نمازهاى مستحب-فتاوای آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (قدس سره)

سؤال 366 ـ آيا صحيح است كه فقط بعضى از ركعات نافله شب را بخوانيم، مثلاً دو ركعت شفع و يك ركعت وتر را بخوانيم؟

جواب: بلى هر مقدار كه مايل بوديد، مى توانيد بخوانيد و حتى مى توانيد فقط يك ركعت «وتر» را بخوانيد.

سؤال 367 ـ كسى كه به جهت عذرى نمى تواند نماز شب را در وقت آن بخواند آيا بهتر است قبل از وقت بخواند يا قضاى آن را بعداً بخواند؟ و نيز فرموده ايد: مسافر و كسى كه براى او سخت است نافله شب را بعد از نصف شب بخواند، يا ترس دارد كه در وقت آن بيدار نشود، آيا اول شب آن را بخواند بهتر است يا قضاى آن را بجاى آورد؟

جواب: در هر دو صورت بهتر آن است كه قضاى آن را بجاى آورد.

سؤال 368 ـ گاهى براى جمع شدن مردم جهت نماز جماعت، نماز ظهر و عصر را كمى با تأخير اقامه مى كنند و فرصت خواندن نافله هاى نماز عصر هم وجود دارد، آيا خواندن نافله هاى نماز عصر، قبل از خواندن نماز ظهر جايز است؟

جواب: خواندن آنها مانعى ندارد و صحيح است.

سؤال 369 ـ آيا صحيح است كه نافله ظهر و عصر را قبل از ظهر بخوانيم؟ و آيا فرقى است بين روز جمعه و شركت در نماز جمعه، با روزهاى ديگر و عدم شركت؟

جواب: تقديم نافله ظهر و عصر از ظهر، در روز جمعه مانعى ندارد و صحيح است، چه در نماز جمعه شركت كنند يا نكنند، اما در غير روز جمعه بنابر اقوى، تقديم جايز نيست و اگر كسى بداند كه در وقت نمى تواند نافله ها را بخواند، چنانچه بخواهد قبل از ظهر بخواند، بنابر احتياط به قصد «رجا» بخواند.

سؤال 370 ـ شخصى تا حدود نيم ساعت بعد ازظهر، نماز ظهر و عصر خود را فرادى يا به جماعت خوانده است و پس از آن مى خواهد نافله ظهر و عصر را بخواند، آيا به نيت اداء بخواند يا قضا؟ و آيا بين تأخير نافله عمدى و غيرعمدى فرقى وجود دارد؟

جواب: خير، فرقى ندارد و مى تواند به نيت ادا بخواند.

سؤال 371 ـ كسى كه وظيفه اش خواندن نماز بطور نشسته است مثل بيمار، نسبت به نافله هايى كه دو ركعت نشسته آن معادل يك ركعت ايستاده است، چه وظيفه اى دارد؟

جواب: مستحب است هر دو ركعت نشسته را يك ركعت حساب كند، مثل شخص سالم.

سؤال 372 ـ آيا صحيح است كه يك ركعت از نافله را ايستاده و ركعت ديگر آن را نشسته خواند؟

جواب: بلى، صحيح است.

سؤال 373 ـ كسانى كه نمازشان در سفر تمام است، حكم نافله هاى ظهر و عصر آنها چيست؟

جواب: براى كليه كسانى كه به هر جهت، نمازشان را در سفر بايد تمام بخوانند، استحباب نوافل يوميه ثابت و خواندن آنها مشروع و صحيح است.

سؤال 374 ـ به قصد رجاء يعنى چه؟

جواب: يعنى به اميد ثواب.[1]

سؤال 375 ـ مامدى صحة استحبابية صلاة الرغائب الواردة فى مفاتيح الجنان فى اول ليلة جمعة من شهر رجب و استحباب الصيام قبله و هو فى يوم الخميس قبل الصلاة؟

جواب: نقل العلامة المجلسى(ره) فى البحار، ج 98، ص 395، باب 25 عن اجازة السيد بسنده الى انس بن مالك عن النبى(ص): فضل ليلة الرغائب و صوم يوم الخميس قبله و روى ايضا عن كتاب الاقبال ما يناسب صلاة ليلة الرغائب و كيفية اذكارها ولكن فى اعتبارهما تأمل و نظر. و الظاهر انّ المذكور فى المفاتيح متخذ من البحار على نحو التلفيق بين الروايتين المشار اليهما و على هذا فالحكم باستحباب صلاة ليلة الرغائب و استحباب الصوم قبله مشكل. نعم لابأس باتيانهما رجاءً. والله العالم.

