آیت الله العظمی وحید خراسانی (مدظله)-نکاح و خانواده

ازدواج و بهترین سن برای آن

سوال 340 : با توجه به شرائط کنونی جامعه و خانواده‌ها بهترین سنّ ازدواج دختر و پسر مؤمن که هم به نفع خود ایشان و هم به نفع جامعه باشد چه زمانی است؟

پاسخ:مستحب است از وقتی که دختر بالغ می شود او را شوهر داده و در این کار تعجیل نمود و امر ازدواج فی‌نفسه مستحب است و عزوبت مکروه می باشد و در صورتی که ترک ازدواج موجب ضرر یا وقوع در حرام شود یا گمان کند که موجب چنین چیزی خواهد شد واجب است که ازدواج کند.

نگاه کردن به دختری که قصد ازدواج با او را دارد

سوال 341 : آیا می شود در هنگام خواستگاری به صورت و موهای دختری که قصد ازدواج با او را دارد نگاه کند؟

پاسخ:در مفروض سؤال نگاه کردن به دختری که قصد ازدواج با او را دارد جایز است.

صحبت کردن با نامزد در صورتی که قصد ازدواج داشته باشند

سوال 342 : آیا صحبت کردن دختر و پسر نامحرمی که نامزد شده ولی هنوز عقد نخوانده‌اند به جهت آشنائی با روحیات و اخلاق یکدیگر جایز است؟

پاسخ:در فرض مذکور برای حصول تفاهم اخلاقی و روحی و با اجازه و حضور والدین با رعایت موازین شرعی و بدون قصد تلذذ، و در حدّ معمول مانعی ندارد.

نگاه کردن به تصاویر سر و صورت زنان در تلویزیون و اینترنت

سوال 343 : آیا می توانیم در برنامه های تلویزیون به سر و صورت زنانی که موی سر خود را نپوشانده‌اند نگاه کنیم؟

پاسخ:در صورتی که تصویر زنده نباشد و صرف عکس باشد اگر باعث تهییج شهوت نباشد، دیدن آن مانعی ندارد، ولی اگر صاحب عکس را بشناسد و از زنانی باشد که اگر او را از نشان دادن خود به نامحرم نهی کنند می‌پذیرد، بنابر احتیاط واجب جائز نیست.

نگاه کردن به عکس زن نامحرم

سوال 344 : نگاه کردن به عکس‌های نامحرم گناه است یا نه؟

پاسخ:نگاه‌کردن به عکس زن نامحرم که انسان او را می شناسد و از زنانی است که اگر او را از نشان دادن خود به نامحرم نهی کنند می پذیرد بنابر احتیاط جایز نیست.

نگاه کردن زن به بدن مرد

سوال 345 : آیا نگاه‌کردن بانوان به بدن برهنه مرد نامحرم جایز است؟

پاسخ:نگاه‌کردن زن به بدن مرد نامحرم حرام است، مگر به جاهایی که سیره متشرعه و متدینین بر پوشاندن آن نیست، مانند سر و صورت و گردن و دستها و ساق پاها، که نگاه‌کردن زن به این مواضع بدون قصد لذت و ترس وقوع در حرام جایز است.

حدود شرعی حجاب بانوان

سوال 346 : حدود شرعی حجابی که بانوان باید مراعات نمایند چیست؟

پاسخ:زن باید موی و بدن خود را از نامحرم بپوشاند، اما پوشاندن صورت و دستها تا مچ واجب نیست مگر در صورتی که زن قصد نشان دادن داشته باشد و مرد هم به قصد لذت نظر می کند، و همچنین است بنابر احتیاط واجب در صورتی که می داند بیننده به قصد لذت نگاه می کند، هر چند زن قصد نشان دادن نداشته باشد. و پوشاندن سر و موی از پسر نابالغ واجب نیست مگر در صورتی که موجب هیجان شهوت آن پسر باشد که بنابر احتیاط واجب بپوشاند، و این حکم فی نفسه هست و اگر آرایش شده و زینت شده باشد چه در دست و چه در صورت لازم است بپوشاند.

پوشاندن روی پا

سوال 347 : آیا پوشاندن روی پا (انگشتان و محل مسح) بر زنان واجب است؟

پاسخ:پوشاندن روی پا مطلقا واجب است.

صحبت کردن با زنان

سوال 348 : آیا عبور و مرور و در جائی که زنان بد حجاب رفت و آمد دارند و احیاناً نگاه انسان به آنها می افتد و همچنین صحبت کردن با زنان بد حجاب جهت خرید بعضی وسائل اشکال دارد؟

پاسخ:در صورتی که از زنانی باشند که نهی از منکر در آنان تأثیر ندارد، نظر به آنان بدون لذت جائز است و سخن گفتن ـ در حدّ معمول ـ با زنان نا محرم بدون شهوت و بدون ترس وقوع در حرام مانعی ندارد.

