بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِاللهِ الصَالِحین
احادیث موی سر
موی سر یکی از جلوهگرترین اجزای بدن است.
زیبایی رو و صورت با موی سر جلوه پیدا میکند، مخصوصاً در نزد بانوان.
لذا اگر فردی صورت، ابرو، چشم، لب و بینی زیبا داشته باشد، ولی موی سر نداشته باشد، آن زیبایی جلوه نمیکند و چه بسا آن فرد را زشت نشان دهد.
به همین دلیل، معصومین (علیهم السلام) سفارشهایی درباره موی سر بیان فرمودهاند.
(۱) عوارض بلند گذاشتن موی سر
الإمام الكاظم عليهالسلام : إنَّ شَعرَ الرَّأسِ إذا طالَ ضَعُفَ البَصَرُ ، وذَهَبَ بِضَوءِ نورِهِ . وطَمُّ الشَّعرِ ؛ يُجلِي البَصَرَ ، ويَزيدُ في ضَوءِ نورِهِ .
موى سر، اگر بلند شود، ديده به ضعف مىگرايد و فروغِ نورش مىرود؛ امّا كوتاه كردن مو، ديده را جلا مىدهد و بر فروغ نور آن مىافزايد.
مستطرفات السرائر ، صفحه ۵۷، حديث ۱۷ عن عليّ بن يقطين ،
بحار الأنوار ، جلد ۷۶، صفحه۸۵، حديث ۱۰،
دانش نامه احاديث پزشكی: ۱/ ۳۰۶.
(۲) ضرر بلند شدن موهای پشت گردن
إسحاق بن عمّار عن أبي عبداللّه (عليهالسّلام)، قال: قُلتُ: جُعِلتُ فِداكَ ! رُبَّما كَثُرَ الشَّعرُ في قَفايَ ، فَيُغِمُّني غَمّاً شَديداً . فَقالَ لي : يا إسحاقُ ، أما عَلِمتَ أنَّ حَلقَ القَفا يُذهِبُ بِالغَمِّ ؟
اسحاق بن عمّار: به امام صادق (عليهالسّلام) عرض کردم: فدايت شوم! گاه موهاى پشت گردنم زياد مىشود و به سختى مرا اندوهگين مىكند. مرا فرمود: «اى اسحاق! آيا نمىدانى كه تراشيدن [موهاى] پشت گردن، اندوه را از ميان مىبرد؟» .
الكافي ، جلد ۶، صفحه ۴۸۵، حديث ۸.
دانش نامه احاديث پزشكي : ۱ / ۵۳۴.
(۳) روش مفید برای درمان شوره ی سر
الإمام الصادق (عليهالسّلام): غَسلُ الرَّأسِ بِالخَطمِيِّ أمانٌ مِنَ الصُّداعِ ، وبَراءَةٌ مِنَ الفَقرِ ، وطَهورٌ لِلرَّأسِ مِنَ الحَزازَةِ .
شستن سر با خَطْمى ، مايه ايمنى از سردرد ، بركنار ماندن از فقر ، و پاكيزگى سر از سبوسه است .
ثواب الأعمال ، صفحه ۳۶، حديث ۱ عن عمر بن يزيد ،
بحار الأنوار، جلد ۷۶، صفحه ۸۶، حديث ۱ .
دانش نامه احاديث پزشكي : ۱ / ۵۱۸.
(۴) چیدن موی سفيد بهتر است يا كندن آن؟
الإمام الصادق (عليهالسّلام): لا بَأسَ بِجَزِّ الشَّمَطِ ونَتفِهِ ، وجَزُّهُ أحَبُّ إلَيَّ مِن نَتفِهِ .
قطع كردن و كَندن تار موهاى سفيد ، اشكال ندارد ؛ امّا قطع كردن آنها از كَندنشان بهتر است .
الكافي ، جلد ۶، صفحه ۴۹۲، حديث ۱ عن عبد اللّه بن سنان ،
كتاب من لا يحضره الفقيه ، جلد ۱ ، صفحه ۱۳۱، حديث ۳۴۰،
مكارم الأخلاق ، جلد ۱، صفحه ۱۶۰، حديث ۴۴۲،
بحار الأنوار ، جلد ۷۶، صفحه ۱۰۷، حديث ۶
دانش نامه احاديث پزشكي : ۱ / ۵۴۰.
(۵) فواید كوتاه كردن موی سر:
الإمام الكاظم (عليهالسّلام): إنَّ شَعرَ الرَّأسِ إذا طالَ ضَعُفَ البَصَرُ ، وذَهَبَ بِضَوءِ نورِهِ . وطَمُّ الشَّعرِ ؛ يُجلِي البَصَرَ ، ويَزيدُ في ضَوءِ نورِهِ .
