سؤال: در سال 1363 كه از طرف دولت جمهوري اسلامي جهت انجام فريضه حج از متقاضيان ثبتنام آغاز شد پدرم ملكي داشت كه قرار شد اين ملك را به شوهر خواهرم بدهد و او در عوض عمل ثبتنام حج را براي ايشان انجام بدهد و او اين كار ار انجام داد. ولي پس از مدتي پدرم از ثبتنام منصرف شد و گفت بنده مستطيع نميباشم و ملك را نميدهم و پدرم بر اين شد كه فيش را بفروشد و پول او را بدهد كه شوهر خواهرم گفت فيش مال خودش باشد و پدرم نيز قبول كرد ولي كار انتقال اين فيش از طريق دفاتر اسناد رسمي در آن زمان انجام نشد و پدرم در سال 1365 دار فاني را وداع گفت اكنون دو سال از قرعه بنام او ميگذرد و سازمان حج و زيارت حق تشرف را به وراث قانوني او ميدهد و ميگويد مسئله تشرف شوهر خواهرتان فقط از طريق فروش فيش به او قابل حل است از آنجا كه اختلافات شخصي يكي از وراث نيز موجب ممنوع المعامله شدن آن شده است و سال آينده آخرين سال اعزام اين دسته از متقاضيان نيز ميباشد، چند سوالاست كه از حضرتعالي استدعا دارم.
1 ـ آيا با توجه به اوصاف مذكور پدرم حج واجب و يا ديني بر ذمّه دارد يا خير؟
2 ـ نهايتاً مالك اصلي اين فيش چه كسي است آيا شوهر خواهرم كه در سال 63 پول فيش را داده است يا وراث.
ج 1ـ در استطاعت مالي به حج شرط اين است كه شخص به مقداري دارائي داشته باشد كه اگر آنرا در حج صرف نمايد زندگي معاش او مختل نشود، در اين صورت اگر راه هم باز بوده و حج نرفته باشد بايد از تركهاش حج براي او استيجار نمايند و حج ميقاتي كافي است و اگر خود او ميگفته مستطيع نيستم و ورثه هم شك در استطاعت او داشته باشند تكليفي ندارند.
2 ـ ظاهراً اين فيش ملك كسي است كه سازمان حج نام او را اعلام ميكند و به ورثه او ميرسد ولي در اين مورد كسي كه پول براي ثبتنام او داده مبلغي را كه داده طلبكار است.
سؤال: در سالي كه براي حجاج ثبتنام ميكردند از مال خودم براي (همسرم) حج ثبتنام كردم و ايشان فوت نمودند آيا ساير ورثه از اين فيش حج سهم ميبرند يا متعلق به شخص خودم ميباشد و اين فيش حج در ورقه وصيتنامه ذكر نشده حكمش را بفرمائيد.
پاسخ: چنانچه مبلغي كه جهت حج زوجه به حساب ريختهايد به زوجه خود تمليك نكردهايد سائر ورثه حقي به آن مبلغ ندارند، ولي منهاي آن مبلغ قيمت فيش بايد بين ورثه كما فرض الله تقسيم شود.
سؤال: پدري براي فرزندش براي حج بيت الله الحرام ثبتنام كرد اما اين پسر بعد از چند سال بر اثر حادثهاي فوت نمودند اكنون كه نام اين فرزند براي شركت در مراسم حج اعلام شده پدر او قصد دارد با توجه به فوت فرزندش فيش حج او را بفروشد و پول او را به يك خانواده بيبضاعت بدهد براي تهيّه مسكن براي خودشان.
حال با توجه به اينكه پسر اين شخص همسر داشته و هم اينك زنده است (البته فرزند از او ندارد) آيا از اين پول چيزي به اين همسر تعلق ميگيرد يا نه؟
قابل ذكر است كه پدر از پول خودش براي فرزندش نام نويسي كرد و فرزندش استطاعت استقراري پيدا نكرده بود.
