موصی به

سؤال 15 : شخصی در وصیت نامه اش تعیین نموده که مبلغی از ثلث مالش صرف تعمیرات مدرسه ی مرحوم آیت اللّه بروجردی در کربلا بشود، چون فعلاً دسترسی نیست که این وصیت عمل بشود، آیا اجازه می فرمایید این مبلغ صرف کتابخانه های حوزۀ علمیۀ اصفهان بشود یا خیر؟

جواب: تا از امکان صرف مال در مورد وصیت مأیوس نشدند باید صبر نمایند.

سؤال 16 : شخصی یک ماه قبل از فوت مبلغ صد هزار تومان نزد فردی می گذارد و وصیت می کند که از این پول ده سال نماز و روزه احتیاطاً بخرید و بقیه را خرج مسجد کید، در همان لحظه از شخصی می پرسد: نماز و روزۀ ده سال چقدر می شود؟ می گویند چهل هزار تومان؛ شخص موصی می گوید پس بقیه (شصت هزار تومان ) را برای مسجد خرج کنید. حالا پس از پنج سال متوجه می شوند که ده سال نماز و روزۀ استیجاری شصت یا هفتاد هزار تومان شده است؛ در این صورت آیا باید ده سال نماز بخوانم و مبلغ کسری را از مسجد پس بگیریم؟ ( در حالی که پنجاه هزار تومان را به مسجد داده ایم ) یا این که باید کمتر از فوق نماز بخوانیم ( به اندازۀ چهل هزا تومان ) و ده هزار تومان بقیمانده را به مسجد بدهیم ؟

جواب: باید طبق وصیت ده سال نماز اجیر بگیرند بقیه را صرف مسجد نمایند.

سؤال 17 : نظر بر اینکه برادر اینجانب شهید شده و در وصیت نامه خویش فرموده که مبلغی به حساب مبارزه با اسرائیل صهیونیسم واریز گردد لذا خواهشمند است بفرمایید که در صورت نبود چنان حسابی، مبلغ مورد نظر به کدام حساب واریز گردد تا وصیت شهید جامۀ عمل بپوشد و نیز کلیف چیست؟

جواب: اگر شمارۀ خاصی در این جهت نیست، می توانند در مطلق خیرات از جمله جبهه های جنگ ایران صرف کنند.

سؤال 18 : [1] شهیدی وصیت کرده که دو ماه و پنج روز برایش روزه بگیرند و گفته است که : «روزه ها را مادرم برایم بگیرد» ولی مادر شهید مریض است و حتی نمی تواند روزه خودش را بگیرد.

[2] یک ماه هم نماز وصیت کرده، آیا مادرش می تواند نماز ها را بخواند؟

[3] ضمناً شهید پنج هزار توما ن از مادرش می خواسته و سفارش کرده ک این مبلغ را به حساب دولت واریز کنند ولی ما نمی دانیم که آن پول را به چه ارگانی بدهیم: خواهش می کنم راهنمایی فرمایید. در ضمن چون دست ما خالی است آیا می شود هر موقعی که پول داشتیم به هر جایی که شما می فرمایید پرداخت کنیم؟

 جواب:[1] بر مادر که نمی تواند روزه بگیرد، عمل به وصیت واجب نیست و اصولاً اگر شهید بابت قضا روزه پولی از مال خود تعیین نکرده چنین وصیتی وجوب عمل ندارد.

[2] و مادر نماز قضای فرزندش را بجا آورد.

[3] و پول مورد وصیت را هر وقت توانستید می توانید به حساب جاری نخست وزیری مربوط به بازسازی مناطق جنگی واریز نمایید.

سؤال 19 : شخصی وصیت نموده که ثلث اموال او را به مصارف معینی از قبیل صوم و صلوة و خمس و زکات و رد مظالمصرف نمایند، و در وصیت نامه مشخص نموده ات که ند سال نمز و روزه و چه مبلغی به عنوان خمس و زکات و رد مظالن بپردازند. و همچنین از همان ثلث یک قطعه باغ را به عنوان قرآن خواندن بر سر قبرش مشخص نموده است. و بعد از انجام همۀ اعمال و امورات مکوره اکنون مقداری از ثلث باقیمانده و اضافه می باشد، آیا این مقدار اضافی به وراث بر می گردد و یا اینکه باید صرف در امور خیریه بشود؟

جواب: در فرض مرقوم مبلغ اضافی را صرف خیرات برای میت نمایند.

