مسايل متفرقه فطريه-زکات فطره

تقدّم فطريّه بر خمس

سؤال 1914. كسى كه حساب سال ندارد ولى مشكوك است كه خمس به اموال او تعلّق گرفته يا نه، آيا بايد اوّل خمس را بدهد و بعد زكات فطره را پرداخت نمايد؟

جواب: لازم نيست و اگر يقين هم داشته باشد، زكات فطره از مؤونه واجبه اش است و پيش از تخميس مى تواند بدهد؛ مگر اين كه بخواهد از عين مالى كه از سابق متعلق خمس شده بپردازد كه اوّل بايد تخميس كند.

تقدّم خمس يا زكات

سؤال 1915. آيا حكم تقدّم خمس بر زكات فطره، در زكات گندم و جو و گاو و گوسفند و طلا و نقره هم هست يا خير ؟

جواب: مصرف ها و هزينه هاى واجب و مباح در طول سال، خمس ندارد.

عدم تعلّق خمس به زكات فطره

سؤال 1916. در رساله عمليّه بخش زكات فطره در مسأله 1579 فرموده ايد: «زكات فطره بايد از مال حلال داده شود»، بفرماييد:

كسى كه حساب سال دارد، آيا بايد پولى كه براى زكات فطره مى دهد، ابتدا خمس آن را بدهد؟

جواب: اگر بين سال واقع شود، خمس واجب نيست.

تعارض خمس و فطره

سؤال 1917. كسى كه خمس بر مالش تعلّق گرفته، آيا زكات فطره را مى تواند از آن مال بدهد يا اين كه بايد اوّل خمس را پرداخت كند و بعد زكات فطره بدهد؟

جواب: اوّل بايد تخميس شود، يعنى نبايد با استثناى آن خمس را حساب كند.

عدم تعلق خمس بر زكات يا زكات فطره

سؤال 1918. اگر مبالغى جهت زكات يا زكات فطره كنار گذاشته شده باشد، و در اثر سهل انگارى در صرف آن ها يك سال بر آن ها بگذرد، آيا خمس به آن ها تعلّق مى گيرد؟

جواب: ظاهرا متعلق خمس نيست.

نقل زكات

سؤال 1919. چند روستا نزديك هم قرار دارند ـ مثلاً روستايى با روستاى ديگر تنها هزار متر فاصله دارد ـ . آيا هر دو يك محل محسوب مى شوند يا دو محل؟ آيا شخص مكلّف مى تواند با وجود مستحق در روستاى خودش زكات را به روستاى مجاور ببرد؟

جواب: مانعى ندارد. (به مسأله رساله 1556 و 1596 مراجعه شود.)

مصرف زكات فطره پس از چند ماه

سؤال 1920. آيا پول هايى را كه از محل زكات فطره جمع آورى شده است، مى توان بعد از گذشت مدتى ـ مانند چند ماه ـ به مصرف رساند؟

جواب: چون براى ديگران است جايز نيست، مگر با اجازه ى آن ها.

تأخير در اداى زكات فطره با وجود مستحق

سؤال 1921. مقدارى از زكات فطره را داده ام، آيا اجازه مى فرماييد باقى مانده را روز عيد غدير به مستحقين بدهم؟

جواب: اگر نماز عيد فطر مى خوانيد، بنابر احتياط واجب بايد فطره را پيش از نماز عيد فطر بدهيد و اگر نماز عيد فطر نمى خوانيد، مى توانيد تا ظهر به تأخير بياندازيد و اگر موقع وجوب زكات آن را پرداخت نكرده و كنار هم نگذاشته ايد احتياط مستحب آن است كه بعدا قضا كنيد؛ ولى اظهر اين است كه زكات فطره ديگر بر شما واجب نيست؛ ولى معصيت كرده ايد.

نيّت در هنگام پرداخت زكات فطريه ى عقب افتاده

سؤال 1922. اگر پرداخت زكات فطره چند روز به تعويق بيفتد، هنگام پرداخت آن نيّت ادا داشته باشيم يا نيّت قضا؟

جواب: اگر كنار هم نگذاشته، احتياط مستحب آن است كه بعدا قضا كند؛ ولى اظهر اين است كه زكات فطره ديگر بر او واجب نيست، ولى معصيت كرده است.

برداشت هزينه ى رساندن فطريه ها به افراد مستحق از محل مبالغ فطريه

سؤال 1923. آيا كسانى كه از طرف عده اى وكيل شده اند تا فطريه ها را به افراد مستحق برسانند، مى توانند هزينه هاى خود را از مبالغ فطريه بردارند؟ يا بايد از افراد پرداخت كننده ى فطريه مطالبه كنند؟

جواب: ظاهرا بايد از افراد پرداخت كننده فطريه مطالبه كنند.

شرطى كه دهنده ى زكات فطره براى فقير معين مى كند

سؤال 1924. آيا دهنده ى زكات فطره مى تواند براى فقير شرايطى تعيين كند، مثلاً به فقير شرط كند كه «مقدارى از فطره خود را مصرف كن و بقيّه را به فقير ديگر بده»؟

جواب: اگر مقدار مصرف خودش كمتر از يك صاع نباشد، اشكال ندارد، (مسأله ى 1585 رساله).

كسى كه مدت ها زكات فطره ى خود را نپرداخته

سؤال 1925. كسى كه مدت ها زكات فطره ى خود را نپرداخته است، زكات فطره سال هاى قبل را چگونه بايد محاسبه كند؟

جواب: بنابر احتياط مستحب مى تواند قضا كند؛ ولى اظهر آن است كه زكات فطره ديگر بر او واجب نيست، ولى معصيت كرده است.

