نماز جمعه-فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره)

حكم نماز جمعه در زمان غيبت

سؤال1009. آيا در زمان غيبت امام معصوم ـ عليه السّلام ـ نماز جمعه واجب است يا مستحب؟

جواب: واجب تخييرى است.

جمع وجوب تخييرى نماز جمعه با يك روايت

سؤال1010. وجوب تخييرى نماز جمعه، چگونه با روايت (هر كسى سه بار در نماز جمعه شركت نكند، منافق است) قابل تطبيق است؟

جواب: ظاهرا آن روايت در مورد وجوب تعيينى آن است.

نرفتن به نماز جمعه

سؤال1011. آيا اگر سه بار پياپى به نماز جمعه نرويم، قساوت قلب پيدا مى كنيم؟

جواب: خير، ميزان مراعات وظيفه است.

فاصله ى بين دو نماز جمعه

سؤال1012. فاصله مكانى بين دو نماز جمعه چه قدر بايد باشد؟

جواب: فاصله بين دو نماز جمعه كه هر دو واجد شرايط صحت باشند از يك فرسخ بايد كمتر نباشد، و اگر كمتر بود، هر كدام ديرتر شروع كرده باشند (يعنى در تكبيرة الاحرام متأخر باشند) نماز آن ها باطل است.

سؤال1013. آيا فاصله بين دو نماز جمعه از راهى كه مردم رفت و آمد دارند اندازه گيرى مى شود يا به صورت خط مستقيم فرضى اندازه گيرى مى شود؟

جواب: ملاك راهى است كه مردم عبور مى كنند.

برپايى دو نماز جمعه و جماعت در فاصله كمتر از يك فرسخ

سؤال1014. ميان دو گروه از شيعيان اختلاف شده و منجر به برپايى دو نماز جماعت و دو نماز جمعه در فاصله كمتر از يك فرسخ شده است، حكم مسأله چيست؟

جواب: نماز جماعت آن ها صحيح است، ولى نماز جمعه هر كدام كه زودتر شروع كرده اند صحيح، و نماز جمعه ى دومى باطل است. و اگر هر دو با هم شروع كرده باشند، نماز هر دو باطل است.

شركت شخص مسلوس در نماز جمعه

سؤال1015. شخصى كه قدرت نگهدارى بول ندارد، آيا مى تواند در نماز جمعه شركت كند و خطبه ها را گوش كند و با عمل به وظيفه شخص مسلوس، نماز جمعه و عصر را بخوانند؟

جواب: بله مى تواند، با مراعات آن چه در رساله ذكر شده است.

شرايط امام جمعه و مسافر بودن امام جمعه

سؤال1016. آيا شرايط امام جمعه، همان شرايط امام جماعت است؟

جواب: امام جمعه بايد از كمال عقل برخوردار بوده و مرد و عادل و بالغ و حلال زاده و شيعه دوازده امامى باشد و لازم نيست نماز جمعه در اصل بر او واجب تعيينى باشد، پس مسافر مى تواند امام جمعه شود. (به مسأله 19 از نماز جمعه ى رساله رجوع شود).

راه شناخت عدالت امام جمعه

سؤال1017. راه تشخيص عدالت امام جمعه چيست؟ و اگر افراد معتمد او را عادل نمى دانند، تكليف چيست؟

جواب: عدالت عبارت است از حسن ظاهر، يعنى دورى جستن از گناهان كبيره، به گونه اى كه ظاهر احوال شخص به طور ظنّى دلالت كند كه او بناى بر ترك گناه دارد نه آن كه اتفاقا چند روزى گناه را ترك كرده باشد و مأموم بايد اين حسن ظاهر را احراز كند.

تعيين امام جمعه توسط فقيه در زمان غيبت

سؤال1018. آيا در زمان غيبت، امام جمعه را بايد فقيه تعيين كند؟

جواب: خير.

شكّ در عدالت امام جمعه

سؤال1019. اگر مأموم به عدالت امام جمعه شكّ داشته باشد، آيا مى تواند به او اقتدا كند؟

جواب: نمى تواند اقتدا كند.

