انهار
انهار
مطالب خواندنی

قصد و نیت اعتکاف

بزرگ نمایی کوچک نمایی
بِـسْـمِ اللهِ الـرَّحْمَنِ الـرَّحِيم
الــــــسَّـــــلاَمُ عَـــــلَـــــى
مَـهْدِيِّ الْأُمَـمِ وَ جَـامِـعِ الْـكَـلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
قصد و نیت اعتکاف
     
وَهُوَ اللُّبْثُ فِي الْمَسْجِدِ بِقَصْدِ الْعِبَادَةِ، بَلْ لَا يَبْعُدُ كِفَايَةُ قَصْدِ التَّعَبُّدِ بِنَفْسِ اللُّبْثِ وَإِنْ لَمْ يُضَمَّ إِلَيْهِ قَصْدُ عِبَادَةٍ أُخْرَى خَارِجَةٍ عَنْهُ، لَكِنَّ الْأَحْوَطَ الْأَوَّلُ. وَيَصِحُّ فِي كُلِّ وَقْتٍ يَصِحُّ فِيهِ الصَّوْمُ، وَأَفْضَلُ أَوْقَاتِهِ شَهْرُ رَمَضَانَ، وَأَفْضَلُهُ الْعَشْرُ الْأَوَاخِرُ مِنْهُ. وَيَنْقَسِمُ إِلَى وَاجِبٍ وَمَنْدُوبٍ؛ وَالْوَاجِبُ مِنْهُ مَا وَجَبَ بِنَذْرٍ أَوْ عَهْدٍ أَوْ يَمِينٍ أَوْ شَرْطٍ فِي ضِمْنِ عَقْدٍ أَوْ إِجَارَةٍ أَوْ نَحْوِ ذٰلِكَ، وَإِلَّا فَفِي أَصْلِ الشَّرْعِ مُسْتَحَبٌّ. وَيَجُوزُ الْإِتْيَانُ بِهِ عَنْ نَفْسِهِ وَعَنْ غَيْرِهِ الْمَيِّتِ؛ وَفِي جَوَازِهِ نِيَابَةً عَنِ الْحَيِّ قَوْلَانِ، لَا يَبْعُدُ ذٰلِكَ، بَلْ هُوَ الْأَقْوَى؛ وَلَا يَضُرُّ اشْتِرَاطُ الصَّوْمِ فِيهِ، فَإِنَّهُ تَبَعِيٌّ، فَهُوَ كَالصَّلَاةِ فِي الطَّوَافِ الَّتِي يَجُوزُ فِيهَا النِّيَابَةُ عَنِ الْحَيِّ.
     