نگاه کردن به کارتونهای مبتذل

سوال 349 : آیا نگاه کردن به کارتونهای مبتذل جایز است؟

پاسخ:در صورتی که تحریک کننده شهوت باشد جایز نیست.

دست دادن با زنان اهل کتاب

سوال 350 : آیا دست دادن با زنان اهل کتاب بنابر فرض عدم ریبه و شهوت با توجه به اینکه دست ندادن به ایشان بی احترامی به حساب می آید جایز است؟

پاسخ:دست دادن با ایشان حرام است حتی بدون تلذذ و ریبه.

شنیدن صدای زن نامحرم

سوال 351 : آیا شنیدن صدای زن نامحرم بدون قصد لذت جایز است

پاسخ:شنیدن صدای زن نامحرم بدون ریبه جایز است و احتیاط مستحب در ترک است در غیر مورد ضرورت.

حرف زدن زن و مرد نامحرم

سوال 352 : آیا حرف زدن زن نامحرم با مرد نامحرم و صحبت کردن آن دو با یکدیگر بدون اینکه نیت خلاف شرعی داشته باشند جایز است؟

پاسخ:در مفروض سؤال بدون قصد ریبه جایز است و احتیاط در ترک است در غیر مورد ضرورت.

نشستن در جایی که قبلا نا محرم نشسته

سوال 353 : آیا نشستن در جایی که قبلا زن نامحرم نشسته قبل از سرد شدن جایز است؟

پاسخ:در مفروض سؤال مکروه است.

سرمه کشیدن بانوان

سوال 354 : آیا سرمه کشیدن بانوان در بیرون از منزل جایز است؟

پاسخ:در صورتی که زینت محسوب شده و نامحرم ببیند جایز نیست.

ازدواج دائم یا موقت با دختر باکره بدون اذن ولیّ

سوال 355 : آیا ازدواج با دختر باکره بدون اجازه پدر جایز بوده و عقد صحیح می باشد یا خیر؟

پاسخ:بنابر احتیاط واجب اذن ولی (پدر و جدّ پدری) در صحّت ازدواج باکره معتبر است.

ازدواج دائم یا موقت با دختری که بکارتش زائل شده بدون اذن ولیّ

سوال 356 : آیا ازدواج دائم یا موقت با دختری که بکارتش زائل شده بدون اجازه پدر جایز است؟

پاسخ:اگر بکارتش به واسطه کاری غیر وطی زائل شده (مثل پریدن از بلندی) به منزله باکره بوده و بنابر احتیاط واجب اذن پدر یا جدّ پدری در صحت عقد لازم است، ولی اگر بکارت او در اثر ازدواج یا وطی به شبهه یا زنا زائل شده اذن ولی لازم نیست.

ازدواج موقت با فاحشه

سوال 357 : آیا ازدواج موقت با فاحشه جایز است ؟

پاسخ:احتیاط واجب آن است که ازازدواج با زنی که زنا دادن او علنی است خودداری شود مگر بعد از معلوم شدن توبه آن زن،واحتیاط واجب آن است که اگر کسی که با او زنا کرده بعد از توبه آن زن ، بخواهد با او عقد کند صبر کند تا آن زن حیض ببیند بعد اورا عقد کند و اگر کسی دیگر بخواهد آن زن را بعد از توبه او عقد کند احتیاط مستحب ( بهتر ) اینست که صبر کند تا آن زن حیض ببیند بعد او را عقد کند .

ازدواج با غیر اهل کتاب

سوال 358 : آیا ازدواج با زنانی که اهل کتاب نیستند جایز است؟

پاسخ:ازدواج با غیر اهل کتاب چه موقت و چه دائم حرام است و صحیح نمی باشد.

محرمیت مادر زن و مادر بزرگ او

سوال 359 : آیا مادر زن همیشه محرم است؟

پاسخ:مادر زن و مادر بزرگ او محرم می باشند حتی در صورتی که از آن زن جدا شود، چه با آن زن نزدیکی کرده چه نزدیکی نکرده باشد.