جبران فطريه اى كه سال هاى قبل داده نشده است

سؤال 1926. زكات فطره ى خانواده ى ما در چند سال پيش حدود 600 تومان مى شد. خانواده ام پانصد تومان ديگر به آن اضافه كردند و يك سينى براى مسجد خريدند. امّا بنا به دلايلى اين سينى به مسجد داده نشد. حال جهت جبران آن، چه كار بايد بكنيم؟

جواب: اگر چنان كه مفروض سؤال است، مقدار زكات فطره در آن زمان 55% قيمت سينى بود، اكنون بايد بنابر احتياط مقدار زيادتر از حدود 55% ارزش فعلى سينى (و معادل فعلىِ ارزشِ 600 تومان در آن زمان) را بپردازيد.

پرداخت زكات بعد از نماز عيد فطر

سؤال 1927. كسى كه نمى تواند قبل از نماز عيد فطر، فطريه را بدهد، آيا لازم است بعد از نماز آن را بپردازد؟

جواب: اگر نماز مى خواند، بنابر احتياط واجب بايد فطره را پيش از نماز عيد بدهد؛ ولى اگر نماز عيد نمى خواند، مى تواند فطره را تا ظهر به تأخير بياندازد.

استفاده از پول فطريه براى خرد كردن پول

سؤال 1928. اگر پول فطريه كنار گذاشته شود، مى توان از آن پول براى خرد كردن اسكناس هاى درشت تر استفاده كرد؟

جواب: بله، مى توان.

قرض گرفتن جهت پرداخت زكات فطره

سؤال 1929. شخص متمكّنى در روز عيد فطر، مال يا وجه نقد در اختيار ندارد، كه زكات فطره اش را پيش از نماز پرداخت نمايد. آيا واجب است قرض بگيرد و زكات فطره را بدهد يا نه؟ و اگر قرض كردن خلاف شأن او باشد حكمش چيست؟

جواب: مى تواند جنسى را هر چند زيادتر از زكات قيمت دارد، به عنوان شراكت اهل زكات كنار بگذارد، مثلاً ساعت يا لباس و غير آن و بعدا با اطمينان به رضايت آن ها سهم آن ها را بپردازد و هم چنين است اگر مى تواند قرض خالى از حرج و اجحاف نمايد.

تكليف امام جماعتى كه زكات فطريه ها را بايد به فقير برساند

سؤال 1930. فطريه را به امام جماعت مسجدى مى دهند كه به اهلش برساند و امام، وكالت از فقيه معينى ندارد و قصد دارد به فقيرى بدهد كه اگر نماز عيد فطر را يك ساعت ديرتر بخواند مى تواند به او برساند. در غير اين صورت، چند روز ديرتر به فقير مى رساند. حال امام نماز را ديرتر بخواند تا فطريه را به فقير برساند يا اين كه نماز را سر وقت بخواند؟

جواب: فرق نمى كند.

مخلوط كردن پول هاى زكات فطره

سؤال 1931. امام جماعت پول هايى را بابت زكات فطره از مردم دريافت مى نمايد، آيا جايز است پول ها را با هم مخلوط نمايد يا اين كه بايد هر كدام را جدا جدا به فقير برساند؟

جواب: جايز است مخلوط كند.

ريختن زكات فطره در صندوق

سؤال 1932. آيا جايز است پول هايى كه اشخاصى بابت زكات فطره مى دهند در صندوقى ريخته شود و فرد معتمدى، تدريجا به مستحقين بدهد يا نه؟ در صورت جواز، آيا آن فرد، بايد به نيّت صاحبان آن ها بدهد يا فقط پرداختن كافى است؟

جواب: جايز است و چون آن فرد وكيل در ايصال است نه اخراج، لازم نيست او ديگر نيّت كند.

جمع آورى زكات فطره توسط مسؤلان مدرسه

سؤال 1933. آيا مسؤلان مدرسه مجازند فطريه ى كسانى كه مايل هستند را جمع آورى كنند و به خانواده هاى دانش آموزانى كه شرعا مستحق اند برسانند؟

جواب: بله، مجازند.

تبيين معنى «محلّ» در انتقال زكات فطره

سؤال 1934. در آخرين مسأله زكات فطره در رساله عمليّه فرموده ايد: «احتياط مستحب است زكات فطره را از محل بيرون نبرد، اگر مستحق پيدا مى شود». مراد از محلّ چيست؟ مثلاً كسى در تهران زندگى مى كند، محلّ او چه مقدار است؟ در شهرهاى ديگر مانند قم چه مقدار؟

جواب: به حسب ظاهر محلّ سكنى است، بزرگ و كوچك بودنش فرق نمى كند.

پرداخت زكات فطره به كميته امداد امام خمينى ـ رحمه اللّه ـ و مؤسسات خيريّه

سؤال 1935. آيا زكات فطره را مى توان به كسانى كه از طرف كميته ى امداد امام خمينى ـ رحمه اللّه ـ در زمان برپايى نماز عيد مشغول جمع آورى فطريه هستند پرداخت نمود يا اين كه بايد خودمان به دست فقير برسانيم؟

جواب: بايد يقين يا اطمينان داشت كه آن كميته آن را در موارد مصرفش صرف مى كند.

سؤال 1936. بعضى از ادارات، مؤسسات خيريه و... اقدام به جمع آورى زكات فطره مى كنند، آيا پرداخت زكات به آن ها انسان را برى ءالذمّه مى نمايد؟ و آيا پرداخت به چنين مؤسساتى قبل از نماز عيد عنوان پرداخت زكات به مستحق را پيدا مى كند و ادا حساب مى شود (با توجه به اين كه رساندن به مصارف زكات توسط چنين مؤسساتى چند روز بعد انجام مى گيرد.)

جواب: بايد اطمينان به صرف در مصرف باشد و در فرض جواز، عنوان پرداخت به مستحق را دارد.