پنجم: «مأموم قبل از تمام شدن رکوع امام به جماعت برسد»
مسأله 1427- اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند و به ركوع امام برسد، اگر چه ذكر امام تمام شده باشد، نمازش به طور جماعت صحيح است1 و يك ركعت حساب مي شود، اما اگر به مقدار ركوع خم شود و به ركوع امام نرسد2 نمازش به طور فرادي صحيح مي باشد و بايد آن را تمام نمايد3.
1- گلپايگاني، خوئي، زنجاني، تبريزي، صافي، سيستاني: نمازش صحيح است...
2- مظاهری: یا شک کند که به رکوع امام رسیده یا نه، نمازش به طور فرادی صحیح می باشد و یک رکعت حساب می شود ولی می تواند آن را بشکند و در رکعت بعد اقتدا کند.
3- اراكي، خويئ، تبريزي، وحید، جوادی آملی: نمازش باطل است .
گلپايگاني، صافي: جماعت باطل است وليكن احتياط آن است كه سر از ركوع بردارد و آن را يك ركعت حساب نموده و نماز را فرادي تمام كند و بعد دوباره بخواند، اگر چه حكم به صحّت نماز بعيد نيست.
زنجاني: مسأله - اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع برسد، اگر چه ذکر امام تمام شده باشد، نمازش صحیح است، و یک رکعت حساب میشود، اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد، چنانچه به خیال اینکه به رکوع امام میرسد، به این مقدار خم شده نمازش به صورت فرادا صحیح است و اگر شک داشته به رکوع امام میرسد یا نه، نمازش باطل است؛ البته احتیاط مستحب آن است که در این صورت ابتدا نماز را تمام کند و سپس دوباره بخواند.
سیستانی: می تواند نمازش را فرادی تمام کند و می تواند برای رسیدن به رکعت بعد نماز را قطع کند.
فاضل: جماعتش باطل است ولي نماز او به صورت فرادي صحيح است لذا آن را ركوع ركعت اول حساب كند و نماز خود را ادامه دهد هرچند احتياط مستحبّ اعاده اين نماز است.
مكارم: نمازش را به طور فرادي تمام كند و بنابراحتياط واجب اعاده نمايد، همچنين اگر شك كند به ركوع امام رسيده يا نه.
سبحانی: نمازش را به نیت فرادی تمام کند و احتیاطا دوباره بخواند.
مسأله 1428- اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند و به مقدار ركوع خم شود و شك كند1 كه به ركوع امام رسيده يا نه2، نمازش صحيح است وفرادي مي شود3.
1- گلپايگاني، صافي: پيش از ذكر ركوع شك كند...
2- زنجاني: جماعتش صحیح نیست ولی اگر به خیال اینکه به رکوع امام میرسد، به اندازۀ رکوع خم شده نمازش به صورت فرادا صحیح است.
3- خوئي، اراكي، تبريزي، وحید، جوادی آملی: نمازش باطل است.
گلپايگاني، صافي: جماعت باطل است و مطابق احتياطي كه در مسأله پيش گفته شد، عمل نمايد اگر چه حكم به صحّت نماز چنانچه گذشت بعيد نيست ولي اگر در حال اشتغال به ذكر ركوع يا بعد از آن شك كند، جماعت او محكوم به صحّت است.
بهجت: بنابراحتياط فرادي مي شود.
فاضل: حكم مسأله قبل را دارد.
سيستاني: چنانچه شكّش بعد از تمام شدن ركوع باشد جماعتش صحيح است و در غير اين صورت مي تواند نماز را فرادي تمام كند و مي تواند براي رسيدن به ركعت بعد نماز را قطع كند.
سبحانی: نمازش را به نیت فرادی تمام کند و دوباره بخواند.
مکارم، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1427.
مسأله اختصاصي
مكارم: مسأله 1252- در ركعتهاي ديگر نماز (غير از ركعت اول) نيز بايد خود را به ركوع امام برساند وگرنه جماعت او اشكال دارد.
مسأله 1429- اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند و پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود ، امام سر از ركوع بردارد1 ، مي تواند نيّت فرادي كند يا صبر كند تا امام براي ركعت بعد برخيزد2 و آن را ركعت اول نماز خود حساب كند، ولي اگر برخاستن امام به قدري طول بكشد كه نگويند اين شخص نماز جماعت مي خواند، بايد نيّت فرادي نمايد.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست
1- وحید: باید امام به سجده رود و رکعت بعد امام را رکعت اول خود قرار دهد و بنابراحتیاط واجب بعد از متابعت امام بایستد و تکبیر را به قصد قربت مطلقه -اعم از تکبیرة الاحرام و ذکر- بگوید.
مظاهری: باید نماز را فرادی تمام کند ولی می تواند نماز را بشکند و رکعت بعد اقتدا کند.
2- گلپايگاني، صافي: بنابراحتياط واجب بايدبايستد تا امام براي ركعت بعد برخيزد...
