تقدّم دیون بر وصیت

سؤال 62 : لطفاً به دو سؤال ذیل پاسخ بفرمایید:

الف – در وصیت نامه شخصی تکلیف خروج ثلث دارایی اعم از منقول و غیر منقول به طور جداگانه تعیین گردیده ولی ذکری از بدهی یا قروض متوفی در آن نشده، اکنون اشخاصی به موجب اسناد عادی بر ترکه اقامه دعوی نمده اند که رسیدگی به آن در محاکم عدلیه جریان دارد با این وصف آیا وصی ملزم است تا عیین تکلیف قطعی این دعاوی اجرای وصیت نامه را به تأخیر اندازد یا خیر؟

جواب: با فرض احتمال دین برای میت لازم است تا تعیین تکلیف صبر کند.

ب – در صورت ذی حق شناخته شدن مدعیان آیا باید طلب آن ها از مال منقول (وجه نقد) پرداخت یا از غیر منقول؟

جواب: دین میت از اصل ترکه خارج می شود و چنانچه مال مورد وصیت معی شده و زیادتر از ثلث ترکه بعد از اخراج دین نباشد دین از مالی که مورد وصیت نیست خارج می شود.

سؤال 63 : شخصی در زمان حیات خودش دو فرزند داشت یک پسر و یک دختر، در وصیت نامه پسر را وصی خود قرار می دهد تا وصیت نامه را اجرا نماید و وصی خود را پس از فوت پسر، تعیین نمی نمایند، آن پسر پس از مدتی فوت می نماید بدون آنکه وصیت کند و وصی برای خود قرار دهد، از آن بزرگوار استدعا دارم از نظر شرع مقدس اسلام چه کسی هم اکنون وصی آن مرحوم می باشد؟ دختر او زنده است یا نوۀ او که از فرزند متوفی به جا مانده است، تا وصیت او را اجرا نماید؟

جواب: وصی ایشان حاکم شرع است یا کسی که او را حاکم شرع تعیین کند.

سؤال 64 : آیا وصی می تواند به علت کهولت، و طولانی بودن مدت اجرای وصیت نامه، و این که ممکن است در اثر ناتوانی، مورد وصیت بطور کامل انجام نگیرد، برای جلوگیری از اتلاف مال میت از سمت خود استعفا نماید؟

جواب: نمی تواند کناره گیری کند ولی می تواند کمک بگیرد.

سؤال 65 : یکی از بستگان ما چند روز پیش به لقاء اللّه پیوست، و ایشان در وصیت نامه خود مبلغ 000/500 ریال ذکر کردند به منظور این که برایش نماز و روزه خوانده شود، متذکر می شود که مبلغ ذکر شده در حال حاضر نقداً موجود نیست و در دست مردم است؛ حالا باید این مبلغ یک جا تهیه شود یا در چند نوبت؟ و ما باید این کار را به چه کسی محول کنیم؟

جواب: عمل به وصیت باید زیر نظر وصی باشد، و لازم نیست همه را یک جا و یک مرتبه ده، ولی اهمال در عمل بوصیت جایز نیست.

سؤال 66: در مورد دارایی میت که طبق وصیت نامه مقرر شده است به مصرف خیرات و سایر طرقی که میت معین نموده است برسد، اگر وصی نسبت به اجرای وصیت نامه بی اعتنایی و یا سرپیچی کند، آیا شخص ناظر که از طرف میت معین شده است می توان خود رأساً و شخصاً مقداری از ثلث میت را که در اختیار دارد به مصارفی که از جانب میت [معین] شده برساند و مدارک و اسناد آن را ارائه دهد یا خیر؟

آیا اگر از دارایی وصی مقداری در دسترس ناظری باشد که میت تعیین نموده و وصی از اجرای وصیت نامه امتناع کند، ناظر می تواند ثلث آن از دارایی وصی که در اختیارش هست برداشت کند و به مصرف مشخص شده از طرف میت برند و مدارک و اسناد آن را ارائه دهد یا خیر؟

جواب: ناظر نمی تواند مستقلاً عمل به وصیت نماید و در صورت خیانت وصی، با مراجعه به حاکم شرع تعیین تکلیف نماید.

