مصرف زکات

سؤال  545- پولی که برای وجوه شرعیّه جدا و تعیین شده، می‌توان آن را مصرف نمود و با پول دیگر عوض کرد؟

جواب: تبدیل زکات اموال و فطره بعد از جدا کردن، بنابر احتیاط واجب جائز نیست ولی وجوه دیگر با جدا کردن متعین و مجزّا نمی‌شود. و اللّه العالم.

سؤال  546- مستأجری که از پرداختن وجه اجاره به صاحب خانه امتناع می‌ورزد و اظهار فقر مینماید، اگر در بررسی معلوم شود که توانائی پرداخت نداشته، اکنون هم فوت شده، صاحب ملک می‌تواند بدهی او را از واجبات شرعیّه خود در سالهای آینده، محاسبه نماید و ذمّه مستأجر به این وسیله آزاد گردد، (درحالی‌که دسترس به ورّاث ایشان هم نداشته باشد)؟

جواب: اگر فقیر بمقدار بدهی خود ترکه نداشته باشد، محاسبه از بابت زکات مانعی ندارد و در غیر این فرض مشکل است. و اللّه العالم.

سؤال  547- شخصی مدتها از زکات بخصوص زکات فطره، بدون اینکه فقیر باشد استفاده نموده فعلًا متوجه شده که زکات مخصوص فقراء است، فعلًا تکلیف او چیست؟ مبالغی یا اجناسی را که در حال حاضر از زکات دارد به فقراء بدهد یا به صاحبش یا به مجتهد؟ و آنچه را به مصرف رسانده مدیون است یا خیر؟

جواب: با فرض عدم فقر ضامن است، باید به صاحبانش برگرداند، و یا با اجازه آنها به نیّت زکات فطره به فقراء غیر سیّد بدهد، و اگر آنها را نمی‌شناسد با اجازه مجتهد جامع الشرائط، از طرف صاحبانش به نیّت زکات فطره به فقیر غیر سیّد بدهد. و اللّه العالم.

سؤال  548- افرادی فقیر به استناد اینکه بچه را می‌خواهیم به مدرسه یا دبیرستان بفرستیم بودجه نداریم، تقاضای کمک می‌نمایند، از وجوه بریه زکات، سهم سادات و احیاناً سهم امام (ع) کمک کردن برای نفقه موارد مذکور چه صورت دارد؟

جواب: در فرض سؤال چنانچه اطمینان به استحقاق آنان داشته باشند، می‌توانند در صورت سیّد بودن، از سهم سادات و الّا از زکات کمک کنند و از سهم مبارک امام (ع) منوط باجازه فقیه جامع الشرائط است. و اللّه العالم.

سؤال  549- آیا انسان می‌تواند وجهی را به مستحقّ بدهد با این نیّت که اگر زکات به ذمّه‌اش هست، زکات و اگر مظالم بر عهده‌اش باشد مظالم محسوب شود یا نه؟

جواب: اگر هم زکات و هم مظالم بر ذمه دارد باید تعیین نماید، و اگر علم اجمالی دارد که یا زکات یا مظالم بر عهده دارد، ظاهراً بقصد ما فی الذمه بدهد کافی است. و اللّه العالم.

سؤال  550- آیا انسان می‌تواند مقدار زکاتی که بر ذمّه دارد، جهت عروسی به پسر خود بدهد؟

جواب: اگر پسر متمکّن نباشد، بمقدار مخارج ازدواج او مانعی ندارد. و اللّه العالم.

سؤال  551- آیا زکات فرزند به پدر و مادرش میرسد یا نه؟

جواب: نمیرسد، مگر آنکه نیاز به چیزی داشته باشند که رفع آن بر فرزند واجب نباشد مثل اینکه پدر، زنی غیر از مادر آن فرزند داشته باشد و متمکن از مخارج او نباشد. و اللّه العالم.

سؤال  552- آیا انسان می‌تواند به ربیبه خود که خرج او را عهده دار شده است، از زکات خود در هزینه زندگی و رفع حوائج او بپردازد؟

جواب: اگر ربیبه فقیر و مستحق شرعی باشد میتواند زکات خود را به او بپردازد. و اللّه العالم.

سؤال  553- شخصی که زکات باید بپردازد، اگر فرزند یا دامادش یا یکی از بستگانش طلبه باشد، می‌تواند به صورت هدیه لوازم خانه و یا کتاب مورد نیاز او را خریده و از زکات خود محاسبه نماید یا نه؟

جواب: اداء زکات به دامادش اگر مستحق باشد جائز است و به فرزندی که فقیر است برای مخارج لازم او که غیر از نفقه واجب بر پدر باشد جائز است ولی احتیاط اینست که زکات اگر از غلّات یا از انعام است عین یا قیمت آن ادا شود.