محرم بودن دختر زوجه

سوال 360 : اگر مردی با زنی ازدواج (دائمی) کرده، آیا با دختر او محرم می شود و حکم این مسأله بعد از جدایی مرد با آن زن چیست؟

پاسخ:مادامی که آن زن در عقد آن مرد باشد ازدواج با دخترش بر آن مرد حرام می باشد، ولی در صورتی که با آن زن نزدیکی کرده باشد بعد از جدائی بین ایشان تا ابد با دختر آن زن محرم می‌شود ولی اگر با آن زن نزدیکی نکرده باشد بعد از جدائی دیگر با دختر او محرم نیست، و می‌تواند با دختر او ازدواج نماید.

عقد ازدواج با زنی که در عده است

سوال 361 : اگر زنی را که در عده است عقد نماید، آیا فقط عقد باطل می شود یا آن دو بر یکدیگر حرام ابدی می شوند؟

پاسخ:ازدواج با زنی که در عده است حرام است و در صورتی که دخول نماید آن دو بر یکدیگر حرام ابدی می شوند ، و اما اگر دخول ننماید اگر هر دو جاهل به حکم یا موضوع باشند (جاهل به حکم باشد یعنی حکم شرعی مسأله را نداند و جاهل به موضوع باشد یعنی نداند که در عده است) عقد باطل است، و اگر یکی از آن دو چه مرد و چه زن عالم به حکم و موضوع باشند عقد باطل و حرام ابدی می شوند.

ازدواج با اهل کتاب

سوال 362 : آیا ازدواج با اهل کتاب جایز است؟

پاسخ:ازدواج موقت با زنهای اهل کتاب یعنی یهود و نصاری مانعی ندارد و بنابر احتیاط مستحب ازدواج دائم با آنها ننمایند، البته در صورتی که این شخص قبلاً با زن مسلمانی ازدواج کرده باشد، صحت ازدواج دائم یا موقت با زنان اهل کتاب مشروط به اجازه زن مسلمان است.

ازدواج با مخالف (غیر شیعه دوازده امامی)

سوال 363 : آیا ازدواج دائم یا موقت با مخالفین مذهب جایز است؟

پاسخ:در صورت خوف گمراهی حرام است ، ولی در صورتی که خوف گمراهی در اعتقادات و مذهب نباشد، ازدواج با مخالفین (غیر شیعه دوازده امامی) که از نواصب ، غُلات و خوارج نباشند ، به طور موقت یا دائم با رعایت شرائط معتبر مکروه است.

خواستگاری از کسی که در عدّه است

سوال 364 : آیا می شود از کسی که در عدّه طلاق است خواستگاری نمود؟

پاسخ:اگر در عدّه طلاق رجعی باشد جایز نیست ولی اگر در عده طلاق بائن باشد مانعی ندارد.

تعیین نکردن مدت در عقد موقت

سوال 365 : گر در عقد موقت فراموش کرده باشند که زمانی را تعیین و ذکر کنند آیا عقد موقت تبدیل به عقد دائم می شود یا خیر؟

پاسخ:در صورتی که فراموش کرده اند مقدار زمان عقد موقت را، در عقد ذکر کنند، عقد موقت باطل است و تبدیل به عقد دائم نمی شود.

عقد موقت در مدتی که عادتاً بیش از عمر زوجین است

سوال 366 : اگر دو نفر عقد موقت بخوانند و مدت زمان آن را به گونه ای تعیین کنند که عادتاً از عمر ایشان بیشتر است مثلاً بگویند برای مدت 100 سال، آیا این عقد موقت صحیح است؟

پاسخ:بنابر احتیاط واجب نباید زمان عقد موقت بیش از عمر زوجین یا یکی از آن دو باشد ، و صحت عقد موقت ، در فرض مذکور و تبدیل آن به عقد دائم محل اشکال است.

خواندن عقد دائم قبل از انقضاء زمان عقد موقت

سوال 367 : در بعض شهر ها رسم است که قبل از عقد دائمی به جهت آشنائی بیشتر و انجام مقدمات عقد مثل خرید و آزمایشات مربوطه و غیره بین زوجین عقد موقت می خوانند، در صورتی که قبل از تمام شدن عقد موقت، صیغه عقد دائم را بخوانند اشکالی دارد ؟

پاسخ:در فرض مذکور عقد دائم صحیح نمی باشد و قبل از اجراء صیغه عقد دائم باید زمان عقد موقت تمام شده یا شوهر زمان باقیمانده عقد موقّت را بر زن ببخشد.

فسخ عقد دائم در صورتی که بعداً معلوم شود زن بِکر نبوده

سوال 368 : اگر عقد دائم را مبنی بر این خوانده اند که زن بکر باشد ولی بعد عقد بفهمند که بکر نبوده آیا می شود عقد را فسخ کرد؟

پاسخ:اگر شوهر در عقد دائم شرط کند که زن باکره باشد و یا عقد دائم را مبنی بر این شرط خوانده باشند و بعد از عقد معلوم شود و یا به اقرار زن یا بیّنه ثابت شود که بکارتش قبل از عقد در اثر نزدیکی از بین رفته است، در صورتی که قصد فسخ نموده است بنابر احتیاط واجب باید صیغه طلاق را هم جاری نمایدو از مهر به مقدار تفاوت بین مهر باکره و غیرباکره کسر می شود.