سؤال 20 : چه می فرمایید در مورد مؤسسۀ خیریه ای که در آمدش از محل مال الوصیه ها و صدقات مردم تأمین می شود، و در وصیت نامه ها محلی برای حق بیمۀ کارکنان مؤسسه داده می شود، مطالبۀ حق بیمه می نمایند، آیا می توان بیمه مزبور را از درآمد های فوق الذکر پرداخت؟

جواب: وصایا باید در مورد خودش که جهت وصیت است، صرف شود و صرف در غیر جایز نیست.

سؤال 21 : پدر اینجانب در وصیت نامه ای که نوشته، ابتدا اینجانب را قیم و ناظر تعیین کرده، سپس در وصیت نامه می نویسد: «... و بعد ثلث ما ترک خود را به خود اختصاص می دهم که از آن 5 سال قضای روزه و 10 سال قضای نماز و 200 نماز آیات و مبلغ 500 تومان رد مظالم و یک دور قرآن 120 حزب برای قرائت در تعزیه ها و نیز مدت 4 روز تعزیۀ حضرت سید الشهداء در محرم بر پا دارند». اما سؤال این است که آی وقتی موارد فوق انجام گرفت بقیۀ ثلث را می توان به وارث برگرداند البته به نیت اینکه بخششی باشد از جانب مرحوم پدرم به فرزندان و [ سؤال] دیگر اینکه چهار روز تعزیه حضرت سید الشهداء علیه السلام فقط یک بار باید صورت گیرد یا هر سال باید تکرار شود؟

جواب: در برپا کردن مجلس روضه خوانی تابع کیفیت وصیت است و چنانچه در وصیت تکرار قید نشده باشد یک بار می کند و مازاد ثلث با اجازۀ ورثه صرف خیرات شود.

سؤال 22 : زوجینی ک فاقد اولاد می باشند، طی نامه ای به اینجانب نوشته اند که منزل کوچک شان که حدود 150 متر مربع می باشد با مبلغ حدود دویست هزار تومان، مسجدی بعد از فوتشان ساخته شود، اینجانب به علت تعدد مساجد نمایندگانی به منزل ایشان فرستادم و گفتم از وصیت برای مسجد صرف نظر کنند و به هر چیز دیگری که بهتر مورد استفاده عموم باشد وصیت نمایند؛ آن ها گفتند: هر چه من صلاح بدانم بسازم، اکنون مرد فوت کرده و زن زنده است، آیا با اجازۀ زن که نصف منزل متعلق به اوست، می شود این منزل گلی را که در حال خراب شدن است به صورت تکیه ای که مورد نیاز این محل است، ساخت؟

جواب: اگر اختیار تعیین آن به نظر و صلاحدید شما و ورثه راضی هستید به هر نحو صلاح بدانید می توانید عمل کنید.

سؤال 23: شخصی فوت نموده و دارای زن و دو دختر در منزل می باش، وصیت نموده که ثلث مالش را به امور خیریه اختصاص دهند، اگر به وصیت ایشان عمل شود باید منزل مسکونی به فروش برسد که در این صورت مجبورند با اجاره نشینی زندگی کنند که این کار برایشان خیلی مشکل است، آیا می توانند مبغ ثلث را به طور اقساط بپردازند؟

جواب: اگر میت مال دیگری دارد می توانند ثلث را از آن مال بدهند و اگر غیر از خانه مال دیگری ندارد و اگر بخواهد ثلث را از خانه بدهند ورثه در«حرج» واقع می شوند، می توانند در خانه تصرف کنند و ثلث قیمت را به اقساط بدهند.

سؤال 24 : شخصی در مرض موت مقداری تعیین نمود برای برای نیابت حج، و وصیت نمود برادرش که در نجف  است برای او حج بجا آورد و اگر از آنجا نشد وصی او از بلد به حج برود؛ سپس برادر میت از نجف از جانب او حج نمود و از این مال معین، مقداری باقی ماند، آیا این بقیه از نایب است یا این که رجوع به میت و ورثه او می کند؟

جواب: باید تمام مقدار پول تعیین شده به او داده شود.

سؤال 25 : شخصی می گوید بعد از مردنم ارث دخترم را مطابق پسرم بدهید آیا وصیت به نحوی که از ثلث برداشته شود صحیح است یا نه؟

جواب: باطل است.

سؤال 26 : چنانچه شخصی مقلد یکی از مراجع محترم بوه و وصیت کرده مبلغ سهمین و زکات را از اموالش اخراج کنند و به اهلش بدهند حال با توجه به این که وارث مقلد جناب عالی است باید چگونه عمل کند و مبلغ مزبور را به چه کسی رد کند؟

جواب: وصی باید موافق نظر مرجع تقلید خودش عمل کند.