موى سر ، اگر بلند شود ، ديده به ضعف مىگرايد و فروغِ نورش مىرود؛ امّا كوتاه كردن مو ، ديده را جلا مىدهد و بر فروغ نور آن مىافزايد.
مستطرفات السرائر ، صفحه ۵۷، حديث ۱۷عن عليّ بن يقطين ،
بحار الأنوار ، جلد ۷۶، صفحه ۸۵، حديث ۱۰.
دانش نامه احاديث پزشكي : ۱ / ۳۰۶.
(۶) در چه صورت مي توان موی بلند داشت؟
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلّم): مَنِ اتَّخذَ شَعرا فليُحْسِنْ وَلايَتَهُ، أو لِيَجُزَّهُ .
هـر كـس مو بگذارد بايد خوب به آن برسد و گرنه كوتاهش كند .
وسائل الشيعة : ۱ / ۴۳۲ / ۱ منتخب ميزان الحكمة : ۱۰۸.
(۷) فواید تراشيدن موی سر:
الكافي عن إسحاق بن عمّار عن الإمام الصادق (عليهالسّلام)، قال: قالَ لي: اِستَأصِل شَعرَكَ يَقِلَّ دَرَنُهُ ودَوابُّهُ ووَسَخُهُ، وتَغلُظُ رَقَبَتُك، ويَجلو بَصَرُكَ - وفي روايَة اُخرى: - ويَستَريحُ بَدَنُكَ .
اسحاق بن عمّار: امام صادق (عليهالسّلام) به من فرمود: «موى خود را از تَه بزن تا آلودگىاش و جنبندگان و چِرك آن ، كم شود ، گردنت سِتَبْر گردد و ديدهات جلا يابد» و در روايت ديگرى است: «و تنت راحت شود» .
الكافي ، جلد ۶، صفحه ۴۸۴، حديث ۲،
كتاب من لا يحضره الفقيه ، جلد ۱، صفحه ۱۲۹، حديث ۳۲۵،
ثواب الأعمال ، صفحه ۴۱، حديث ۱ وليس فيه ذيله ،
بحار الأنوار ، جلد ۷۶، صفحه ۸۵، حديث ۷ .
دانش نامه احاديث پزشكي : ۱ / ۵۳۲.
(۸) چگونگی بلند گذاشتن موی سر:
عن ابن سنان: سألتُ الصادق (عليهالسّلام) عن إطالة الشعر ، فَقالَ : «كانَ أصحابُ رسول اللّه صلى الله عليه و آله و سلّم مُقَصِّرين» ؛ يَعنِي الطَّمَّ .
ابن سنان: به امام صادق (عليهالسّلام) گفتم : درباره بلند كردن موها چه مىفرمايى؟
فرمود : «ياران محمّد صلى الله عليه و آله و سلّم ، موهاى خود را مىزدند» ؛ يعنى كوتاه مىكردند .
مكارم الأخلاق ، جلد ۱، صفحه ۱۳۹، حديث ۳۵۰،
الكافي ، جلد ۶، صفحه ۴۸۵، حديث ۶ عن ابن سنان ،
مستطرفات السرائر ، صفحه ۲۹، حديث ۱۵ وفيهما «مشعرين» بدل «مقصّرين» ،
بحار الأنوار ، جلد ۷۶، صفحه ۹۱ ، حديث ۱۴.
دانش نامه احاديث پزشكي : ۱ / ۵۳۴.
(۹) فواید بسيار شانه زدن مو
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلّم): كَثرَةُ تَسريحِ الرَّأسِ تَذهَبُ بِالوَباءِ، وتَجلِبُ الرِّزقَ، وتَزيدُ فِي الجِماعِ .
فراوان شانه زدن موها، وَبا را از ميان مىبَرَد، روزى مىآورد و بر قدرت انسان براى نزديكى مىافزايد.
الكافي، جلد ۶، صفحه ۴۸۹، حديث ۶،
ثواب الأعمال، صفحه ۴۰، حديث ۱،
بحارالأنوار، جلد ۷۶، صفحه ۱۱۸، حديث ۷.
دانش نامه احاديث پزشكی: ۱ / ۶۴۰.
(۱۰) فواید شانه كردن موی سر:
عنه (عليهالسّلام): تَسريحُ الرَّأسِ يَقطَعُ البَلغَمَ ، وتسَريحُ الحاجِبَينِ أمانٌ مِنَ الجُذامِ ، وتَسريحُ العارِضَينِ يَشُدُّ الأَضراسَ .