سؤال  554- حضرتعالی در مسأله 1957 توضیح المسائل فرموده‌اید: اگر پسر به کتابهای علمی و دینی احتیاج داشته باشد، پدر می‌تواند برای خریدن آنها به او زکات بدهد. حال می‌خواستیم بدانیم که اگر دانش‌آموز دبیرستانی و یا دانشجوی دانشگاهی، به کتابهای علمی نظیر ریاضیات، فیزیک، شیمی، مکانیک و غیره احتیاج داشته باشد یعنی این کتابها فقط علمی باشند آیا در اینگونه موارد پسر می‌تواند از پدر خودش زکات برای خریدن کتابهایی که احتیاج دارد دریافت کند؟

جواب: در مورد سؤال، چنانچه دانش‌آموز فقیر باشد، پدر می‌تواند از زکات خود به فرزندش بدهد، که فرزند صرف خرید کتاب نماید، چون تهیه کتاب جهت دانش‌آموز، جزء نفقه واجبه بر پدر نیست.

سؤال  555- احتراماً نظر به اینکه ما، در روستایی از روستاهای استهبان زندگی می‌کنیم که آن روستا فاقد مدارس راهنمائی پسرانه، و دخترانه و ابتدایی و همچنین خانه بهداشت و دیگر امکانات فرهنگی و بهداشتی می‌باشد لذا چون بیشتر مردم روستا به کار کشاورزی اشتغال دارند، و هر ساله مقادیری جهت زکات پرداخت می‌کنند، و با توجه به اینکه آن روستا فاقد مدارس راهنمائی و ابتدائی است خواهشمنداست بیان بفرمائید که ما می‌توانیم این زکات را جهت ساخت مدارس روستای خود خرج نمائیم یا اینکه فقط باید به فقرا داده شود، چون در این مورد بعضی از افراد مخالفت می‌کنند و می‌گویند که زکات اختصاص به فقرا داده شده و در راههای دیگر نمی‌توان مصرف کرد، آیا می‌توان زکات را جمع‌آوری نمود و به اندازه فقرای محل داد و باقی را خرج امور خیریه داد یا خیر؟ یا اینکه از محل خارج و به فقرای محل دیگر داده شود؟

جواب: در مورد سؤال، چنانچه بودجه دولتی جهت تأمین مخارج موارد مذکور در سؤال موجود نیست، مؤمنین می‌توانند زکات مال خود را، در موارد مذکوره مصرف نمایند، البته تأمین مخارج فقرا را در اولویّت قرار دهند.

سؤال  556- اگر فقیر در منطقه مخارج سالش تأمین نشود، پرداخت زکات مال و فطره برای مساجد و مدارس دینی واجب است یا فقرا؟

جواب: پرداخت زکات مال، هم به فقراء و هم صرف آن در بناء و تعمیر مساجد و مدارس دینی جائز است و در زکات فطره احتیاط در دادن آن به فقیر است. و الله العالم.

سؤال  557- آیا زکات را در محل می‌توان جمع‌آوری و در کارهای خیریه صرف کرد؟

جواب: صرف زکات مال در امور خیریه‌ای که در شرع مقدّس از امور خیریه محسوب شود از سهم سبیل اللّه مانع ندارد و جمع‌آوری آن هم در این صورت اشکال ندارد.

سؤال  558- استدعا داریم نظر مبارک را در رابطه با مصرف زکات راجع به تعمیر و تبدیل حمام خزینه عمومی روستا به دوش، بیان فرمائید.

جواب: در فرض سؤال چنانچه حمّام مذکور، ملک کسی نیست و برای استفاده عموم ساخته شده و متبرّعی که مخارج تعمیر و تبدیل آن را تحمل کند نیست، صرف زکات از سهم سبیل اللّه در مورد سؤال مانع ندارد.

سؤال  559- در روستای ما غسّال خانه‌ای وجود دارد گاهی اوقات اشخاصی که فوت میکنند، بعلت عدم آمادگی قبلی برای کفن دچار مشکل می‌شوند.سؤال ما این است، برای آمادگی غسّال خانه

1- آیا می‌شود از پول زکات، شخص یا اشخاصی، چند طاقه پارچه بخرند و در غسال خانه برای همه مسلمین قرار دهند؟

2- از بدهکاری خمس میشود پارچه کفنی برای غسالخانه خرید یا نه؟

3- به عنوان هدیه به مسلمین، میشود کفنی خرید در آنجا گذاشت یا نه؟

جواب: اشخاص خود، هرچه برای این موضوع اهداء کنند خیر است و صرف آن طبق نظر هدیه کنندگان برای غنی و فقیر بی‌اشکال است، امّا از زکات فقط باید به مصرف کفن فقرا برسد.

از سهم سادات عظام جائز نیست و از سهم مبارک امام (ع) و موکول به اذن مجتهد جامع الشرائط است.