سؤال 27 : شخصی وصیت کرده که مبلغ مثلاً سه هزار تومان را بابت خمس و زکات بپردازد ولی مقدار خمس و زکات را که چه اندازه است تعیین نکرده، البته به طور معلوم مقدار زکات کمتر بوده لطفاً کیفیت هر یک از مقدار خمس و زکات را تعیین فرمایید؟

جواب: مقدار متیقن از هر یک را باید بپردازند و در بقیه مخیرند بین صرف در هر یک و تقسیم به طور مساوی یا اختلاف.

سؤال 28 : شخصی وصیت کرده که بعد از وفاتش از ما ترک او مبلغ یک هزا تومان برای خودش خرج نمایند و مبلغ چهارصد تومان به دو دخترش بدهند، به هر یک دویست تومان. و بقیه هر چه باشد زوجه اش با پسرش بالمناصفه تقسیم نمایند. ولی دخترها این وصیت را قبول نکرده اند. لطفاً حکم این مسأله را بیان فرمایید؟

جواب: مبلغی که وصیت کرده خرج خودش بشود از ثلث ترکه خارج می شود و بقیه بین همه ورثه علی ما فرض اللّه تقسیم می شود و وصیت در این جهت اثر ندارد.

سؤال 29 : اوصی رجل قبل وفاته بسنین لوصیه أن یخمس جمیع ما ترک و بعد وفاته احد السادة بأن لیس علی المرحوم خمس لانه کان یعطی کل شهر ألف دینار و وصولاته موجوده و بعد اتمام خمسه اعطی الف دینار هدیة فما هو تکلیف الوصی؟ و ان تعی الاعطاء فهل یعطی لمقلد الموصی ام لمقلد الوصی؟ و هل یعطی من اصل الترکه ام من الثلث؟

جواب: لابد للوصی من العمل بالوصیة الا اذا علم بعدم اشتغال ذمه الموصی بالخمس و فی فرض عدم العلم یخرج من اصل الترکه و یعطی للمجتهد الذی یجب تقلیده او وکیله.

سؤال30:کسی وصیت به ثلث مال خود کرده ولی نمی دانیم برای چه مصرفی وصیت کرده آیا می شود این ثلث را هم صرف کتابخانه های حوزه علمیه اصفهان کرد یا نه؟ همچنین سهم امام را؟

جواب:صرف سهم امام بدون اجازه مرجع تقلید جایز نیست، و ثلث مرقوم که به آن وصیت شده و مصرفش  معلوم نیست را می توانند در مطلق خیرات از جمله کتابخانه صرف کنند.

سؤال31: فردی بیست وسه سال قبل  وصیت کرده و فرزند خود را وصی و عیال خود را ناظر قرارداده بود و از ماترک خود بعد از پرداخت تمام بدهکاری ها مبلغ  هفتصد تومان ثلث خود قرار داده که از این مبلغ یک ماه ونیم روزه و سه سال نماز استیجاری گرفته شود ولی تا به حال به وصیتش عمل نشده و مالش هم تقسیم نشده حال اگر وراث ها طبق وصیتش عمل بکنند هفتصد تومان در برابر یک ماه و نیم روزه و سه سال نماز خیلی ناچیز است آیا برای تمام نماز و روزه اجیر بگیرد یا فقط به اندازه هفتصد تومان عمل نمایند؟

جواب:اگر به ثلث وصیت کرده هر مقدار از نماز و روزه مورد وصیت که ثلث فعلی به آن وافی است باید داده   شود.

سؤال32: پدر اینجانب در سالهای  قبل فوت نموده و ماترک او قطعه باغی است به مساحت حدود هزار تومان و پانصد متر و سه دختر و یک پسر دارد، وصیت به ثلث نموده و گفته است که اگر یگانه پسرش بعد از مدت سه سال چهار سال پس از فوت پدر توانست یک سوم باغ مزبور را بخرد به او بفروشد و پول ثلث را گرفته مصرف نمایند و اگر نتوانست بخرد به دیگری بفروشند و مصرف نمایند و اگر نتوانست بخرد به دیگری بفروشند و مصرف بنمایند. و نوشته که مصرف ثلث باید زیر نظر مجتهد جامع الشرایط انجام گیرد و 90% آن رد مظالم است خواهرم که یک نفر از وراث است شوهرش و خودش قدت مالی ندارند تا پول سهم خودشان از ثلث را نقداً یا به تدریج بدهند، خانۀ مسکونی هم ندارند دارای سه نفر عائله تحت تکفل می باشند عمل کرد شوهرش فقط تأمین مایحتاج روزمره است، سه فرزند دیگر هم دارند که مستقل هتند و تحت تکفل اینها نمی باشند ولی قدرت مالی ندارند خانه جهت پدر و مادر و افراد تحت تکفل آن ها تهیه کنند فقط یک نفر از فرزندان خانه دارد که فعلاً پدر و مادر و افراد تحت تکفل در خانه او سکونت دارند ولی خودش در شهر دیگری کار می کند و کرایه نشین است و می خواهد به منزل خودش منتقل شود آیا من می توانم از ثلث پدر به عنوان رد مظالم به خواهرم کمک کنم که سهم زمین موروثی خود را برای سکونت بسازد؟

 جواب: در فرض مرقوم مانع ندارد مقدار از پول زمین یا عین زمین را بابت رد مظالم به خواهر فقیر بدهد.