اقتدا به امام جمعه اى كه ايجاد شبهه مى كند

سؤال1020. ائمه جمعه اگر شبهاتى به ارزش ها وارد كنند، اقتداى نماز به آن ها چه حكمى دارد؟

جواب: امام جمعه بايد عادل باشد.

قصد قربت در خطبه هاى نماز جمعه

سؤال1021. آيا واجب است خطبه هاى نماز جمعه با قصد قربت، ايراد شوند؟

جواب: بله، ظاهرا واجب است.

واجبات خطبه هاى نماز جمعه

سؤال1022. واجبات خطبه هاى نماز جمعه چيست؟

جواب: بايد هر يك از دو خطبه مشتمل بر حمد الهى باشد، و نيز بنابر اظهر مشتمل بر صلوات بر پيامبر ـ صلّى اللّه عليه وآله وسلّم ـ و آل او ـ عليهم السّلام ـ باشد، و نيز بايد در مجموع دو خطبه، موعظه و قرائت قرآن كريم را ترك نكند، بلكه بنابر احتياط واجب هر يك از دو خطبه بايد مشتمل بر موعظه (پند و نصيحت) و قرائت قرآن باشد؛ بلكه احوط رعايت ترتيب مذكور و نيز قرائت سوره كامل در هر يك از دو خطبه است و نيز احوط، لزوم اشتمال خطبه دوم بر صلوات بر معصومين ـ عليهم السّلام ـ به نحو تفصيل است.

ايستاده خواندن خطبه هاى نماز جمعه

سؤال1023. آيا واجب است خطبه هاى نماز جمعه را ايستاده خواند؟

جواب: واجب است خطيب در حال خواندن خطبه ايستاده باشد.

ترك نشستن رو به قبله در نماز جمعه

سؤال1024. آيا هنگام گوش دادن به خطبه هاى نماز جمعه، رو به قبله نشستن واجب است؟ و اگر رو به قبله نباشيم نمازمان باطل است؟ 0

جواب: نشستن رو به قبله مستحب است و شرط صحّت نماز جمعه نيست و نماز را باطل نمى كند.

طهارت هنگام خطبه ها

سؤال1025. آيا واجب است هنگام گوش دادن به خطبه ها با وضو باشيم؟

جواب: بهتر است خطيب و مأمومين در هنگام خطبه ها با طهارت باشند، اگرچه بنابر اظهر صحت خطبه ها، مشروط به طهارت (وضو، غسل و تيمم) نيست.

گوش دادن به خطبه ها

سؤال1026. آيا گوش دادن به خطبه هاى نماز جمعه واجب است؟ و در صورت عدم گوش دادن يا تأخير عمدى براى شركت در خطبه ها، نماز جمعه دچار اشكال مى شود؟

جواب: در صورتى كه مأموم در شرايطى است كه اگر خطبه ها را گوش بدهد مى شنود، واجب است گوش بدهد و نيز حرف زدنى كه او را از اين گوش دادن واجب باز دارد، حرام است، اگرچه باعث بطلان خطبه و نماز جمعه نسبت به او نيست و احتياط مستحب آن است كه اگر مأموم به خطبه ها نرسيده ولى يك ركعت از نماز جمعه را درك كرد، نماز جمعه او صحيح است.

ذكر گفتن و نماز خواندن هنگام خطبه ها

سؤال1027. آيا جايز است هنگام خطبه ها ذكر گفته شود و يا نماز مستحبى خوانده شود؟

جواب: ذكرى كه مانع از گوش دادنِ خطبه ها نباشد اشكال ندارد، و نماز خواندن هم وضعا به صحّت نماز جمعه صدمه نمى زند.

خواندن نماز هنگام خطبه ها

سؤال1028. آيا هنگام ايراد خطبه هاى نماز جمعه مى توان نماز ظهر و عصر را به صورت فرادا خواند؟

جواب: مانعى ندارد.

