احکام موسیقی-فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره)

معيار حرمت موسيقى

سؤال1756. آيا معيار حرمت موسيقى فقط مطرب و لهوى بودن آن است يا اين كه ميزان تحريك و تهييج آن هم تأثير دارد؟ و اگر باعث حزن و گريه شنونده شود، چه حكمى دارد؟

جواب: مطرب بودن قيدى است كه در غنا مطرح است نه در موسيقى و اصل اطراب شأنى، معيار حرمت است و نيز هر تحريك و تهييجى كه سبب فرح يا حزن شود اما در موسيقى تلهّ ى (نواختن موسيقى لهوى) با آلات معدّه ى (دستگاه ها و ابزار ويژه ى موسيقى) مطلقا جايز نيست، بلكه استعمال آن ها در غير لهو هم بنابر احتياط واجب جايز نيست.

سؤال1757. 1) كدام موسيقى حرام است و آيا گوش دادن به آن براى رفع خستگى ناشى از كار يا افسردگى و مانند آن اشكال دارد؟

جواب: آن چه مطرب است، از حيث غناى حرام است و از حيث لهو با آلات موسيقى، پس مطلقا حرام است و اگر استعمال آن ها در غير لهو باشد، بنابر احتياط جايز نيست.

2) رقص و آواز در مجالس عروسى كه زن ها و مردها جدا باشند، آيا اشكال دارد؟

جواب: رقص خلاف احتياط است، آواز هم به غنا و غير غنا منقسم مى شود كه در صورت غنايى بودن حرام مى باشد.

ملاك حلّيت موسيقى

سؤال1758. مبانى فقهى حرمت موسيقى و معيار تعيين مصداق موسيقى مطرب چيست؟

جواب: ملاك حرمت اطراب شأنى است كه معمولاً در زدن با آلات و ابزارهاى آن مطرب شأنى مى شود و علامت آن غلبه ى مقرونيّت آن ها با محرّمات ديگر است.

مجالس لهو و لعب

سؤال1759. منظور از مجالس لهو و لعب چه مى باشد؟

جواب: مجالس لهو و لعب، مجالسى است كه مناسبت با مجالس اهل فسق و گناه دارد.

تفاوت موسيقى و ترانه سنتى و غير سنتى

سؤال 1760. آيا فرقى بين موسيقى سنّتى و غيرسنّتى، ترانه به زبان محلى و يا زبان هاى ديگر و استفاده از نوار ضبط شده آن وجود دارد؟ خريد و فروش اين گونه نوارها چگونه است؟

جواب: در حرمت موسيقى تفاوتى بين سنتى و غيرسنتى آن وجود ندارد و در صورت حرمت اصل موسيقى، خريد و فروش نوارهاى آن نيز حرام است.

آثار روحى موسيقى

سؤال1761. گوش كردن موسقى باعث چه تحولاتى در روح انسان مى شود؟ آيا حكم موسيقى تابع اين امور است؟

جواب: گوش دادن موسيقى آثار منفى فراوانى در روح انسان دارد، ولى حكم شرعى آن داير مدار آن آثار نيست.

رابطه علم موسيقى با حكم فقهى آن

سؤال1762. هنر موسيقى، مبتنى بر اصول و قواعد علمى و تاريخى است، چرا افراد دين دار آشنا با موسيقى، مرجع تشخيص حكم آن قرار نگيرند؟

جواب: مرجع تشخيص حكم در تمام احكام شرعى، مرجع تقليد جامع شرايط است كه بر فهم و استنباط نظر شارع قدرت دارد و در تشخيص موضوعات، به متخصصين و خبره ى آن مراجعه مى شود.

موسيقى درمانى

سؤال1763. آيا موسيقى درمانى جايز است؟

جواب: استفاده موسيقى براى درمان نيز همانند موارد ديگر آن جايز نيست.

استفاده از موسيقى براى اغراض علمى و...

سؤال1764. آيا استفاده و آموزش موسيقى در مواردى مثل هنر و طبابت و افزايش شير دام و رشد گياه و... ، جايز است؟

جواب: موارد استفاده از موسيقى موجب تغيير حكم شرعى آن نمى شود.

استماع، ساخت، فروش، تعليم و تعلّم موسيقى مطرب و آلاتش

سؤال1765. گوش دادن به آهنگ ها، ساخت، فروش، تعليم و تعلّم موسيقى و آلاتش چه حكمى دارد؟

جواب: ظاهرا همه ى اين ها جايز نيست.