سؤال 33 : فردی شهید شده و در وصیت نامه اش اعتراف کرده است که هر آنچه از منقول و غیر منقول متعلق به من می باشد در موقع تقسیم دو نصف کنید نصف آن متعلق به همسرم می باشد و از نصف بقیه دیونم را پرداخت نمایید پس از شهادت او پدر و همسر شهید هم وصیت نامه را امضا کرده اند ولی در موقع تقسیم ما ترک پدر شهید منکر مالکیت همسر شید نسبت به نصف اموال می باشد لطفاً بفرمایید آیا این انکار مسموع است یا خیر و اموال موجود با توجه به وصیت نامه به چه نحو باید تقسیم گردد؟

جواب: در فرض مرقوم بر نصف مزبور حکم وصیت مترتب است که پس از اخراج دیون با بقیه وصایا در ثلث ترکه نفذ است مگر آنکه به طریق شرعی اثبات شود که متوفی عتراف به ملکیت مقرلها نمو است.

سؤال 34 : پدر اینجانب در سال 1351 فوت نموده و اموال او طبق دسور اسلام رسیدگی شده و یک قطعه زمین ثلث مرحوم شده به مبلغ شش هزار تومان که در سال 1351 قیمت شده و با رضایت کلیه وارثین تحویل وصی وی گردیده است ولی من که وصی هسم تا کنون بیش از مبلغ بیست هزار تومان بابت شش هزار تومان ثلث مرحوم خرج نموده ام و مدرک هم در دست دارم آیا باز هم بابت ثلث این مرحوم بدهکار هستم؟

جواب: اگر در وقت تحویل زمین با نظر وصی و سایر ورثه معامله ای به قیمت معین واقع شده را باید بدهید و در غیر این صورت زمین به قیمت فعلی آن ثلث محسوب است.

سؤال 35 : پدر اینجانب مدت یک سال پیش فوت نموده است و ثلث اموال او شصت هزار تومان می باشد بیست هزار تومان خرج نماز و روزه او گردیده و چهل هزار تومان باقی مانده است و دارای دو فرزند نوزده ساله و ده ساله می باشد آیا مبلغ مانده را می توانم خرج مدرسه فرزند نمایم و یا مادرم سید است آن را خمس حساب کنم و به مادرم و یا در راه خیر؛ مانند پل سازی و جاده سازی خرج نمایم؟ در کدام راه از نظر شرعی اجازه دارم؟

جواب: اگر میت وصیت کرده ثلث ترکه باید در مصارفی که تعیین کرده مصرف شود و چنانچه مصرف به خصوصی تعیین نکرده باشد صرف در مطلق خیرات مانع ندارد.

سؤال 36 : شخصی وصیت کرده و به مقدار ثلث یا کمتر از ثلث ما ترک خود را مال الوصیه قرارداده، وصی را نیز مکلف و ملزم نموده که بعد از فوتش برای او کارهایی انجام دهد و مال الوصیه را در موارد ذکر شده در وصیت نامه صرف نماید؛ اکنون ادارۀ دارایی نست به مال الوصیه، مطالبۀ مالیات می نماید، اگر وصی مالیات مزبور را پرداخت کند نخواهد توانست به تمام وصیای موصی عمل کند و نتیجتاً به مقداری از وصایا ی موصی عمل نخواهد شد. ضمناً مقداری از مال الوصیه را برای دو نفر فرزندان پسر که قبل از خودشان فوت نموده قرارداده است و آن دو نفر ( نوه های شخص متوفی ) شدیدا احتیاج به آن مال دارند که ضروریات زندگی شان را تأمین نمایند، استدعا دارد وظیفۀ شرعی وصی را در این مسأله بیان فرمایید!

جواب: وصی در مورد وصیت موصی بیش از مقدار ممکن وظیفه ای ندارد.

