بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِمِ.
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ
روانشناسی رنگ ها در اسلام و قرآن
همه ی ما در مورد تاثیر رنگ ها بر انسان و حتی حیوانات شنیده ایم و میدانیم که هریک از رنگ ها در روح و جسم ما نفوذ میکنند و در سکوت کامل بر بدن ما تاثیراتی میگذارند که در صورت اطلاع از آنها شگفته زده خواهیم شد.
رنگ ها در اسلام و قرآن
این بار میخواهیم نظر اسلام را در مورد رنگ ها بدانیم و ببینیم کدام رنگ ها در دین زیبایی ها یعنی اسلام مورد توجه قرار گرفته است و کدام رنگ ها نهی شده است تا بتوانیم با به کارگیری این رنگ ها در زندگی خود و خصوصا مساجد تاثیر آنها را بیشتر کنیم.
از کدام رنگ ها در قرآن نام برده شده است؟
در آیه های قرآن کریم از۶ رنگ سفید و سیاه، زرد، سبز، کبود(آبی) و قرمز نام برده که هر کدام از رنگ های استفاده شده به علت تاثیر آن رنگ در روح و تاثیر فیزیکی بر بدن انسان بیان شده است.
تعریف رنگ ها در قرآن
{۱ و ۲} سفید وسیاه
سوره بقره، آیه ۱۸۷؛
سوره آل‌عمران، آیه ۱۰۶؛
سوره نحل، آیه ۵۸؛
سوره زمر، آیه ۶۰؛
سوره زخرف، آیه ۱۷؛
{۳} زرد
سوره بقره، آیه ۶۹؛
سوره روم، آیه ۵۱؛
سوره زمر، آیه ۲۱؛
سوره حدید، آیه ۲۰؛
سوره مرسلات، آیه ۳۳؛
{۴} سبز
سوره انعام، آیه ۹۹؛
سوره یوسف، آیه ۴۳ و۴۶؛
سوره یس، آیه ۸۰؛
سوره کهف، آیه ۳۱؛
سوره حج، آیه ۶۳؛
سوره الرحمن، آیه ۷۶؛
سوره انسان، آیه ۲۱؛
{۵} کبود (آبی)
سوره انعام، آیه ۶۹؛
{۶} قرمز
سوره فاطر، آیه ۲۷؛
رنگ آبی در قرآن کریم
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ ثَمَراتٍ مُخْتَلِفاً أَلْوانُها.
«آيا نظر نكرده‌اى كه خدا از آسمان، آبى فرو فرستاد، به وسيله آن محصولاتى كه رنگ‌هايش متفاوت است (از زمين) خارج ساختيم»
سوره فاطر آیه ۳۷.
آقا امام صادق (علیه السلام) در کتاب توحید مفضل با اشاره به رنگ کبود آسمان در شب می‌فرمایند:
«پس تفکر کن که چگونه رنگ آسمان را کبود مایل به سیاه قرار داد که نگاه کردن مکرر به آسمان به دیده ضرر نرساند...»
اهمیت رنگ آبی از نظر اسلام
همانگونه که خواندید رنگ آبی آسمان باعث ایجاد آرامش و تسکین روح و جسم انسان میشود از این رو خداوند آسمان را که مدام در معرض دید انسان است به این رنگ آفریده تا باعث آرامش روحی و فیزیولوژی انسان شود.
استفاده از رنگ آبی در روانشناسی نیز بسیار توصیه میشود زیرا همانگونه که گفته شد رنگ آبی باعث القای آرامش، تسکین و تمرکز میشود. استفاده از رنگ آبی در مسجد با ذات مسجد که جایگاهی برای تمرکز کردن برای ارتباط خالص با پروردگار است هماهنگ است و از طرفی نیز فضای آرامش بخش تری نسبت به سایر رنگ ها در مسجد ایجاد میکند. استفاده از رنگ آبی برای فرش سجاده ای مسجد و نمازخانه، برای رنگ پرده ، درب و پنجره نیز انتخاب بسیار خوب و کارآمد خواهد بود.