سؤال 376 ـ مشهوراست كه در نماز شب به چهل مؤمن دعا مى كنند، آيا در اين باره حديثى وارد شده و دليل شرعى دارد؟ و آيا دعا كردن به چهل مؤمن لازم است يا مى توان بدون دعا، نماز شب را بخوانند؟

جواب: در اين باره حديث بخصوصى وارد نشده و به نظر نرسيده است [2]ولى مرحوم شيخ بهائى و كفعمى و صاحب جواهر قدس الله اسرارهم در كتابهاى خود[3] عباراتى دارند كه اشعار دارد به اينكه در اين موضوع حديث بخصوصى وجود داشته هر چند عين آن بدست ما نرسيده است و ظاهراً منشأ شهرت مزبور، همين عبارات باشد بعلاوه روايات معتبره اى وارد شده كه هر كس به چهل مؤمن دعا كند و پس از آن براى خودش دعا كند دعايش مستجاب مى شود، لذا در قنوت نماز وتر دعا كردن به چهل مؤمن وجهه شرعى داشته و بى اشكال است ولى لزومى ندارد و بدون دعا هم، نماز صحيح است.

سؤال 377 ـ در دعاى بر چهل مؤمن آيا مى شود مثلاً به بيست مرد مؤمن و بيست زن مؤمنه دعا كنيم؟

جواب: بلى، مى توان و در اين جهت فرقى بين مؤمن و مؤمنه نيست.

سؤال 378 ـ آيا مى شود در دعا به چهل مؤمن، زنده ها را هم نام برد و دعا كرد؟

جواب: بلى، فرق نمى كند.

سؤال 379 ـ كسى كه مى خواهيم به او دعا كنيم اگر گناهكار باشد آيا دعاى به او هم كفايت مى كند؟

جواب: بلى، بلكه آنها نياز بيشترى به دعا دارند.

1] رجاء يعنى اميد، و وجه اينكه در بعضى موارد فرموده اند «فلان عمل را رجاءً انجام دهيد» اين است كه بعضى از مستحبات با دليل معتبر ثابت شده و درهنگام انجام آنها قصد ورود مانعى ندارد، يعنى مى توان، عمل را به عنوان اينكه از طرف شارع به آنها امر شده انجام داد، اما براى بعضى از اعمال، دليل معتبر شرعى بر استحباب، وجود ندارد ولى دليل ضعيف و روايت غيرمعتبرى وجود دارد، لذا در چنين مواردى اگر بخواهيم آن عمل را به قصد اينكه شارع دستور داده و مستحب شرعى است، انجام دهيم، جايز و صحيح نيست بلكه بدعت و حرام است، چون حجت شرعى بر آن وجود ندارد و نسبت دادن به شرع، دروغ است، ولى در همين موارد، مى توان به اعتماد همان روايت ضعيف و به اميد اينكه شايد همان روايت ضعيف صادر و عمل مطلوب شرع باشد انجام دهيم كه در اين صورت ثواب انقيادى و اطاعت و بندگى مى دهند، ان شاءاللّه.

[2] قال المجلسى(ره) فى البحار، ج 87، ص 276 بعد نقل عبارة المفتاح (مفتاح الفلاح الآتى نقلها) والدعا لاربعين من المؤمنين فى خصوص قنوت الوتر فلم اره فى رواية و لعلهم اخذوه من العمومات الواردة فى ذلك كما يؤمى اليه كلامهم. و قال صاحب الجواهر قدس سره فى ج 7، ص 34، دارالكتب الاسلاميه بعد نقل قول باستحباب الدعاء لاربعين مؤمناً، و لم نقف على خبر بالخصوص فيه الخ.

[3] ـ مرحوم شيخ بهائى قدس سره در مفتاح الفلاح ص 256 در كيفيت نماز وتر فرموده است: ثم ترفع يديك و تقنت وانت تبكى او تتباكى... و يستحب ان تدعو الاربعين من اخوانك فصاعداً ثم تقول استغفرالله ربى و اتوب اليه سبعين مرة... ثم تقول العفو العفو ثلاثمائة مرة...

و نيز مرحوم كفعمى قدس سره در مصباح، ص 53 ط دارالكتب العمليه ـ قم، تصريح فرموده به دعا كردن براى چهل مؤمن در قنوت وتر، همينطور صاحب جواهر قدس سره در ج 7، ص 35 بعد از نقل قولى به استحباب دعا به چهل مؤمن فرموده ـ بل قد يقال ان اشتهار ذلك بين الاصحاب فتوىً و عملاً لايكون الاّ عن نصّ و ان لم يصل الينا و لعلّه للاستغناء و بهذه الشهرة عنه كما هوالشأن فى كل اجماع لانص فيه فالامر سهل و ان لم نقف فيه على نصّ.