زکات غلات

سؤال  517- شخصی با علم به اینکه گندم و یا جو، زکاتش پرداخت نشده، بعنوان عامل فروش و یا عامل حمل با کامیون، اجرت فروش و یا کرایه حمل می‌گیرد، آیا زکات به ذمّه عامل فروش و یا به ذمّه عامل حمل، می‌آید یا نه؟

جواب: ظاهر این است که عین مال زکوی که زکاتش ادا نشده تحت ید هر کسی قرار بگیرد هر چند حامل یا عامل فروش باشد ضامن زکات است و مسأله تعاقب ایادی در اینجا نیز جاری است. و الله العالم.

سؤال  518- ملکی که به رعیّت، اجاره داده می‌شود، زکات زراعت آن به عهده مالک است یا رعیّت و آیا رضایت زارع و عدم رضایت او موجب تفاوت در حکم می‌شود یا نه؟

جواب: زکات به عهده مستأجر است که در این فرض زارع است و رضایت و عدم رضایت او معتبر نیست. و اللّه العالم.

سؤال  519- زارعی از ابتداء، زکات گندم یا جو را نداده، فعلًا مقدار زیادی زکات

باید بدهد، که از نظر وضع مالی اداء آن برای او مشکل است، آیا می‌تواند کمتر از مقدار یقینی، زکات بدهد یا لازم است تمام مقدار یقینی را بپردازد؟

جواب: باید تمام مقدار یقینی را اداء نماید. و اللّه العالم.

سؤال  520- محصولاتی مانند گندم که بوسیله آب موتور از چاه عمیق مشروب شده، از نظر زکات حکم آب قنات را دارد یا دلو را؟

جواب: در فرض مسأله حکم دلو را دارد.

سؤال  521- تخمی که زکات آن را داده‌اند، در سالهای بعد، می‌توانند همان مقداری که در سال قبل زکات آن را پرداخته‌اند، از محصول بردارند و زکات آن را ندهند یا اینکه باید در سالهای بعد، زکات آن مقدار تخم را بدهند؟

جواب: بلی میتوانند. و پرداخت مجدد زکاة آن لازم نیست.

سؤال  522- بعضی از اقسام انگورها، قابل کشمش شدن نمی‌باشد و اگر هم خشک شود، کشمش آن قابل استفاده نیست و هیچ ارزشی ندارد، بفرمائید اینگونه انگور زکات دارد یا نه؟

جواب: زکات ندارد.

سؤال  523- محصول زراعتی که به وسیله چاه عمیق موتوری آبیاری شده، زکاتش را از چند باید محاسبه نمود؟

جواب: زکات آن بیست یک است. و اللّه العالم.

سؤال  524- املاک زن و مادر که در دست شوهر و فرزند است با املاک خود مخلوط و زراعت می‌کنند و زن یا مادر، دخالتی در املاک خود ندارند، آیا غلّه هر کدام باید به حدّ نصاب برسد یا مجموع زراعت روی هم حساب می‌شود؟

جواب: اگر بذر زراعت از مال پسر یا شوهر است غلّه متعلق به اوست و به زن یا مادر ارتباط ندارد، بلی اگر بذر از مال هر یک از شوهر، همسر، پسر و مادر بوده به نسبت سهم آنها از بذر، نصاب سهم خودشان معیار است.و اللّه العالم.

سؤال  525- غلّات اربعه که از ملک ثلث و یا وقفی به دست می‌آید و به حدّنصاب برسد، زکات دارد یا نه؟

جواب: اگر مثل وقف بر اولاد باشد که زراعت ملک آنها باشد، سهم هر که به حدّ نصاب برسد، زکات دارد. و اللّه العالم.

سؤال  526- اگر انگور را قبل از کشمش شدن بفروشد در صورتی که کشمش آن به حدّ نصاب می‌رسد، آیا زکات واجب است یا نه؟

جواب: بلی واجب است.

سؤال  527- مخارجی را که برای گندم، جو و انگور کرده است، اعم از شخم، تخم و خرید تراکتور و وسایل کشاورزی دیگر حتی مخارج مقدماتی آنها را می‌توان از حاصل کسر نمود یا نه؟

جواب: در مقام احتساب نصاب، احوط این است مخارج را که از عین زکوی داده می‌شود کسر کرد و بقیّه مخارج مشروعه بعد از احتساب نصاب از مجموع برداشت شود یا در مقابل اشیائی که برای سنوات بعد هم مورد استفاده است مانند تراکتور، و وسائل دیگر کشاورزی بمقداری برداشت شود که برابر با استفاده از آن در آن سال باشد و بعبارت دیگر قیمت توزیع بین سنوات استفاده از آن شود، چنانکه اگر تراکتور و وسائل دیگر در زراعات دیگر هم مورد استفاده واقع شود باید آن را هم ملاحظه کرد. و اللّه العالم.