كسى كه به خطبه هاى نماز جمعه نرسيده

سؤال1029. كسى كه به خطبه هاى نماز جمعه نرسيده، آيا نماز جمعه اش به جاى نماز ظهر حساب مى شود؟

جواب: بله.

مقدار زمان طول كشيدن نماز جمعه و خطبه ها پس از ظهر شرعى

سؤال1030. 1) مجموع نماز جمعه و خطبه ها تا چه مقدار پس از ظهر شرعى مى تواند طول بكشد؟

جواب: مجموع نماز جمعه و خطبه ها، بايد خيلى پس از زوال و ظهر شرعى طول نكشد.

2) فردى كه معتكف است، آيا مى تواند به نماز جمعه اى كه بيش از اين زمان طول مى كشد برود؟

جواب: شخص معتكف در نماز جمعه اى كه بيش از اين مقدار طول بكشد، بنابر احتياط واجب، نمى تواند برود.

شروع خطبه قبل از اذان

سؤال1031. در شهرهايى كه خطبه ها را قبل از اذان شروع مى كنند، و بعد از اذان واجبات خطبه ها را تكرار نمى كنند، مأمومين مى توانند بعد از خواندن نماز ظهر، نماز عصر را به نماز عصر امام جمعه اقتدا كنند؟

جواب: در صورت ذكر شده، احتياط واجب اين است كه اقتدا نكنند.

فرادا خواندن نماز جمعه

سؤال1032. آيا مى توان نماز جمعه را فرادا خواند؟

جواب: واجب است نماز جمعه را به جماعت بخوانند، و نيز جماعت شرط صحّت آن است.

كم ترين تعداد شركت كنندگان در نماز جمعه

سؤال1033. حداقل چند نفر بايد در نماز جمعه شركت كنند، تا بتوان نماز جمعه خواند؟

جواب: بايد جمعيت آن ها از پنج نفر مرد كمتر نباشد كه يكى از آن ها خود امام مى باشد، بنابر اين غير از امام اگر چهار نفر مرد هم ـ كه نماز جمعه براى آن ها وجوب تخييرى دارد (اگرچه وجوب تعيينى نداشته باشد) ـ براى نماز جمعه حاضر شوند، انعقاد آن جايز و مشروع مى شود. (مسأله ى 6 از نماز جمعه رساله.)

كيفيت نماز جمعه

سؤال1034. چگونه بايد نماز جمعه خوانده شود؟

جواب: در نماز جمعه سوره معيّنى معتبر نيست، ولى مستحب است در ركعت اوّل پس از حمد، سوره جمعه و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره منافقون خوانده شود. و نيز مستحب است كه حمد و سوره آن بلند خوانده شود و در نماز جمعه دو قنوت مستحب است: يكى در ركعت اوّل قبل از ركوع كه پس از خواندن قنوت به ركوع مى رود، و ديگرى در ركعت دوم بعد از ركوع كه پس از پايان قنوت به سجده مى رود.

استحباب گفتن اذان و اقامه نماز جمعه بعد از اذان

سؤال1035. اگر خطيب جمعه خطبه ها را قبل از زوال شروع كند و پس از زوال به پايان برد، آيا گفتن اذان و اقامه، پس از خطبه ها براى نماز جمعه استحباب دارد يا خير؟

جواب: بله، استحباب دارد.

قرائت نماز جمعه

سؤال1036. قرائت نماز جمعه بايد آهسته باشد يا بلند؟

جواب: مستحب است كه حمد و سوره در نماز جمعه بلند خوانده شود.

قنوت نماز جمعه

سؤال1037. خواندن قنوت در نماز جمعه واجب است يا مستحب؟

جواب: به تفصيلى كه گذشت، دو قنوت در نماز جمعه مستحب است.

خواندن يك قنوت در نماز جمعه

سؤال1038. آيا مى شود فقط يك قنوت در نماز جمعه خواند؟

جواب: بله، مى شود.