اعتکاف عبارت است از ماندن در مسجد با قصد عبادت؛ بلکه بعید نیست که همین قصدِ بندگی در خودِ ماندن در مسجد کفایت کند، هرچند قصد عبادت دیگری جدا از آن به آن ضمیمه نشود، ولی احتیاط بهتر آن است (که قصد عبادت دیگری نیز همراه آن باشد). اعتکاف در هر زمانی که روزه در آن صحیح است، صحیح می‌باشد؛ و بهترین زمان آن ماه رمضان است و بهترین بخش آن، دهه آخر ماه رمضان می‌باشد. اعتکاف به واجب و مستحب تقسیم می‌شود؛ اعتکاف واجب آن است که به سبب نذر، عهد، قسم، یا شرطی ضمن عقد یا اجاره و مانند آن واجب شده باشد، و در غیر این صورت، در اصلِ شریعت مستحب است. انجام اعتکاف از طرف خود انسان و نیز از طرف میّت جایز است؛ و درباره نیابت از شخص زنده دو قول وجود دارد، ولی جواز آن بعید نیست، بلکه نظر قوی‌تر همین است. و شرط بودن روزه در اعتکاف اشکالی ایجاد نمی‌کند، زیرا روزه امر تبعی است؛ پس اعتکاف مانند نماز طواف است که نیابت از شخص زنده در آن جایز می‌باشد.
اعتکاف عبارت است از ماندن در مسجد با قصد عبادت؛ بلکه بعید نیست که قصدِ تقرّب و بندگی در خودِ ماندن در مسجد کفایت کند، هرچند قصد عبادت دیگری که خارج از خودِ ماندن باشد به آن ضمیمه نشود، ولی احتیاطِ اول (بهتر) همان است که قصد عبادت دیگری نیز همراه آن باشد. اعتکاف در هر زمانی که روزه در آن صحیح است، صحیح می‌باشد؛ و بهترین زمان آن ماه رمضان است و بهترینِ آن، دهه‌ی پایانی ماه رمضان می‌باشد. اعتکاف به واجب و مستحب تقسیم می‌شود؛ و اعتکاف واجب آن است که به سبب نذر، یا عهد، یا قسم، یا شرطی در ضمن عقد یا اجاره و مانند آن واجب شده باشد، وگرنه در اصلِ شریعت، مستحب است. و انجام اعتکاف از طرف خود شخص و نیز از طرف شخص میّت جایز است؛ و درباره جواز نیابت از شخص زنده دو قول وجود دارد، و بعید نیست (که جایز باشد)، بلکه قول به جواز، قوی‌تر است. و شرط بودن روزه در اعتکاف ضرری نمی‌زند، زیرا روزه امر تبعی است؛ بنابراین اعتکاف مانند نمازِ طواف است که نیابت از شخص زنده در آن جایز است.
حواشی براخی از مراجع عظام تقلید
ترجمه حواشی و نظرات مراجع (به ترتیب شماره) ۱. حاشیه آیت‌الله مکارم شیرازی بلکه این مطلب بعید است؛ زیرا اطلاقی (دلیل عام و قابل اعتماد) وجود ندارد که بتوان به آن تکیه کرد، بلکه همه‌ی ادله منصرف است به آنچه مسجد برای آن بنا شده، یعنی عبادت خدا، نه صرفِ ماندن در مسجد در حالی که انسان به امور دنیوی مشغول باشد و در آن غرق شود و چیز دیگری برایش اهمیت نداشته باشد. ۲. حاشیه آیت‌الله گلپایگانی بلکه احتیاط آن است که به همان قصد اول (صرف قصدِ لبث) اکتفا نشود. حاشیه آیت‌الله سیستانی: بلکه احتیاط آن است که قصد تعبّد به خودِ لبث (ماندن در مسجد) نیز حتماً انجام گیرد. ۳. حاشیه آیت‌الله لنکرانی بنا بر آنچه ما در باب نذر و مانند آن بیان کرده‌ایم، اعتکاف به عنوان خودش اصلاً واجب نمی‌شود. ۴. حاشیه آیت‌الله مظاهری اعتکاف همیشه مستحب است و با نذر و مانند آن واجب نمی‌شود، همان‌گونه که این مطلب بارها بیان شده است. ۵. حاشیه امام خمینی (ره) اشکال در موارد مشابه قبلاً ذکر شده است و در نهایت مسئله آسان است (یعنی سخت‌گیری زیادی لازم نیست). ۶. حاشیه آیت‌الله مکارم شیرازی سخن و اشکال درباره تمام عبادت‌های استیجاری (عبادت‌هایی که به نیابت و با اجرت انجام می‌شود) قبلاً مطرح شده است، جز در مورد حج. ۷. حاشیه آیت‌الله گلپایگانی (نیابت اعتکاف از شخص زنده) مشکل است. ۸. حاشیه امام خمینی (ره) بهتر آن است که اعتکاف به قصد رجاء (امید به مطلوب بودن نزد خدا) انجام شود، بلکه احتیاط نیز همین است. حاشیه آیت‌الله مکارم شیرازی: دلیل قابل اعتمادی بر جواز وجود ندارد، بنابراین به قصد رجاء انجام می‌شود؛ و اشکال از ناحیه شرط بودن روزه نیست، بلکه از جهت نبود دلیل است. حاشیه آیت‌الله سیستانی: در این مسئله اشکال وجود دارد؛ ولی نیابت به قصد رجاء مانعی ندارد. ۹. حواشی پایانی درباره «اقوی بودن» جواز نیابت از حیّ آیت‌الله اراکی: بهتر آن است که اعتکاف به قصد رجاء انجام شود. آیت‌الله خویی: در این مسئله اشکال وجود دارد و ظاهرتر آن است که جواز ندارد. آیت‌الله لنکرانی: قول به قوّت، قوی نیست و احتیاط آن است که به قصد رجاء انجام شود. آیت‌الله تبریزی: قوّتی در این قول وجود ندارد. آیت‌الله نوری همدانی: در آن اشکال است؛ ولی انجام آن به قصد رجاء اشکالی ندارد.
 