سؤال 37 : شخصی در تمام عمرش خادم حسینیه بوده وصیت کرده در شبستان مجاور حسینیه او را دفن کنند و عدۀ کثیری مخالفت می کنند، آیا در این صورت باید طبق وصیت عمل شود یا نه؟

جواب: اگر شبستان، قبرستان نیست یا متولی خاص دارد و اجازه نمی دهد وصیت او نافذ نیست و اگر شبستان از حسینیه است، دفن در آن جایز نیست.

سؤال 38 : ما پنج برادر و چهار خواهر هستیم  پدرمان در موقع فوت وصیتی نکرد ولی بعد از فوت او وصیت نامه را پیدا کردم که به چندین سال قبل (بیش از ده سال پیش) و وقتی این وصیت نامه را می نوشته، یک برادر و دو خواهر بودند و اموالش را بین این سه نفر تقسیم کرد.

تعجب اینجاست که آن مرحوم اموال یکی از خواهرانمان را که یک قطعه زمین بوده، فروخته است؛ لطفاً بفرمایید تکلیف چیست؟

جواب: وصیت مزبور اگر به تقسیم ترکه برگردد اعتباری ندارد و باید طبق موازین شرعی بین ورثه تقسم شود و اگر نسبت به مقداری یا تمام مال وصیت نموده که به کسی داده شود، به مقدار ثلث نافذ است و مابقی بین ورثه تقسیم می شود.

سؤال 39 : زن پدری داشتم که بدون اولاد بوده و در زمان حیات خودش چهار تخته فرش که زیر پایش بوده، وصی کرده که به مسجدی داده شود، البته فرش ها یک پنجاهم ثروتش بشمار نمی آمده است که من طبق گفتۀ خودش بعد از فوت او، آن ها را به مسجد تحویل داده ام و الآن دو سه سال است که تحویل مسجد است در حالی که خواهر زاده اش اظهار می دارد که « باید آن قالی ها به ما داده شود! » حالحقیقت امر از نظر شرعی چیست؟

جواب: در فرض مرقوم وصیت نافذ است و باید به آن عمل شود.

سؤال 40 : اینجانب دارای چند فرزند می باشم که جز یکی پسر هفت ساله همگی بزرگ بوده و صاحب زندگی و همسر می باشند و چون خودم مریض احوال هستم و سنی از من گذشته است وصیت نموده ام که منزل مسکونی ام را بعد از خودم به پسر هفت ساله ام واگذار نمایند، اما اولادهای بزرگتر مانع از این کار می شوند و می گویند که بیشتر از ثلث مالم را حق ندارم که به پسر کوچکم واگذار نمایم؛ لطفاً بفرمایید که آیا شرعاً من می توانم این منزل را به پسر کوچکم واگذار نمایم؟

جواب: وصیت در ثلث نافذ است ولی اگر در زمان حیات خود تمام آنچه را می خواهی به کسی ببخشی نافذ است، و مانع ندارد.

سؤال 41 : شخصی فوت کرده و در وصیت نامه اش که حدود دو سال قبل از فوتش تنظی نموده است نوشته که مبلغ صد و بیست هزار توما بابت سهم امام و سهم سادات و ردمظالم بدهکار است؛ ولی همسرش می گوید که شخص موصی حود 4 ماه قبل از فوتش گفته که پنجاه هزار تومن بدهکار است، ضمناً یک ماه قبل از وفاتش در قم به محضر شریف شما مشرف و مبلغی را تقدیم نموده است ولی اولاً : معلو نیست چه مبلغی تقدیم کرده، و ثانیاً : نظر به این که وی روحانی بود محتمل است آنچه خدمت شما داده، از مردم باشد.

با توجه به نکات فوق، چه مقداری از ما ترک وی را بابت وجوهات شرعیه باید جدا کرد؟

جواب: اگر ثابت است که به مبلغ مرقوم وصیت کرده، نافذ است و باید به آن عمل کنند مگر اینکه بدانند ذمۀ او به این مبلغ مشغول نبوده است که در این صورت ثلث ترکه نافذ است.

سؤال 42 : شخصی چهار زن دارد که سه تای آن ها دارای فرزند و یکی از آن ها عقیم است، آنچه دارایی از زمین داشته به پسر هایش صلح و منتقل کرده، آیا می تواند خانۀ مسکونی خود را به عنوان وصیت به عیال چهارم که عقیم است بدهد؟

جواب: اگر وصیت کند نسبت به ثلث ترکه اش نافذ است و بقیه موقوف به اجازۀ ورثه است. ولی می تواند در حیات خود خانه را به او صلح کند. در این صورت از ترکۀ او محسوب می شود و ورثه در آن حق ندارند.