سؤال 67 : موصی برای ادارۀ اموال و سپرتی اولاد خود یک وصی منصوب می نماید و در وصیت نامه نیز به او اذن می دهد که پس از فوت برای سرپرستی اولاد و ادارۀ «ما ترک» وصی تعیین نماید؛ آیا شرعاً وصی منصوب از طرف موصی (متوفی)، حق تعیین وصی برای ادارۀ اموال و سرپرستی اولاد متوفی را دارد یا خیر؟

جواب: وصی نمی تواند در کار وصیت دیگری را وصی خود قرار دهد.

سؤال 68 : شخصی مطابق وصیت نامه اش، پنج جریب مشاع در پانزده جریب زمین مزروعی در محدودۀ این شهرسان را ثلث موقت قرارداده که منافع آن به مدت سی سال به مصارف روضه خوانی، اطعام، صوم و صلاة، ختم قرآن و نیابت مشاهده مشرفه برسد و پس از انقضای مدت، پنج جریب زمین موصوف را فروخته به مصرف: تعمیر و بنای مسجد و پل و سرداب نماید، در این مدت، وصی موصی نیز فوت کرده و ادارۀ حل ثلث در اختیار ادرارۀ اوقاف بوده، مع هذا پس از انقضای مدت ثلث تا کنون، در اثر طرح دعوی با کشاورزان ربوط در دادگستری که هنوز به نتیجه نرسیده عوایدی هم حاصل نگردیده و منظور نظر موصی همچنان مسکوت باقی مانده، مستدعی است از نر ابقاء و یا فروش محل ثلث، این اداره را امر به هدایت فرمایند تا اقدام گردد.

جواب: در فرض مرقوم باید با نظر حاکم شرع به وصیت عمل شود.

سؤال 69 : هر گاه وصی مطلق فوت نمود آیا امر آن ارجاع به حاکم شرع است یا که عنوان ارث را داشته است؟

جواب: در فرض نبودن وصی دیگر ولو مترتباً امر آن مربوط به حاکم شرع است.

سؤال 70 : شخصی وصیت می کند که یک قطعه باغ برای خودم باشد و ثمن آن به مصرف نماز و روزه ام رساند شود و تولیت این کار را بر عهده یک نفر از روحنیون می ذارد. بعد از وفات موصی، متولی آن باغ را در طول سه سال و در طی سه قسط بپردازد ولی بعد از دادن یک قسط متولی فوت می کند حال شخص خریدار دو قسط بدهکار است و متحیر است به چه کسی تحویل بدهد و در ضمن مشروط به این که هر کس این پول را تحویل گرفت باید قباله شخص خریدار را امضا و تایید کند لطفاً بفرمایید در این زمین تکلیف چیست؟

جواب: باید کسی برای این کار از طرف حاکم شرع ( مجتهد جامع شرایط ) تعین شود.

سؤال 71 : آیا در صورتی که براددر شهیدی وکیل او می باشد همسر شهید می شود قیم مال و بچه او شود یا خیر؟

جواب: قیم صغیر جد پدری او و وصی پدر است و مادر اگر وصی نباشد مانع ندارد نائب ولی شرعی در رسیدگی به امور صغیر گردد.

سؤال 72 : شخصی وصیت نموده و قبل از انجام دستورات وصیت، وصی از دنیا رفته آیا ناظر می تواند کار وصی را انجام بدهد یا نه؟ ضمناً وصیت به نماز و روزه کرده ولی مدت آن را معلوم نکرده از سهم موصی چه مقدار باید برای نماز و روزه داده شود؟

جواب: در فرض مرقوم ناظر بدون مراجعه به حاکم شرع نمی تواند تصرف کند و در مورد وصیت به نماز و روزه باید مقداری که یقیناً نماز و روزه بر عهدۀ او است انجام شود.

سؤال 73 : کسی وصیت نامه ای نوشته و وصی و ناظر را تعیین کرده ولی وصی قبل از موصی در گذشته و موصی نیز پس از مدتی فوت کرده است ام ناظر در قید حیات است با عنایت به اینکه موضوع وصیت نامه مربوط به حق الارث دو سوم از ثلث سهم شرعی متوفی است از نظر شرع مقدس اسلام وصیت نامۀ مذکور نافذ می باشد یا خیر؟ و آیا حاکم شرع می تواند به جای وصی به وصیت نامه عمل نماید؟

جواب: وصیت در ثلث ترکه نافذ است و در فرض مسأله حاکم شرع ولایت دارد.

سؤال 74 : آیا وصی بدون اذن ناظر، خودسرانه می تواند ناظر دیگری بر وصیت اضافه کند یا خیر؟

جواب: نمی تواند.