شرط حرام در ضمن عقد

سوال 369 : اگر یکی از زوجین در ضمن عقد ازدواج کار حرامی را (مثل عدم رعایت حجاب و پوشش اسلامی) شرط کند آیا عقد صحیح است؟

پاسخ:در فرض مذکور شرطی که نموده باطل است ولی عقد صحیح می باشد.

شرط اینکه شوهر ازدواج مجدّد نکند

سوال 370 : اگر زوجه در ضمن عقد بر شوهرش شرط کند که با وجود او زن دیگری اختیار نکند آیا شرط صحیح است؟

پاسخ:در فرض مذکور بنابر احتیاط واجب شرط صحیح نبوده و نمی توان به آن عمل کرد و در صورتی که زوج به شرط عمل نکند عقد صحیح است.

شرط اینکه شوهر او را به شهر دیگری نبرد

سوال 371 : اگر زوجه در ضمن عقد بر شوهر خود شرط کند که او را به شهر دیگری نبرد آیا این شرط صحیح است؟

پاسخ:در فرض مذکور شرط صحیح بوده و شوهر باید به آن عمل نماید.

شرط وکالت زوجه بر طلاق خود

سوال 372 : آیا زوجه می تواند در ضمن عقد بر شوهرش شرط کند که در صورت انجام بعضی کارها یا اتفاق افتادن بعضی امور مثل اعتیاد و حبس و سفر طولانی به مدت چندین سال وکالت داشته باشد که از طرف شوهرش خود را طلاق بدهد؟

پاسخ:در فرض مذکور شرط صحیح بوده و شوهر نمی تواند او را از وکالت عزل کند و در صورت اتفاق افتادن بعضی امور مذکوره زوجه می تواند از طرف شوهرش خود را طلاق بدهد و طلاق صحیح خواهد بود.

سقط جنین

سوال 373 : آیا سقط جنین جایز است؟

پاسخ:سقط جنین در صورتی که پدر و مادر یا یکی از آنها مسلمان باشند جایز نیست و بنابر احتیاط واجب از سقط جنینی که پدر و مادرش هر دو غیر مسلمان باشند باید اجتناب نمود.

نفقه زوجه و مصادیق آن

سوال 374 : نفقه زن که بر مرد واجب است شامل چه چیزهایی می شود؟

پاسخ:نفقه زوجه دائمه شامل غذا و لباس و منزل و مخارج معالجه و دوا و درمان و سایر ما یحتاج زن بر طبق آنچه متعارف است می شود.

نقفه زنی که شوهرش مخارج او را نمی دهد

سوال 375 : اگر شوهر مخارج زن خود را ندهد آیا او می تواند بدون اجازه شوهر آن را از مال شوهر بردارد؟

پاسخ:زنی که خرج او بر شوهر است و شوهر خرج او را نمی دهد می تواند بعد از مطالبه و امتناع شوهر خرجی خود را بدون اذن از مال او بردارد، و بنابر احتیاط واجب (اگر ممکن باشد) از حاکم شرع برای برداشتن اذن بگیرد، و اگر نتواند از مال او بردارد و اجبار او هم به وسیله متصدّی امور حسبیه میسّر نباشد، چنانچه ناچار باشد که معاش خود را تهیه کند، در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.

نفقه زوجه در فاصله عقد و عروسی

سوال 376 : آیا نفقه زوجه در فاصله بین عقد و عروسی واجب است؟

پاسخ:نفقه زوجه درمدت بین عقد و عروسی بر عهده شوهر نمی باشد.

نفقه زوجه ای که بدون مجوّز شرعی شوهرش را ترک کرده

سوال 377 : آیا به زنی که بدون مجوّز شرعی شوهرش را ترک نموده نفقه تعلق می گیرد؟

پاسخ:اگر زوجه بدون مجوز شرعی از خانه شوهرش خارج شده و او را ترک نمود، نفقه او ساقط می شود، مگر اینکه به خانه بازگشته و توبه نماید که در این صورت مستحق نفقه خواهد گردید.

ملاک ناشزه بودن و شرط وجوب نفقه

سوال 378 : در چه صورتی زن، ناشزه به حساب آمده و نفقه او بر شوهر واجب نیست؟

پاسخ:اگر زن نسبت به شوهرش تمرد و سرکشی داشته و او را از حقوق شرعی اش منع کند نفقه اش بر شوهر واجب نیست.