سؤال 43 : شخصی دارای سه همسر و تعدادی فرزند از دو همسر قبلی و فاقد فرزند از همسر سوم می باشد ولی در موقع فوت و وصیت دارائی خود را به سه قسمت تقسیم کرده، قسمت اول را به یک دخترش و قسمت دوم را برای خرج کفن و دفن که آن هم نزد دختر مذکور می باشد و قسمت سوم را به همسر سوم مصالحه کرده و بقیه اولاد و وراث را از ارث محروم کرده؛ فعلاً تکلیف چیست؟

جواب: اگر اموال را در حیات خو بوجه شرعی ارز ملک خود خارج ساخته دیگران در آن اموال حقی ندارند، ولی اگر وصیت نموده که بعد از فو، امور مذکوره را انجام دهند، وصیت فقط در یک سوم مجموع ترکه نافذ است و در بقیه چنانچه ورثه اجازه نکنند ارث می شود.

سؤال 44 : شخصی در وصی خود کر می کند که : (( حضرت ابوالفضل ( علیه السلام ) در اموال من شریک است و یک سوم آن متعلق به حضرت ابوالفضل است)) و بعداً مواردی دیگری را نیز ذکر می کند. آیا ثلث مال که وصیت در آن نافذ است، اختصاص به حضرت دارد یا این که به نسبت موارد دیگر تقسیم می شود ؟ و یا این که حضرت در این وصیت حقی ندارد؟

جواب: اگر در مقام وصیت به نحو مذکور بیان نموده، ثلث مال او متعلق به حضرت است که باید صرف در اور مربوط به ایشان بشود و می توانند در مطلق خیرات به قصد اهدای ثواب آن به حضرت، صرف نمایند و نفوذ سایر وصایا موقوف است به اجازۀ ورثه.

سؤال 45 : کاسبی اول شروع به کارش متعهد شده که از سرمایه و سود با حضرت ابوالفضل العباس (علیه السلام ) شریک باشد و روی همین حساب در زمان حیات خود در راه آن حضرت مخارجی را متحمل گردیده ... تا این که از دنیا رفت هم اکنون در وصیت ناه اش در حالی که نوشته 3/1 ما ترک اینجانب متعلق به حضرت ابوالفضل (علیه السلام ) است، اضافه کرده موادی و موارد دیگری را از ما بقی ما ترک برداشته و خرج کنند، از طرفی بین ورثه، صغار هم وجود دارد.

با توجه به این تعهدی که ایشان با حضرت عباس (ع) داشته، آیا باید آن حضرت را فعلاً به عنوان یک مالک بشناسیم؟ و باید 3/1 ما ترک را جدا کرده و باقیماندۀ آن را مجدداً تثلیت کرده و به سایر واد وصیت عمل کرده و دو ثلث آن را کما فرضه اللّه تقسی کنی؟ و یا سهمی را که در راه آن حضرت باید مصرف شود جدای از کل ما تک ندانی ت در نتیجه 3/1 ال تعلق به آن حضرت باشد و عل ب سایر واد وصیت نفوذ نداشته باشد، گر به اذن کبار از ورثه آن هم نسبت به سهم خود؟ مستدعی است نظر مبارک را بیان فرمایید.

جواب: در مورد سؤال، وصیت از ثلث برداشته می شود و ب فرض این که ترتیب در وصیت هست، وصیت دوم که زائد بر ثلث است نافذ نیست.

سؤال 46 : زنی وصیت نموده است : «ثروتی که از پسرم به من می رسد یک ششم با توجه به این که من در منزل شخصی ایشان از روز اول بوده ام و تمامی زحمات من بر فرزندان او ( که نوه های من می باشند) بوده، تقاضا می کنم که بعد از مرگ من، ثروتم را بین دو نوۀ پسری و یک فرزند خود تقسیم نمایید».

بفرمایید آیا این وصیت از نظر شرع مقدس نافذ می باشد یا نه؟

جواب: در فرض مرقوم وصیت در ثلث ترکه نافذ است به این نحو که ثلث ترکه را به لو نوۀ او می دهند و بقیه به فرزندش به ارث می رسد.

سؤال 47 : در قسمتی از وصیت نامۀ شوهرم، نوشته شده عاید سه دانگ دیگر دکان به صرف معاش و تحصیل درسی ورثۀ صغیر و بدون سرپرست این حقیر برسد، آیا این قسمت طبق قوانین اسلام قابل اجرا است یا نه؟

جواب: اگر مجموع وصایای مالی میت به مقدار ثلث مجموع ترکه باشد، وصیت نافذ و لازم الاجراء است و گرنه در زائد بر ثلث منوط به اجازۀ ورثه است.