شنيدن موسيقى در خانواده

سؤال1766. در خانواده اى كه يك يا چند نفر از اعضاى آن موسيقى گوش مى كنند و بقيه با اجبار و قهرا صداى موسيقى به گوش آن ها مى خورد و امر به معروف و نهى ازمنكر آن ها فايده اى ندارد، چه حكمى دارد و گناه گوش كردن اين نوارها بالاخص در ماه محرم و صفر و رمضان به عهده كيست؟

جواب: به گوش خوردن موسيقى، همانند شنيدن آن حرام نيست و گناه عمل حرام اعم از شنيدن موسيقى و... در ماه هاى حرام مضاعف است.

موسيقى و ياد خدا

سؤال1767. اگر شنيدن موسيقى و يا غنا انسان را به ياد خداوند متوجه كند، آيا شنيدن آن مانعى دارد؟

جواب: انسان با عملى كه مورد رضاى خداوند نيست، نمى تواند به ياد خداوند باشد و چنين امورى نمى تواند موجب تغيير حكم شرعى موسيقى و غنا باشد.

ملاك جواز و عدم جواز نوارهاى ترانه و موسيقى

سؤال1768. آيا داشتن مجوز از وزارت ارشاد دليل بر مجاز بودن صداى خواننده يا ترانه ى او مى باشد؟

جواب: مجوّز آن وزارت خانه، نمى تواند مجوّز شرعى براى نوارهاى موسيقى و ترانه باشد.

شنيدن موسيقى هاى صدا و سيما

سؤال1769. شنيدن موسيقى هايى كه از صدا و سيما پخش مى شود چه صورت دارد؟

جواب: فرقى با موارد ديگر نمى كند و به طور كلّى شنيدن موسيقى مطرب حرام است و در فرض مذكور به هر نحو ممكن بايد از شنيدن آن اجتناب نمود.

تجليل از نوازندگان در رسانه عمومى

سؤال1770. تشويق و تجليل از بعضى نوازندگان و حرفه آن ها در بعضى روزنامه ها و مجالس و رسانه هاى خبرى ديگر و شركت در اين برنامه ها و تشويق آن ها چه حكمى دارد؟

جواب: چون نواختن و شنيدن موسيقى مطرب حرام است، كليّه امورى كه به عنوان مقدمه يا ترويج آن محسوب مى شود نيز حرام است.

ديدن فيلم با آهنگ

سؤال1771. آيا كارتون هاى خارجى كه آهنگ هاى شاد دارند، حرام است؟

جواب: اگر مطرب باشند، شنيدن موسيقى آن حرام است و در اين صورت ديدن فيلم، بدون آهنگ از اين جهت اشكالى ندارد.

شنيدن موسيقى بدون حالت طرب

سؤال1772. شنيدن نوارهاى ترانه خواننده زن و مرد و نواختن ارگ يا آهنگ هاى راديو و تلويزيون، اگر به خود گوش دهنده آن حالت طرب دست ندهد، چه حكمى دارد؟

جواب: چون ميزان در مطرب بودن اطراب شأنى است نه فعلى؛ بنابراين در فرض سؤال نيز شنيدن آن ها حرام است.

نى زدن

سؤال1773. نى زدن اگر موجب فساد نباشد، چه حكمى دارد؟

جواب: نى از آلات مخصوص موسيقى است و اشكال دارد.

موسيقى حلال

سؤال1774. آيا موسيقى حلال نيز وجود دارد، موسيقى آرام چه وجه ى دارد؟

جواب: اگر با آلات و ابزار لهو باشد، صورت حلال ندارد.

شنيدن آهنگ هاى شاد براى شادابى روحى

سؤال1775. براى رفع خستگى روح و جانم آهنگ هاى شاد گوش مى كنم، زيرا خدا آزار رساندن به روح توسط خود انسان را محكوم مى كند، پس گمان نمى كنم رفع خستگى روح با آهنگ اشكالى داشته باشد؟

جواب: موسيقى بزرگ ترين و بيشترين آسيب را به روح انسان وارد مى سازد و او را از قرب پروردگار متعال دور مى سازد، بنابراين شما كه نگران روح خود هستيد، بايد از شنيدن موسيقى حرام خوددارى نماييد.

عدم تأثير نوارهاى مبتذل

سؤال1776. برخى مى گويند نوارهاى ترانه روى ما تأثير منفى ندارند، آن ها را چگونه ارشاد كنيم؟

جواب: ملاك حرمت تأثير فعلى نمى باشد، بنابراين در اين صورت نيز آن ها نبايد موسيقى گوش كنند.