رنگ زرد در قرآن
صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ النَّاظِرينَ (69بقره)؛ «در حقيقت آن گاوى زرد است كه رنگش يك دست است كه بينندگان را شاد می‌سازد».
رنگ زرد رنگی شادی آفرین است و باعث تحرک و نشاط افراد میشود. رنگ خورشید به رنگ زرد و به معنای آغاز روزی پر انرژی و با انگیزه است. استفاده از این رنگ در تزئینات و جشن هایی که در مساجد و حسینیه ها برگزار میشود و یا برای زینت و آراستن مسجد توصیه میشود، زیرا این رنگ باعث القای نشاط و انگیزه و سرزندگی در مردم میشود .
اهمیت رنگ سبز در اسلام
رنگ سبز جز رنگ هایی است که بارها در قرآن به آن اشاره شده است . رنگ سبز جز زیبا ترین رنگ ها و نماد حیاط و امید به زندگی است. سبز نماد ایمان و اطمینان خاطر است. در اسلام رنگ سبز رنگ مقدسی است و اماکن مذهبی و مقبره امامان همگی با این رنگ آراسته شده اند.
الَّذي جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ ناراً فَإِذا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ(80 یس)«(همان) كسى كه براى شما از درخت سبز، آتشى قرار داد و شما در هنگام (نياز) از آن (آتش) می‌افروزيد»
رنگ سبز یک رنگ بهشتی نیز نامیده میشود طبق آیه ی:
وَ يَلْبَسُونَ ثِياباً خُضْراً مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ... (31 کهف)«و لباس‌هایی سبز، از حریر نازک و ضخیم، می‌پوشند، در حالی که در آنجا بر تخت‌ها تکیه کرده‌اند»
حضرت علی (ع)، نگاه به سبزه و چمن را دعا و تعویذی برای درمان بیماری‌ها دانسته‌اند: «والنظر الی الخضرة نشرة» (نهج البلاغه، حکمت 400).
همان طور که گفتیم رنگ سبز نمادی از دین اسلام، ایمان و ائمه است و استفاده از رنگ سبز در مسجد بسیار توصیه میشود. تا آنجایی که رنگ گنبد مسجد النبی نیز به رنگ سبز است.
استفاده از فرش مسجد سبز رنگ باعث تقویت فضای معنوی و آرامش مسجد میشود زیرا همانگونه که گفته شد رنگ سبز رنگ بهشتی و نماد ایمان و اطمینان خاطر است.
رنگ قرمز در اسلام
مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بيضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابيبُ سُودٌ (27 فاطر) «و از كوه‌ها راه‌ها (و رگه‌ها)ى سپيد و سرخ، كه رنگ‌هايش متفاوت است و سياه سياه (آفريديم)؟!
رنگ قرمز محرک بالا و رنگ پر شور و شوقی است از این جهت برای استفاده در تزیینات مسجد برای جشن ها و اعیاد توصیه میشود.
کوه های رنگین کمانی تبریز
رنگ سفید و سیاه از نظر قرآن کریم
... وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بيضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابيبُ سُودٌ (فاطر/27)؛ «... و از كوه‌ها راه‌ها (و رگه‌ها)ى سپيد و سرخ، كه رنگ‌هايش متفاوت است و سياه سياه (آفريديم)؟!».
رنگ سفید نماد پاکی، لطافت، شرافت و زیبایی و شادمانی است. در قرآن از رنگ سفید در چند مورد یاد شده است رنگ سفید در توصیف فضای بهشت، نوشیدنی های بهشتی، و در توصیف همسران بهشتی استفاده شده است.
در برابر رنگ سفید روایت های زیادی از کراهت رنگ سیاه وجود دارد. رنگ سیاه رنگ دوزخیان است که این رنگ تطابق زیادی با سرنوشت و افکار سیاه و پلید آنان دارد.
البته ناگفته نماند که در دین اسلام رنگ سیاه نمادی برای عزا و ناراحتی است و این رنگ برای مجالس شهادت ائمه و سید و سالار شهیدان در محرم و سایر مناسبت ها استفاده میشود.