سؤال 48 : اگر کسی در جبهه شهید شود و در وصیت نامۀ خود قید نماید که مثلاً برای من پنج سال تمام نماز و روزه بجا بیاورید، و از او یک همسر و دو فرزند باقی مانده باشد و در ضمن دارایی هم نداشته باشد و فقط مثلاً ماهیانه از طرف دولت مبلغی به عنوان مخارج روزانۀ همسر شهید و فرزندانش به ایشان بدهند و از طرفی فقط مقداری وسایل خانه از قبیل فرش،یخچال،وغیره دارد والان نیز چون فرزندانش خردسال می باشند،احتیاج به وسایل خانه دارند واز طرفی بعضی از بستگان او بخواهند که وسایل خانه بفروشند ونماز وروزه ی او را بجا آورند؛آیا چنین کاری امکان دارد؟ ودرست است یا خیر؟ واز مال ارثی هم فقط یک خانه داشته باشتند که آن نیز مورد احتیاج خانواده شان می باشد،بدین معنی ه خودشان در خانه ی مستأجری زندگی می کنند و آن خانه نیز متعلق بهمادر ئخواهران دیگر ایشان است که در آن خانه زندگی می کنند؛حال با این وضعیت،چگونه این پنج سال روزه ونماز را ادا نماید و تکلیف در این مورد چیست؟

جواب:وصیت او نسبت به ثلث ترکه اش نافذ است واگر بر ثلث اضافه ای دارد،بر عهده ی پسر یزرگتر است.

سؤال49:شخصی در حالت مریضی طی یادداشتی در حضور چند نفر که به امضای آنان نیز رسیده است مبلغ کل موجودی پول خود را که بالغ بر سی ویک هزار تومان بوده وبه عیال خود اختصاص داده که بعد از مردن او به عیالش بدهند وتوضیح داده است که وراث دیگر حقی به این پول ندارند. در صورتی که شخص متوی دارای مادر ویک دختر از زن دیگری می باشد آیا این وراث از پول حقی دارند یا خیر؟

جواب:حکم وصیت را دارد که اگر پول مذکور از لث ترکه بیشتر نباشد نافذ است ودر زائد بر ثلث موقوف به اجازه ورثه است.

سؤال50:شخصی قبل از فوتش در حضور چند نفر شفاهاً عیال خود را به عنوان وصی معلوم می کند و مبلغ دو هزار تومان جهت مصرف در حسینیه و مسجد محله اختصاص می دهد که وصی بپردازد ولی شخص متوفی اسمی از ثلث خود را نمی برد و ثلث خود را هم معلوم نمی کند آیا متوفی حق ثلث خود را دارد یا نه و اگر دارد ثلث در دست کدام یک از وراث باید قرار بگیرد؟

جواب: وصایایی که شخص کرده در ثلث ترکه او نافذ است چه اسم ثلث را ذکر کرده باشد یا نه.

سؤال51:به سؤالات ذیل پاسخ فرمایید:

الف: فرزند شهید اینجانب وصیت نموده که «چند سال نماز و روزه» برای من استیجار شود و نودروز هم کفاره روزه عمد برایش پرداخت گردد، اولاًبفرمایید«چندسال» چقدر است؟ و ثانیاً وصیت نموده که از حقوقش نماز و روزه استیجار و کفاره فوق پرداخت شود، با توجه به اینکه حقوق بعد از شهادتش مربوط به افراد تحت تکفل او می باشد که از طرف ادارۀ مربوطه خود پرداخت می گردد آیا با این حقوق می شود آن نماز و روزه و کفاره را انجام دادیا نه؟ و درصورت مثبت بودن جواب هرگاه بعضی از وراث مکلف، مثل زن او موافق نکند آیا می توان از سهمیۀ صغار نماز و روزه را استیجار کرد و کفاره را پرداخت نمود یا نه؟ و در صورتی که از این حقوق نشود شهید مقداری ماترک دارد که به اندازه ای است که تکافوی استیجار نماز و روزه و کفاره را می نماید، آیا می شود از آن پرداخت نمود یا نه؟ در غیر این صورت بنده که امکانات مالی نداشته و نمی توانم به وصی او عمل نمایم چه وظیفه ای برای من منظور می نمایید و تکلیف نماز و روزه و کفارۀ او چه می شود؟

جواب: وصیت او در حقوقی که بعد از شهادت او به خانواده داده می شود نافذ نیست و در ترکه او در مقدار ثلث آن نافذ است واگر ثلث وافی به همه نیست تقسیط می شود و قدر متیقن از چند سال دو سال است.

