِنْ أَرْبَعٍ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى أَرْبَعٍ
(۱) عَجِبْتُ لِمَنْ خَافَ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ
(۲) وَ عَجِبْتُ لِمَنِ اغْتَمَّ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ
(۳) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ مُكِرَ بِهِ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا
(۴) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَرَادَ الدُّنْيَا وَ زِينَتَهَا كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالًا وَ وَلَداً. فَعَسى‏ رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ عَسَى مُوجِبَةٌ
    
آقا امام صادق (عليه السّلام) فرمود: در شگفتم از كسى كه از چهار چيز مى‌هراسد چرا بچهار چيز پناهنده نميشود:
(۱) شگفتم از آنكه ميترسد چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل« حَسْبُنَا اَللّٰهُ‌ وَ نِعْمَ‌ اَلْوَكِيلُ‌ » خداوند ما را بس است و چه وكيل خوبى است زيرا شنيدم خداى جل جلاله بدنبال آن ميفرمايد:بواسطۀ نعمت و فضلى كه از طرف خداوند شامل حالشان گرديد باز گشتند و هيچ بدى بآنان نرسيد.
(۲) و شگفتم در كسى كه اندوهناك است چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل:« لاٰ إِلٰهَ‌ إِلاّٰ أَنْتَ‌ سُبْحٰانَكَ‌ إِنِّي كُنْتُ‌ مِنَ‌ اَلظّٰالِمِينَ‌ » زيرا شنيدم خداى عز و جل بدنبال آن ميفرمايد در خواستش را برآورديم و از اندوه نجاتش داديم و مؤمنين را هم چنين ميرهانيم.
(۳) و در شگفتم از كسى كه حيله‌اى در بارۀ او بكار رفته چرا بفرمودۀ خداى تعالى پناه نمى‌برد« وَ أُفَوِّضُ‌ أَمْرِي إِلَى اَللّٰهِ‌ إِنَّ‌ اَللّٰهَ‌ بَصِيرٌ بِالْعِبٰادِ »:كار خود را بخدا واگذار ميكنيم كه خداوند بحال بندگان بينا است)زيرا شنيدم خداى بزرگ و پاك بدنبالش مى‌فرمايد خداوند او را از بديهائى كه در بارۀ او بحيله انجام داده بودند نگه داشت.
(۴) و در شگفتم از كسى كه خواستار دنيا و آرايش آن است چرا پناهنده نميشود بفرمايش خداى تبارك و تعالى(« مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ‌ لاٰ قُوَّةَ‌ إِلاّٰ بِاللّٰهِ‌ »)(آنچه خدا خواست همان است و نيروئى جز به يارى خداوند نيست)زيرا شنيدم خداى عز اسمه بدنبال آن ميفرمايد اگر چه مرا در مال و فرزند از خودت كمتر مى‌بينى ولى اميد هست كه پروردگار من بهتر از باغ تو مرا نصيب فرمايد (و كلمۀ:عسى در اين آيه بمعناى اميد تنها نيست بلكه بمعناى اثبات و تحقق يافتن است).
من لا يحضره الفقيه، ج‏۴، ص: ۳۹۲؛
الأمالي( للصدوق)، ص: ۶؛
الخصال، ج‏۱، ص: ۲۱۸.


کلیه حقوق مادی و معنوی این پورتال محفوظ و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن بنی هاشمی خمینی میباشد.

طراحی و پیاده سازی: FARTECH/فرتک - فکور رایانه توسعه کویر -