تاریخ به روزرسانی: جمعه, ۵ دی ۱۴۰۴

  

 
پاسخ به احکام شرعی
 
موتور جستجوی سایت

تابلو اعلانات
  




پیوندها

حدیث روز
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
الـــــسَّـــــلاَمُ عَـــــلَـــــى
مَهْدِيِّ الْأمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
چهار پناهگاه در قرآن
   
أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ وَ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ حُمْرَانَ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) قَالَ:
عَجِبْتُ لِمَنْ فَزِعَ مِنْ أَرْبَعٍ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى أَرْبَعٍ
{۱} عَجِبْتُ لِمَنْ خَافَ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ
{۲} وَ عَجِبْتُ لِمَنِ اغْتَمَّ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ
{۳} وَ عَجِبْتُ لِمَنْ مُكِرَ بِهِ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا
{۴} وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَرَادَ الدُّنْيَا وَ زِينَتَهَا كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالًا وَ وَلَداً. فَعَسى‏ رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ عَسَى مُوجِبَةٌ
    
آقا امام صادق (عليه السّلام) فرمود: در شگفتم از كسى كه از چهار چيز مى‌هراسد چرا به چهار چيز پناهنده نميشود:
{۱} شگفتم از آنكه ميترسد چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل «حَسْبُنَا اَللّٰهُ‌ وَ نِعْمَ‌ اَلْوَكِيلُ‌» خداوند ما را بس است و چه وكيل خوبى است؛ زيرا شنيدم خداى جل جلاله بدنبال آن ميفرمايد:بواسطۀ نعمت و فضلى كه از طرف خداوند شامل حالشان گرديد باز گشتند و هيچ بدى بآنان نرسيد.
{۲} و شگفتم در كسى كه اندوهناك است چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل: «لاٰ إِلٰهَ‌ إِلاّٰ أَنْتَ‌ سُبْحٰانَكَ‌ إِنِّي كُنْتُ‌ مِنَ‌ اَلظّٰالِمِينَ‌» زيرا شنيدم خداى عز و جل بدنبال آن ميفرمايد در خواستش را برآورديم و از اندوه نجاتش داديم و مؤمنين را هم چنين ميرهانيم.
{۳} و در شگفتم از كسى كه حيله‌اى در بارۀ او بكار رفته چرا بفرمودۀ خداى تعالى پناه نمى‌برد«وَ أُفَوِّضُ‌ أَمْرِي إِلَى اَللّٰهِ‌ إِنَّ‌ اَللّٰهَ‌ بَصِيرٌ بِالْعِبٰادِ» كار خود را بخدا واگذار ميكنيم كه خداوند بحال بندگان بينا است؛ زيرا شنيدم خداى بزرگ و پاك بدنبالش مى‌فرمايد خداوند او را از بديهائى كه در بارۀ او بحيله انجام داده بودند نگه داشت.
{۴} و در شگفتم از كسى كه خواستار دنيا و آرايش آن است چرا پناهنده نميشود بفرمايش خداى تبارك و تعالى «مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ‌ لاٰ قُوَّةَ‌ إِلاّٰ بِاللّٰهِ‌» آنچه خدا خواست همان است و نيروئى جز به يارى خداوند نيست.
زيرا شنيدم خداى عزّ اسمه بدنبال آن ميفرمايد اگر چه مرا در مال و فرزند از خودت كمتر مى‌بينى ولى اميد هست كه پروردگار من بهتر از باغ تو مرا نصيب فرمايد. (و كلمۀ: عسى در اين آيه بمعناى اميد تنها نيست بلكه بمعناى اثبات و تحقق يافتن است).
من لا يحضره الفقيه، ج‏۴، ص: ۳۹۲؛
الأمالي( للصدوق)، ص: ۶؛
الخصال، ج‏۱، ص: ۲۱۸.


کلیه حقوق مادی و معنوی این پورتال محفوظ و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن بنی هاشمی خمینی میباشد.

طراحی و پیاده سازی: FARTECH/فرتک - فکور رایانه توسعه کویر -