خوئي، تبريزي: بنابر احتياط واجب بايدقصد فرادي بنمايد.
سيستاني: مخير است نماز را فرادي تمام كند يا اين كه همراه امام به قصد قربت مطلقه به سجده رود و بعد درحال ايستادن تكبير را به قصد اعم از تكبيرة الاحرام و ذكر مطلق تجديد كرده، نماز را به جماعت بخواند يا براي رسيدن به ركعت بعد نماز را قطع كند.
زنجاني: بنابر احتیاط باید نماز را به صورت فرادا تمام کند، نه اینکه صبر کند تا امام برای رکعت بعد برخیزد و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.
بهجت: مي تواند نيّت فرادي كند يا مي تواند صبر كند تا در ركعت بعد، به امام ملحق شود، و در صورت محلق شدن ، تكبير ديگر لازم نيست.
مكارم: نيّت فرادي مي كند و نمازش صحيح است و اعاده ندارد.
مسأله 1430- اگر اول نماز يا بين حمد و سوره اقتدا كند1 و 2 پيش از آن كه به ركوع رود، امام سر از ركوع بردارد نماز او به طور جماعت صحيح است3 و بايد ركوع كند و خود را به امام برساند.
اين مسأله دررساله آيات عظام بهجت و سبحانی نيست
1- مكارم: و خود را به ركوع امام نرساند، جماعت او صحيح نيست ، مگر اين كه عذري داشته باشد.
2- خوئي، زنجاني، سيستاني: و اتفاقاً...
3- گلپايگاني، صافي: چنانچه عمداً ركوع خود را تأخير نينداخته نماز او صحيح است و الا احتياط لازم آن است كه نماز را تمام كند و دوباره بخواند.
خوئي، سيستاني، تبريزي، زنجاني: نماز او صحيح است (زنجاني: و جماعت هم حساب مي شود و باید در سجده خود را به امام برساند.)
وحید: در صورتی که در تأخیر معذور باشد نماز و جماعت او صحیح است.
مسائل اختصاصي
بهجت: مسأله 1149- چنانچه مأموم بترسد كه اگر ملحق به صف شود و اقتدا كند، امام سر از ركوع بردارد، مي تواند در همان مكاني كه ايستاده، اقتدا كند و تكبير بگويد و به ركوع برود به شرط آن كه مانعي از اقتدا در آن مكان نباشد مثل وجود حائل يا بلند بودن جاي امام، بنابراين دور بودن فاصله بين مأموم و امام يا صف جماعت بنابرأظهر، مانع از اقتدا نيست، پس مأموم، بعد از رسيدن به ركوع امام در حال ركوع و يا بعد از ركوع و بنابراحتياط بعد از سجود – ولو به چند دفعه حركت – خود را به امام يا صف، ملحق مي كند، و بنابراحتياط واجب در حال ذكر حركت نكند و اگر توانست راه رفتن را بعد از سجده تأخير بيندازد، اين كار را مي كند، ولي در هر صورت، طي كردن اين فاصله نبايد فعل كثير حساب شود.
بهجت: مسأله 1150- اگر كسي بعد از سربرداشتن امام از ركوع رسيد، مي تواند به امام اقتدا كند و تكبيرة الاحرام بگويد، اما ركوع به جا نياورد ولي در يك سجده يا دو سجده، امام را متابعت كند و در ركعت بعد، كه امام بر مي خيزد، ركعت اول مأموم حساب مي شود و بنابرأظهر، تجديد تكبيرة الاحرام لازم نيست.
مسأله 1431- اگر موقعي برسد كه امام مشغول خواندن تشهّد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد،بايد بعد از نيّت و گفتن تكبيرة الاحرام بنشيند و تشهّد را با امام بخواند 1ولي سلام رانگويد2 و صبر كند تا امام سلام نماز را بدهد3.بعد بايستد و بدون آن كه دوباره نيّت كند و تكبير بگويد4، حمد و سوره را بخواند5 و آن را ركعت اول نماز خود حساب كند6.
این مسأله دررساله آیت الله سبحانی نیست
1-وحید: تشهّد را بنا براحتیاط واجب به نیت قربت مطلقه –اعم از وجوب وشهادت مستحبّ-با امام بخواند ...
جوادی آملی: تشهّد را به قصد قربت مطلق با امام بخواند ...
2- سيستاني: بايد بعد از نيّت و گفتن تكبيرة الاحرام بنشيند و مي تواند تشهّد را به قصد قربت مطلقه با امام بخواند ولي سلام را بنابراحتياط واجب نگويد...
3- بهجت: و بنابراحتياط مستحبّ در اين حال به صورت تجافي بنشيند، كه توضيح آن خواهد آمد...
4-مظاهری:بدون آنکه دوباره تکبیربگوید...
5- زنجاني: حمد را بخواند...
6- بهجت: و همچنين بنابرأظهر، در غير تشهّد ركعت آخر هم، مي تواند چنين كند.