شانه كردن موى سر ، بلغم را از ميان مىبَرَد ، شانه زدن ابروها ، ايمنى از جذام است و شانهزدن موى گونهها ، دندانها را استحكام مىدهد .
مكارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۱۶۷ ، حديث ۴۸۰،
طبّ الأئمّة لابني بسطام ، صفحه ۱۹ عن داوود بن فرقد نحوه ،
بحار الأنوار ، جلد ۷۶، صفحه ۱۱۵، حديث ۱۶.
دانش نامه احاديث پزشكي :۱/ ۳۹۴.
قال رسول اللّه (صلى الله عليه و آله و سلّم): كَثرَةُ تَسريحِ الرَّأسِ تَذهَبُ بِالوَباءِ ، وتَجلِبُ الرِّزقَ ، وتَزيدُ فِي الجِماعِ .
فراوان شانه زدن موها، وَبا را از ميان مىبَرَد، روزى مىآورد و بر قدرت انسان براى نزديكى مىافزايد.
الكافي ، جلد ۶ ، صفحه ۴۸۹، حديث ۶،
ثواب الأعمال، صفحه ۴۰، حديث ۱،
بحار الأنوار، جلد ۷۶، صفحه ۱۱۸، حديث ۷.
دانش نامه احاديث پزشكی: ۱ / ۵۳۰.
الإمام الصادق (عليهالسّلام): كَثرَةُ التَّمَشُّطِ تُقَلِّلُ البَلغَمَ .
شانه كردن فراوان، از بَلغَم مىكاهد .
الكافي، جلد ۶، صفحه ۴۸۹، حديث ۹ عن الإمام الكاظم (عليهالسّلام)،
بحارالأنوار، جلد ۷۶، صفحه ۱۱۸، حديث ۱۰.
دانش نامه احاديث پزشكي : ۱ / ۵۳۰.
عن الإمام الصادق (عليهالسّلام): تَسريحُ الرَّأسِ يَقطَعُ البَلغَمَ ، وتَسريحُ الحاجِبَينِ أمانٌ مِنَ الجُذامِ ، وتَسريحُ العارِضَينِ يَشُدُّ الأَضراسَ. وسُئِلَ عَن حَلقِ الرَّأسِ، قالَ: حَسَنٌ.
«شانه كردن سر ، بلغم را از ميان مىبَرَد . شانه زدن ابروها ، مايه ايمنى از جذام است ، و شانه كردن رُخساره ، دندانها را استحكام مىبخشد» .
از ايشان ، درباره تراشيدن سر پرسيدند .
فرمود : «خوب است» .
مكارم الأخلاق ، جلد ۱، صفحه ۱۶۷، حديث ۴۸۰،
طبّ الأئمّة لابني بسطام، صفحه ۱۹ عن داوود بن فرقد نحوه وزاد فيه:
«وتسريح اللحية يذهب بالوباء، وتسريح الذؤابتين يذهب ببلابل الصدر»،
بحارالأنوار، جلد ۷۶، صفحه ۱۱۵، حديث ۱۶.
دانش نامه احاديث پزشكی: ۱ / ۵۳۰.
الإمام الصادق (عليهالسّلام): الثَّوبُ النَّقِيُّ يَكبِتُ العَدُوّ، وَالدُّهنُ يَذهَبُ بِالبُؤسِ، وَالمَشطُ لِلرَّأسِ يَذهَبُ بِالوَباءِ، قالَ: قلتُ: ومَا الوَباءُ؟ قالَ: الحُمّى،
وَالمَشطُ لِلِّحيَةِ يَشُدُّ الأَضراسَ.
«جامه پاكيزه، دشمن را در هم مىشكند، چرب كردنِ پوست، سختى را از ميان مىبَرَد و شانه كردن سر، وبا را دور مىكند» .
راوى گويد كه پرسيدم : وبا چيست؟ فرمود: «تب.
شانه كردن ريش، دندانها را استحكام مىبخشد» .
الكافي، جلد ۶، صفحه ۴۸۸، حديث ۱عن سفيان بن السمط،
كتاب من لا يحضره الفقيه، جلد ۱، صفحه ۱۲۸، حديث ۳۱۹،
مكارم الأخلاق، جلد ۱، صفحه ۱۶۲، حديث ۴۵۱ نحوه وفيهما من «المشط للرأس ...»،
بحارالأنوار، جلد ۷۶، صفحه ۱۱۷، حديث ۴،
دانش نامه احاديث پزشكی: ۱ / ۵۳۲.
در كتاب من لا يحضره الفقيه و مكارم الأخلاق، دو جمله اول روايت، نيامده است.