پاسخ: در فرض سوال، كه فرزند قبل از رسيدن نوبت او براي حج فوت نموده حج بر او مستقر نشده بنابراين چنانچه پولي را كه پدر براي نام نويسي فرزندش داده به پسر تمليك نموده يعني پول تمليك شده به پسر را بابت نام نويسي او داده، وجه حاصل از فيش مذكور متعلق به ورثه پسر است و بايد بين ورثه او كه از جمله آنها خود پدر و همسر است كما فرض الله تقسيم شود و دادن آن به خانواده بي بضاعت جايز نيست، مگر اينكه همه ورثه راضي باشند و اگر پول را تمليك ننموده و به عنوان اين كه پسر براي حج رفتن مهمان او باشد داده و نام نويسي كرده در اين صورت احتياط اين است كه بعد از كسر اصل پولي كه پدر داده، پدر و ساير ورثه متوفّي از زوجه و غيرها با يكديگر مصالحه نمايند والاّ كما فرض الله تقسيم نمايند.
سؤال: شخصي چندين سال قبل براي حج نام نويسي كرد ولي به شدّت مريض شد به طوري كه قدرت بر حج نداشت لذا فيش حج خود را در محضر به نام برادر زاده خود نمود تا به نيابت از او حج انجام دهد ولي برادر زاده از آنجا كه خود مستطيع بود به عمو گفت من چون خودم مستطيع هستم هنگامي كه نامش در اداره حج در آمد نوبت شما رسيد آيا اجازه ميدهي من از فيش شما براي حج خودم استفاده كنم و براي شما عالمي را به نيابت از شما استيجار كنم تا حج شما را انجام دهد؟ عمو در جواب گفت راضي هستم اكنون عمو مرده است و در دو سه سال آينده نوبت حج او ميرسد در سال گذشته پس از فوت عمو برادر زاده، عالمي را اجرت حج نيابتي داده و به نيابت از عمويش حج صحيح و كامل انجام شده است.
امسال برادر زاده ميخواهد حج استطاعت خود را از طريق ديگري (غير فيش حج عمو) انجام دهد.
سؤال اين است كه آيا برادر زاده ميتواند فيش عموي خود را كه در محضر به نام او شده است بطور آزاد بفروشد و پول آن را تملك كند مشكل اين است كه عموي مرحوم از طرف، حج نيابتي خواسته بود كه انجام شد حتي چندين سال زودتر از وقت درآمدن نام او در حج و قبل از فرا رسيدن نوبت فيش آن، و خود عمو هم كه فوت شده بود برادر زاده عالمي را به عنوان حج نيابتي او اجير كند عمو هم به اين امر راضي شده بود كه برادر زادهاش از فيش حج او برود و هيچ صحبتي از فروش فيش حج در ميان نبود. با توجه به خصوصيات ياد شده:
1 ـ آيا برادر زاده حق دارد فيش حج عمو را كه در محضر بنام او شده به طور آزاد بفروشد با اينكه قيمت آن چندين برابر حج نيابتي است كه پرداخته يا اينكه بايد فيش حج عمو در طريق استطاعتي برادر زاده بكار رود و يا اگر برادر زاده حج خود را از طريق ديگر انجام داده حج مستحبي انجام دهد.
2 ـ اگر فروش فيش حج عمو جايز است آيا ورّاث عمو حقّي دارند.
3 ـ اگر فروش جايز نيست آيا برادر زاده ميتواند از طريق همان حج نيابتي ديگري براي عمو انجام دهد.
پاسخ: در فرض سوالكه فيش خود را به برادر زاده، واگذار كرده كه برادرزادهاش نايب بگيرد. بنابر اين با اينكه برادر زاده حج براي عمو گرفته فيش متعلق به برادر زاده است و مختار است كه آن را بفروشد يا خودش با آن به حج برود ولي بهتر اين است كه اگر فروخت نسبت به زائد بر مبلغي كه جهت حج نيابتي براي عمو پرداخت كرده با ورثه او مصالحه نمايد و مخصوصاً اگر در ورثه عمو صغير باشد اگر سهم او را از مازاد بدهد مطابق با احتياط است.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