سؤال  528- شخصی زکات گندم بدهکار است و از طرفی هم مقروض میباشد، قدرت پرداخت بدهی را ندارد و یک دستگاه تراکتور هم دارد که اگر برای پرداخت بدهی‌هایش آن را بفروشد، وام او که تقریباً مساوی است با قیمت تراکتور، پرداخت می‌شود ولی پس از فروش تراکتور عائله‌اش در مضیقه زندگی قرار می‌گیرند، خواهشمند است بفرمائید آیا باید زکات بدهد یا خیر؟

جواب: گندمی که به آن زکات تعلق گرفته، اگر موجود است زکات آن مقدم بر دیون دیگر است و اگر مال مذکور را خرج کرده و زکات آن به ذمه‌اش منتقل شده حکم سایر دیون را دارد که هر وقت متمکّن شد باید اداء کند، و اگر بنحوی باشد که مثل فروش تراکتور در فرض مسأله، موجب وقوع در عسر و حرج و معارض با عسر و حرج دائن نباشد جواز تأخیر اداء دین و زکات بعید نیست. و اللّه العالم.

سؤال  529- گندم یا جو، یا پولی که به میراب داده می‌شود، تا آب به زراعت برساند می‌توان از حاصل کسر نمود و سپس ملاحظه نصاب کرد یا نه؟

جواب: احتیاط اینست که در ملاحظه نصاب، فقط مخارجی را که از عین مال زکوی پرداخت میشود، کسر شود.

و اللّه العالم.

سؤال  530- قیمت وقتی که تخم را برای زراعت پاشیده می‌تواند جزء مخارج حساب کند یا نه؟

جواب: می‌تواند آن را جزء مخارج حساب کند. و اللّه العالم.

سؤال  531- گندم را چیده و در خرمن جمع نموده‌ایم، آیا می‌شود مخارج کارگرانی را که مزد گرفته‌اند، از گندم کسر نمائیم و بعد زکات بدهیم یا خیر؟

جواب: احتیاط این است که در ملاحظه نصاب فقط مخارجی را که از عین مال زکوی پرداخت می‌شود کسر شود. و اللّه العالم.

سؤال  532- الف: فرض سؤال اینکه 200 من، گندم برداشت نمودم، که 70 من آن را برای هزینه‌های کشت نمودن، هزینه‌های جمع‌آوری، اجاره املاک به مالک، کرایه تراکتور، تخم بذر مورد کشت، مخارج تعمیرات قنات و کود شیمیایی و غیره که باید هزینه‌های مصرف شده را از گندم برداشت نمایم، در نتیجه پس از برداشت هزینه فقط 130 من باقیمانده، که از حدّ نصاب (144 من) کمتر باقیمانده آیا از این گندم باید زکات داده شود یا معاف است؟ (هر یک من 6 کیلو فرض شده).

ب: هزینه‌هائی که برای کشت و برداشت زراعت گندم خرج شده و باید از گندم کسر شود، تمامش متعلّق به خود گندم است یا متعلق به کاه گندم هم می‌شود؟

جواب: الف: اگر هزینه‌های مذکور حسب المعمول از عین گندم داده میشود 130 من باقیمانده زکات ندارد و الّا باید زکات آن را بدهد. و اللّه العالم.

جواب: ب: مخارج به نسبت ارزش کاه بین گندم و کاه تقسیط می‌شود، مثلًا اگر گندم پانصد تومان و کاه صد تومان ارزش دارد یک پنجم مخارج متعلق به کاه است. و اللّه العالم.

سؤال  533- آیا استهلاک تراکتور، و موتور آب، ماشین سواری و غیره، یا مزد موتورچی، آبگیر و شیار از نظر حضرتعالی جزء مخارج است یا خیر؟

جواب: اگر منظور مخارج زکات است بلی موارد مذکور جزء مخارج است لکن مخارجی را که معمول است از خود زراعت گندم یا جو میدهند از حاصل کسر کند، اگر باقی‌مانده به حدّ نصاب رسید زکات دارد و مخارجی را که معمولًا پول میدهند کسر نمیشود، یعنی باید ملاحظه کنند، اگر حاصل قبل از کسر مخارج به مقدار نصاب باشد زکات تعلّق می‌گیرد ولی به خود آن مخارج زکات تعلق نمی‌گیرد، و اگر منظور مخارج سرمایه و تعلّق یا عدم تعلّق خمس است در این صورت مخارج مذکور کسر می‌شود.

سؤال  534- گندم و جو که به حدّ نصاب رسیده، کاه آنها چه حکمی دارد؟ آیا بر کاه هم زکات تعلّق میگیرد؟ و یا از مخارج صرف شده برای کشت گندم و جو کسر می‌شود؟

جواب: کاه زکات ندارد ولی مخارج زراعت بالنسبه به کاه هم تقسیط می‌شود.

سؤال  535- شخصی بطور مثال مقدار 200 من گندم برداشت مینماید که مقدار 100 من آن را از اصل گندم یا بقیمت روز، مبلغ آن را برای هزینه‌های مصرفی از قبیل مرمّت قنات، کرایه تراکتور، خرمن‌کوبی، شخم زمین و خرید کود شیمیائی و کارگر و غیر آنها باید برداشته و برای هزینه‌های مصرف شده پرداخت نماید، در نتیجه 100 من، از گندم برداشته شده کاهش یافته و فقط مقدار عایدی 100 من باقی‌مانده که از حدّ نصاب 144 من، کاهش یافته آیا مشمول دادن زکات میشود یا خیر؟

جواب: اگر معمول باشد که بابت مخارج مذکور پول بدهند، در فرض سؤال، بنابر احتیاط لازم، باید زکات 100 من باقی‌مانده را بدهد، و اگر معمول باشد که از خود زراعت بدهند، زکاة مقدار باقی‌مانده که کمتر از حدّنصاب است واجب نیست.