اشتباه مأموم

سؤال1039. اگر در نماز جمعه مأموم اشتباها در ركعت دوم، بعد از قنوت به ركوع رود، اما فورا برخيزد، آيا نمازش صحيح است يا خير؟

جواب: اگر پس از رسيدن به حدّ ركوع يادش بيايد، بايد به سجده رود و نيز اگر در حال رسيدن به حدّ ركوع ملتفت شود و در آن حال هيچ مكث ركوعى نكند، به سجده مى رود و نمازش صحيح است؛ اما اگر شك كرد، نمازش باطل است.

شك در نماز جمعه

سؤال1040. آيا احكام شك در نماز جمعه، مثل احكام شك در ساير نمازها است؟

جواب: بله.

نيّت فرادا بين نماز جمعه

سؤال1041. آيا مأموم در نماز جمعه مى تواند در بين نماز، نيّت فرادا كند؟

جواب: اگر بين نماز جمعه نيّت فرادا كند و نمازش را تمام نمايد، نماز جمعه اش بنابر احتياط واجب صحيح نيست.

اقتدا در ركعت دوم نماز جمعه

سؤال1042. كسى كه به ركعت دوم نماز جمعه مى رسد، آيا مى تواند به امام جمعه اقتدا كند؟

جواب: اگرچه تنها به ركوع امام برسد، نماز جمعه او صحيح است و ركعت دوم را خودش فرادا مى خواند.

نماز جمعه و كفايت كردن از نماز ظهر

سؤال1043. آيا نماز جمعه كفايت از ظهر مى كند؟ اگر كفايت نمى كند، اقتدا به امام جمعه كه نماز ظهر را احتياطا نخوانده چگونه است؟

جواب: بله، كفايت از ظهر مى كند.

نيّت نماز ظهر بعد از نماز جمعه

سؤال1044. كسى كه مى خواهد بعد از نماز جمعه، نماز ظهرش را هم بخواند، بايداستحباب كند يا احتياط؟

جواب: نيّت احتياط مستحبى كند.

خواندن نماز ظهر به جماعت پس از نماز جمعه

سؤال1045. آيا امام و مأمومين مى توانند پس از نماز جمعه، نماز ظهر را به جماعت بخوانند؟

جواب: بله، همه نيّت احتياطى كنند.

اقتداى نماز ظهر به نماز جمعه

سؤال1046. آيا مى توان نماز ظهر را به نماز جمعه اقتدا كرد؟

جواب: مى تواند اقتدا كند، اگر نماز جمعه با تمام شرايطش و به طور صحيح برگزار شود، گرچه خلاف احتياط است، و بهتر است اين كار را انجام ندهند.

قضاى نماز جمعه

سؤال1047. آيا كسى كه نماز جمعه را در وقتش نخوانده، مى تواند آن را قضا نمايد؟

جواب: خير و بايد نماز ظهر را بخواند.

اقتدا به نماز عصر امام جمعه

سؤال1048. آيا بعد از نماز جمعه مى توان به نماز عصر امام جمعه اقتدا كرد؟

جواب: بله، مى توان.

اقامه ى نماز جماعت هم زمان با نماز جمعه

سؤال1049. آيا وقتى كه نماز جمعه برپا است مى تواند در مساجد ديگر نماز جماعت را اقامه كند؟

جواب: بله، مانعى ندارد و هنگام آن، وقت فضيلت است.

بلند خواندن قرائت نماز ظهر جمعه

سؤال1050. آيا قرائت نماز ظهر جمعه براى كسى كه نماز جمعه نخوانده است، بايد بلند باشد يا آهسته؟

جواب: مستحب است بلند بخواند.

نماز جمعه براى مسافر

سؤال1051. آيا كسى كه مسافر است مى تواند در نماز جمعه شركت كند؟

جواب: بله، مى تواند.

شركت زنان در نماز جمعه

سؤال1052. آيا زنان مى توانند در نماز جمعه شركت نمايند؟

جواب: مى توانند، ولى بهتر است در خانه شان نماز ظهر بخوانند.

رفتن زن به نماز جمعه بدون اجازه ى شوهر

سؤال1053. آيا زن مى تواند بدون اجازه ى شوهرش در نماز جمعه شركت كند؟

جواب: خير، نمى تواند.