اثبات وصيت

سؤال 1272 :شخصى فوت كرده است و چند پسر كوچكتر او مى گويند كه غير از خانه، بقيه اموال به ما تملق دارد. چون پدر قبل از فوت، به مادر و يكى از برادران گفته كه اموال براى اينها باشد و 500 هزار تومان براى مادر، آيا با نبود وصيت نامه، قول اين ورثه قابل قبول است؟

پاسخ: چنانچه مسلم شود وصيت شفاهى داشته، و وصيت بيش از ثلث اموالش نباشد، بايد به وصيت عمل شود. و اگر زائد بر ثلث باشد، زائد بر ثلث نياز به اجازه ورثه دارد. اما اگر وصيت شفاهى او مسلّم نباشد، به مجرد ادعاى بعضى از ورثه ثابت نمى شود.

سؤال 1273 :زنى فوت كرده و در زمان حيات خودش يكى از دخترهايش كه نسبتاً با ايمان و معتقد بوده به مادر تأكيد كرده كه وصيّت كن، مادر گفته هرطور خودت صلاح مى دانى عمل كن، آيا به همين مقدار كه مكرّر گفته شده، وصيّت صادق است يا خير؟ و اگر وصيّت محسوب است به چه اندازه نافذ است؟ آيا مى تواند اين دختر ثلث ماترك را براى خود آن ميّت خرج كند يا خير و آيا رضايت ساير ورثه هم مدخليّتى دارد يا ندارد؟

پاسخ: اگر احراز شود كه آن مرحومه اين حرف را به قصد وصيت زده است، در اين فرض صدق وصيت مى كند. و چنانچه اين مطلب مورد قبول ساير ورثه باشد، يا به طريق شرعى ثابت شود، آن دختر مى تواند ثلث را به هرنحو صلاح دانست براى ميت مصرف كند. و در اين رابطه رضايت ساير ورثه مدخليتى ندارد.

سؤال 1274 :مرحوم پدرم حدود دو سال قبل از فوت، در حضور چند نفر شاهد، اينجانب را كه فرزند ذكور و ارشد مى باشم وصىّ خود قرار داد و طبق اظهاراتش همه اولاد را مطابق شرع مقدّس اسلام به سهم پسرى و دخترى از ماترك خود تعيين سهم كرد و ثلث از منزل مسكونى را براى مخارج خويش قرار داد. ولى محلّ وصيتنامه را مشخص نكرد گويا توسط ساير ورّاث از بين رفت. ولى بعد از فوت وصيتنامه ديگر كه اصالت آن محرز نيست توسّط ورثه ديگر (برادرانم) مطرح گرديد، كه با اظهارات مرحوم پدرم مغايرت دارد. در صورت صحت آيا پدرم مى تواند مرا از ارث محروم كند؟ و آيا اصولا بيش از ميزان ثلث اموالش را مى تواند وصيّت كند؟ و با توجه به اينكه متوفى از محل دفن خويش در باغ بهشت از شش سال قبل اطلاع داشته، و مى دانسته كه خريد قبر در صحن حضرت معصومه (عليها السلام) براى ورّاث از نظر مالى مقدور نمى باشد، آيا وصيّت به چنين چيزى مى كند؟ و آيا اين وصيتنامه جديد كه فاقد شهود و تاريخ تنظيم بوده و اثر انگشت در آخر صفحه نيز تيره و تار است و امضا ندارد وجه شرعى دارد؟

پاسخ: توجه به چند مطلب لازم است:

1 ـ مى تواند كسى بعد از وصيت، اگرچه بصورت مكتوب باشد، وصيت ديگرى داشته باشد.

2 ـ مقدار وصيّت اگر بيش از ثلث باشد، نياز به اجازه تمام ورثه دارد.

3 ـ وصيت كننده حق ندارد احدى از ورثه را از ارث محروم كند.

4 ـ مى تواند در صورت عدم زياده بر ثلث هركجا كه بخواهد وصيت كند او را دفن كنند.

5 ـ صحّت وصيت بايد محرز و مورد قبول باشد.

حال با توجه به مطالب فوق، محروم كردن از ارث جايز نيست، و وصيت در مورد آن نفوذ ندارد. همانطور كه وصيت كردن به دفن در صحن مطهر، با توجه به گرانى قيمت آن، اگر بيش از ثلث نباشد جايز است. امّا صحت و عدم صحت وصيتنامه مربوط به دادگاه است.