استفاده و به کار بردن از رنگ ها در زندگی روزانه
در مطالب بالا نظر اسلام در مورد رنگ ها را ذکر کردیم و خاصیت رنگ ها را شناختیم. از آنجایی که اسلام دین کاملی است و برای هر وجه از زندگی انسان و به سعادت رسیدنش برنامه هایی را قرار داده، برای بهتر زندگی کردن نیز او را راهنمایی کرده است. استفاده از رنگ هایی که اسلام آنها را شادمانی بخش خوانده در زندگی روزمره ما باعث میشود روحیات و عواطف ما بیشتر به سمت شادمانی و شاد زیستن سوق پیدا کنند و همین احوال درونی ما سبب موفقیت هرچه بیشتر ما شوند چرا که خداوند شادی و موفقیت انسان را دوست دارد و همان ابتدا برای خلقت ما به خود آفرین گفته است.
استفاده از رنگ ها در مسجد
مسجد خانه ی خداست و کسی که به این مکان وارد میشود ناخودآگاه فضای روحانی ، معنوی و پر از آرامش این مکان را درک میکند و دوست دارد هرچه بیشتر از این حس بهره مند شود. این موضوع که فرد عبادت کننده چقدر بتواند از این مکان عرفانی بهره ببرد علاوه بر اینکه به خود او بستگی دارد به فضای فیزیکی مسجد نیز مرتبط است. هرچه فضای مسجد به پاکیزگی، نظم، زیبایی و آرامش هرچه بیشتر نزدیک باشد تاثیر بیشتر در حالت عرفانی فرد خواهد داشت. برای مثال استفاده از عطر و بوی خوش در مساجد سبب میشود روح و جسم آدمی به آرامش برسد و مسجد جلوه گاهی از بهشت برین برای او باشد.
فرش سجاده ای آبی رنگ
استفاده از رنگ های تاکیدی اسلام در مسجد سبب میشود بتوانیم فضایی به دور از زرق و برق های روزانه، فضایی پر از آرامش، شادی و نشاط واقعی را برای افراد فراهم کنیم تا افراد با حضور در این مکان ها برای ساعاتی چند بتوانند بیشترین بهره را از این مکان پر نعمت ببرند، با خدای خود راز و نیاز کنند ، به آرامشی روحی برسند و ایمان خود را تقویت کنند و در زندگی دنیایی و آخرت خود موفق تر باشند.
در استفاده از رنگ ها برای مسجد و نمازخانه باید دقت داشته باشیم که از هر رنگ متناسب ، به جا و به دور از تکرار زیاد استفاده کنیم چرا که ناهماهنگی و افراط در هر چیز زننده است و اسلام آن را نهی کرده است. استفاده از رنگ ها در جای جای مسجد امری کاملا سلیقه ایست اما قبل از انتخاب رنگ برای هر مورد به کاربرد آن، منطقه جغرافیایی و... توجه کنید. مثلا در همه جا کاشی های مسجد و نمازخانه به رنگ آبی است به همین دلیل دیوارهای کاذب یا جداکننده های مساجد را معمولا از رنگ آبی میسازند تا به رنگ کاشی ها و طبیعی بودن بافت مسجد و نمازخانه شبیه تر باشد.
مسجد با کاشی آبی
یا برای مثال برای فرش نمازخانه و مسجد که عموما فرش سجاده ای محرابی یا فرش تشریفات استفاده میشود بهتر است متناسب با موقعیت جغرافیایی تصمیم بگیرید مثلا افرادی که در مناطق گرمسیر و جنوب کشور هستند به خاطر گرد و غبار بیشتر در این مناطق معمولا رنگ های گردویی یا تیره برای سجاده فرش انتخاب میکنند. مناطق شمالی کشور که سرسبزی و لطافت بیشتر دارند رنگ سبز را برای فرش مصلی نمازجمعه، مسجد و نمازخانه انتخاب میکنند. این رنگ ها برای رنگ کردن درب و پنجره های مسجد نیز تا حدودی صدق میکند.
پس از ویرایش و زیبا سازی به نقل از:
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
