حکم معامله سلف (مرجع تقلید آیةالله مکارم)

جواب: سلام علیکم؛ کلیه فتاوای آیةالله العظمی مکارم شیرازی (مدظله) در باره معامله سلف:
معنى معامله سلف
مساله 1802ـ معامله سلف (یا پیش خرید) آن است که مشترى پول را بدهد که بعد از مدّتى جنس را تحویل بگیرد و همین اندازه که بگوید این پول را مى دهم که مثلاً بعد از شش ماه فلان مقدار جنس را بگیرم و فروشنده بگوید قبول کردم کافى است، حتّى اگر صیغه اى نخوانند و خریدار به این قصد پول را بدهد و فروشنده بگیرد صحیح است.
حکم سلف فروشي پول و ديگر اجناس
مساله 1803ـ هرگاه خود پول را سلف بفروشد و عوض آن را پول بگیرد معامله باطل است، ولى اگر جنسى را سلف بفروشد و عوض آن را پول یا جنس دیگر بگیرد صحیح است، هر چند احتیاط مستحبآن است که همیشه در عوض جنس پول بگیرد نه جنس دیگر.
شرايط معامله سلف
مساله 1804ـ معامله سلف شش شرط دارد: 1ـ صفات و خصوصیّات جنس را که در قیمت تاثیر دارد باید معیّن کنند، ولى البتّه دقت زیاد لازم نیست، همین قدر که گفته شود خصوصیّات آن معلوم شده کفایت مى کند; به همین جهت، معامله سلف در اجناسى که نمى توان خصوصیّات آن را معیّن کرد (مانند بعضى از انواع پوست و گوشت و فرش باطل است). 2ـ پیش از آن که خریدار و فروشنده از هم جدا شوند، تمام قیمت باید پرداخته شود و اگر مقدارى از قیمت را بدهد معامله به همان مقدار صحیح است، ولى فروشنده مى تواند معامله را فسخ کند. 3ـ باید مدّت را کاملاً معیّن کند، مثلاً اگر بگوید اوّل خرمن جنس را تحویل مى دهم (و اوّل خرمن دقیقاً معیّن نباشد)، معامله باطل است. 4ـ زمانى را براى تحویل جنس معیّن کنند که در آن وقت معمولاً جنس وجود دارد. 5ـ بنابر احتیاط واجب محلّ تحویل جنس را تعیین کنند که در کدام شهر و کدام منطقه تحویل مى دهند، مگر این که از سخنان آنها جاى آن معلوم باشد. 6ـ باید وزن یا پیمانه آن را تعیین کنند، امّا جنسى را که معمولاً با دیدن معامله مى کنند (مانند بسیارى از انواع فرش) اگر با ذکر صفات، سلف بفروشند اشکال ندارد، ولى باید تفاوت افراد آن بقدرى کم باشد که مردم به آن اهمّیّت ندهند.
فروش جنسي که قبلاً به صورت سلف خريداري شده
مساله 1805ـ جنسى را که سلف خریده اند نمى توانند پیش از فرا رسیدن مدّت به دیگرى بفروشند، ولى بعد از رسیدن مدّت هرچند آن را تحویل نگرفته باشد فروختن آن بى مانع است.
تحويل جنس بهتر در سلف
مساله 1806ـ هرگاه در معامله سلف، فروشنده جنس بهترى را تحویل دهد (یعنى جنسى که تمام آن اوصاف مورد قرارداد را به اضافه صفات دیگرى داراست) مشترى باید قبول کند، ولى اگر بعضى از آن صفات را نداشته باشد مى تواند قبول نکند.
تحويل جنس ديگر يا پست تر با رضايت مشترى
مساله 1807ـ اگر فروشنده به جاى جنسى که قرارداد کرده جنس دیگرى بدهد و یا همان جنس را با صفات پست ترى تحویل دهد در صورتى که مشترى راضى شود اشکال ندارد.
ناباب شدن جنس سلف هنگام تحويل
مساله 1808ـ هرگاه جنسى که سلف فروخته شده، در موقع تحویل نایاب شود و نتواند آن را تهیّه کند، مشترى مى تواند صبر کند و نیز حق دارد معامله را به هم بزند و قیمتى را که داده پس بگیرد. یاحقّ.

---