نفقه زوجه موقت

سوال 379 : آیا نفقه زنی که به ازدواج موقت مردی در آمده بر او واجب است؟

پاسخ:نفقه زوجه ای که به عقد موقت مردی در آمده است بر آن مرد واجب نمی باشد مگر اینکه در هنگام عقد موقت شرط نموده باشد که نفقه او را مرد بدهد یا اینکه در ضمن عقدی که لازم است (یعنی نمی شود آن را به هم زد مگر با رضایت طرفین یا داشتن حق فسخ، مثل صلح و اجاره) یا عقدی که جائز است (یعنی می توان آن را فسخ نموده و به هم زد مثل عقد شرکت، وکالت و مضاربه و ودیعه) مادامی که این عقد جائز ،باقی باشد، چنین شرطی نموده باشد.

نفقه زنی که در عدّه طلاق رجعی است

سوال 380 : آیا نفقه زنی که در عدّه طلاق رجعی به سر می برد بر شوهرش واجب می باشد؟

پاسخ:نفقه زنی که در عدّه طلاق رجعی است بر شوهرش واجب می باشد.

نفقه اولاد و والدین

سوال 381 : آیا نفقه اولاد بر والدین یا نفقه والدین بر اولاد واجب می باشد؟

پاسخ:نفقه اولاد بر والدین و همچنین والدین بر اولادشان در صورتی که غنی نبوده و قدرت بر کسب هم نداشته باشند و کسی هم مخارج ایشان را بر آنها بذل نکرده باشد، واجب است.

خروج زن از خانه بدون اذن شوهر

سوال 382 : آیا زن می تواند بدون اذن شوهرش از خانه خارج شود؟

پاسخ:زن نباید بدون اذن شوهر خود از خانه خارج شود وگرنه ناشزه شمرده می شود.

اشتغال زنان

سوال 383 : آیا خدمت کردن زنان و اشتغال ایشان در خارج از منزل جایز است؟

پاسخ:کار کردن به خودی خود با رعایت موازین شرعى و عدم مزاحمت حق همسر و منع او مانعى ندارد.

ماندن مرد و زن در مکان خلوت

سوال 384 : حکم ماندن و توقف مرد و زن نامحرم در مکان خلوت چیست؟

پاسخ:ماندن زن و مرد نا محرم در مکان خلوتی که کسی دیگر (حتی بچه ممیز) در آن جا نیست، در صورت احتمال ارتکاب حرام جایز نیست.

ادعای یائسه بودن

سوال 385 : اگر زن ادعا کند که یائسه است و لذا لازم نیست عدّه نگه دارد و می تواند شوهر کند، آیا گفته او مورد قبول است؟

پاسخ:اگر زن بگوید یائسه ام نباید گفته او را قبول کرد.

ادعای شوهر نداشتن

سوال 386 : اگر زن بگوید شوهر ندارم، آیا قول او مورد قبول است و می شود با او ازدواج کرد؟

پاسخ:بله حرف او قبول می شود و در این فرض اگر انسان با او ازدواج کند و بعد شخصی بگوید آن زن شوهر داشته، چنانچه شرعاً گفته آن شخص ثابت نشود نباید حرف اورا قبول کرد.

صیغه خواهر و برادری

سوال 387 : دختر و پسری می خواهند باهم محرم شوند و به این جهت قصد دارند صیغه خواهر و برادری بخوانند، آیا چنین صیغه ای وجود دارد؟ و کیفیت آن چگونه است؟

پاسخ:صیغه خواهر و برادری که موجب محرمیّت باشد در اسلام نیست، و یکی از آثار عقد ازدواج چه موقت و چه دائم محرمیت بین زوج و زوجه است منتهی با شرایط آن که یکی از این شرایط، بنابر احتیاط واجب، اذن پدر دختر است اگر دختر باکره باشد.

حدود ارتباط پسر و دختر در دانشگاه

سوال 388 : ارتباط دختر و پسر در دانشگاه تا چه اندازه مجاز و شرعی است؟

پاسخ:نگاه به بدن و موى زن نامحرم حرام است و همچنین نگاه به دست او تا مچ و به صورت او اگر به قصد لذت باشد یا اگر ترس وقوع در گناه داشته باشد حرام است و بودن زن و مرد نامحرم در جاى خلوت که احتمال ارتکاب معصیت برود حرام است و همچنین ردّ و بدل صحبتهاى آلوده و محرّک شهوت جائز نیست.