ب- فرزند شهید دیگرم وصیت نموده که دو ماه و نیم روزه برایش استیجار شود ولی ایشان نظر به اینکه بسیجی بوده و ما ترکی نداشته و ندارد و اینجانب هم فاقد امکانات مالی هستم تکلیفم در رابطه با روزه هایی که نگرفته چیست؟

جواب: با فرض اینکه ما ترک ندارد وصیت او نافذ نیست.

سؤال 52 : مردی در حال صحت و اختیار وصیت نوشته که : چون من غیر از همسرم وارثی ندارم، تمام اموالم از منقول و غیر منقول مادام الحیات مربوط به خودم است و اگر زودتر از عیالم مردم همۀ اموالم را به همسرم بدهید آیا پس از مرگ او تمام اموال مال عیالش می شود یا خیر؟

جواب: وصیت اگر به وجه شرعی ثابت باشد در مقدار یک سوم مجموع نافذ است و در زائد بر آن موکول به اجازۀ ورثه است.

سؤال 54 : شخصی به ثلث وصیت کرده و هنگام وصیت صد هزار تومان پول نقد داشته سپس شهید شده حال آیا ثلث که وصیت کرده ثلث صد هزار تومان است که نقد داشته یا ثلث تمام اموال، چون غیر از این صد هزار تومان که وصیت کرده وجوه شرعیه آن داده شود اموال دیگری هم از قبیل منزل و اثاث منزل درد و از طرف دیگر هم عبارت وصیت نامه خوب روشن نیست و صغیر هم دارد؟

جواب: میزان ظاهر الفاظ وصیت است اگر نسبت به مبلغ خاصی از اموال خود وصیتی نموده وصیت در مورد همان مال باید تنقیذ شود.

سؤال 55 : اینجانب پیرمردی هستم به س هشتاد و چهار ساله، پسری داشتم که در جبهه شهید شده، حالا برادر و مادرش وصیت نامه ای را در آورده و می گویند او هر چه ارث دارد به مادر حلال کرده، از آنجایی که من زن دیگری دارد و با زن دیگر زندگی می کنم آیا این وصیت نامه صحیح است یا پدر هم از وارث حقی می برد؟

جواب: اگر شهید اموال خود را در زمان حیات به مادر بخشیده و به قبض او در آورده دیگران در آن حقی ندارند ولی اگر وصیت کرده اموال او را بعد از فوت به مادرش بدهند وصیت در ثلث ترکه نافذ است و بقیه به ورثه می رسد.

سؤال 56 : پیره زنی فوت نموده و اینجانب را وصی قرارداده، نامبرده تنها زندگی می کرده و فعلاً اولاد بلافصل ندارد؛ زیرا فرزندان قبلاً فوت نموده اند ولی از دو دختر و یک پسر نوه دارد. او وصیت کرده پس از خریدن یک ماه روزه و پرداختن هشتصد ومان رد مظالم و گرفتن مجلس ترحیم و پرداخت پانصد تومان به یکی از نوه ها، بقیه را به یکی از نوه ها که در زمان حیات او به او کمک می کرده بدهم و حدود دو هزار و سیصد تومان هم بدهی سهمین دارد که خود اطلاع دارم لطفاً بفرمایید من چگونه عمل کنم؟

جواب: پس از جدا کرد بدهی بابت سهمین و غیره از مجموع ترکه، وصیت میت در ثلث ترکه نافذ است و بقیه به تمام ورثه می رسد از باقیمانده پس از جدا کردن بدهی و وصیت در فرض مسأله نصف به نوه های پسری و ربع به اولاد یک دختر و ربع دیگر به اولاد دختر دیگر می رسد.

سؤال 57 : پدر ما قبل از فوت در حضور فرزندان و بستگان شفاهاً فرزند ارشد خود را وصی و فرزند دیگرش را وکیل تعیین نمود و ضمن وصیت، ثلث ما ترک خود را جهت مخارج کفن و دفن و ایام ثلاثه و نماز و روزه اختصاص داد که با تایید وراث ضمن تنظیم صورت جلس مطابق شرع مقدس دو هکتار از زمین متصرفی متوفی به مبلغ شصت هزار ریال آن روز تحویل چهار فرزندان آن مرحوم داده شد و بقیه ما ترک بین ورثه به پانزده سهم تقسیم گردید اکنون پس از کذش نوزده سال یکی از دختران وصی پدرش را نفی نموده و دو هکتار زمین را که ثلث تعیین شده و طبق ورثه مطالبه می کند آیا وی چنین حقی را دارد یا خیر؟

جواب: با فرض اینکه وصی نموده و برای مورد وصیت ثلث تعیین کرده و بیش از ثلث نبوده وصیت نافذ است و وارث حق مزاحمت ندارد.