شنيدن ترانه ى غمگين

سؤال1777. آيا شنيدن ترانه ى غمگين جايز است؟

جواب: تفاوتى با انواع ديگر موسيقى ندارد و غمگين بودن سبب حليّت نمى شود.

شنيدن ترانه ى ديگرى

سؤال1778. گوش دادن به صداى كسى كه ترانه اى را زمزمه مى كند، چه حكمى دارد؟

جواب: اگر ترانه را به آن سبك بخواند، به صورتى كه به حالت غنا برسد، حرام است.

شنيدن اجبارى موسيقى مبتذل

سؤال1779. انسان اگر به اجبار به موسيقى مبتذل گوش كند، چه حكمى دارد؟

جواب: اختيارا خودش نبايد گوش دهد و حكم به گوش خوردن موسيقى (سماع) با شنيدن آن (استماع) فرق مى كند.

شنيدن موسيقى در وسايل نقليه عمومى

سؤال1780. در صورتى كه در شرايط زمانى يا مكانى خاص، سوار اتومبيل عمومى باشيم كه چاره اى جز شنيدن ترانه و موسيقى نباشد، تكليف چيست؟

جواب: خود انسان اختيارا نبايد گوش دهد، پس مى تواند به گونه اى خود را مشغول ذكر و يا امور ديگر نمايد كه شنونده ى موسيقى نباشد، هر چند صداى آن به گوش وى بخورد.

پخش آهنگ در مسجد و حسينيه

سؤال1781. حكم پخش كردن آهنگ هاى مذهبى در مساجد و حسينيه ها چه مى باشد؟

جواب: انجام امورى كه موجب هتك حرمت مسجد مى شود، حرام است و گناه آن مضاعف است.

حكم دايره زدن

سؤال1782. آيا دايره زدن حلال است؟

جواب: دايره نيز از آلات و وسايل طرب مى باشد و استعمال آن حرام است.

شكستن وسايل موسيقى

سؤال1783. حكم وسايل طرب و استفاده و خريد و فروش و ساختن و تعليم و تعلم آن ها از قبيل تار، سه تار، سنتور، تنبور، قانون، قيچك، كمانچه، نى، تنبك، دف، پيانو، ويولون، ويلا، كلارينت، فلوت، هورن، ترومپت، و سازهاى كوبه اى، چه صورتى دارد و خانه ها و مؤسسات و اشتغال و درآمد از اين راه چه حكمى دارد؟ شكستن آن ها ضمان آور است يا خير؟

جواب: چون وسايل ذكر شده، ابزار و آلات ويژه لهو مى باشند اشتغال و درآمد آن ها و كلّ امور مذكور حرام است و از بين بردن صورت و شكل ظاهرى آن ها واجب است و در اين خصوص ضمانى ندارد.

كسب از طريق آموزش نوازندگى

سؤال1784. آيا از لحاظ شرعى نواختن موسيقى و آموزش و فراگيرى آن، شغل و درآمد آن حلال محسوب مى شود؟

جواب: اشتغال و كسب درآمد از چنين حرفه هايى حرام است.

آموزش خوانندگى و نوازندگى

سؤال1785. يادگيرى خوانندگى يا نوازندگى موسيقى توسط جوانان و نوجوانان چه حكمى دارد؟

جواب: حرام است.

اجرت تكثير نوارهاى مبتذل

سؤال1786. آيا گرفتن اجرت براى تكثير نوارهاى صوتى كه محتوى امور حرامى هستند، جايز است؟

جواب: خير، حرام است.

خريد و فروش آلات و وسايل موسيقى

سؤال1787. خريد و فروش اسباب مشتركه موسيقى، چه حكمى دارد؟

جواب: خريد و فروش آلات لهو، مثل تار و حتى سازهاى كوچك حرام است؛ مگر اين كه منفعت مشروع و حلالى از آن برده شود و معامله براى آن منفعت حلال واقع شود كه بنابر اظهر در اين صورت معامله صحيح است.

آلات موسيقى در مجالس اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ

سؤال1788. استفاده از طبل، سنج و شيپور در مراسم عزادارى چه حكمى دارد؟

جواب: خلاف احتياط است.

مصونيت از مفاسد عمل حرام

سؤال1789. آيا مى توان به استناد اين كه از مفسده حرام مثل رقص و قمار و شراب و غنا مصونيت دارم، مرتكب حرام؟

جواب: هر عمل حرامى داراى مفسده است، چه فرد آن را درك نمايد و چه متوجه آن نشود؛ بنابراين در هر صورت از چنين اعمال حرامى بايد پرهيز نمود.