سؤال :چه خرجهایى به عنوان مؤونه بحساب مى آید و خمس به آنها تعلق نمى گیرد؟
پاسخ:آنچه که انسان براى خود و خانواده خود خرج مى کندو نیز آنچه در زیارت و جوایز و هدایا و انفاقات و مهمانى ها مصرف مى کند و آنچه درحقوق لازمه، مثل: نذورات، کفارات، اداء دین، ارش جنایت، غرامت و خسارت چیزى که انسان تلف کرده است و نیز سایر مایحتاج زندگى، مثل: خانه، ماشین سوارى، فرش، کتاب،سایر لوازم مورد نیاز زندگى و آنچه براى تزویج اولاد و یا درمان بیمارى آنها و نیزهزینه مربوط به موت اولاد یا عیال انسان و سایر احتیاجات عرفى انسان مصرف شود،مؤونه حساب مى شود. بنابر این آنچه انسان از درآمد سال خود و به حسب شأن خود دررابطه با این امور صرف کند خمس به آنها تعلق نمى گیرد. بلى اگر مخارج فوق از شأنانسان زیاد باشد یا به عنوان عملى سفیهانه باشد و یا از روى اسراف باشد و نیز اگرمخارجى در راه حرام صرف شودجزء مؤونه بحساب نیامده و باید خمس آن پرداخت شود. و نیز مخارجى که در راه تحصیل فایده مصرف مى شود جزءمؤونه است، مثل: مزد کارگر، خرج آبیارى، گازوئیل براى تراکتور و بنزین اتومبیل
سؤال :آیا تلفن جزء مایحتاج زندگى انسان است، یا خمس دارد؟
پاسخ:تلفن منزل اگر در شأن انسان باشدجزء مایحتاج است و خمس ندارد. ولى تلفن محل کسب در حکم سرمایه است و خمس دارد.
سؤال :آیا چرخ خیاطى مورد احتیاج،خمس دارد؟
پاسخ:اگر فقط براى حاجت خانه باشد خمس ندارد و اگربراى کسب باشد خمس دارد.
سؤال :آیا به وسایل زینتى داخل منزل مثل گل و گلدان و قاب عکس و لوستر خمس تعلّق مى گیرد؟
پاسخ:اگر بیش از حدّ متعارف نباشد و از درآمد سال تهیه شود، خمس ندارد.
سؤال :کشاورزى است یک گاوشیرده دارد که از درآمد سال خود خریدارى کرده است. آیا به آن خمس تعلّقمى گیرد؟
پاسخ:اگر براى استفاده خود و خانواده خود از شیرش خریدارى کرده، جزء مؤونه حساب مى شود و خمس ندارد.
سؤال :آیا پولى که حجّاج به عنوان ارز همراه مى برند، خمس دارد؟
پاسخ:اگر از درآمد همین سال باشد و در سال خمسى مصرف شود،خمس به آن تعلّق نمى گیرد.
سؤال :شخصى مقدارى از درآمد سال خود را براى خرید نوارهاى مبتذل ویدیویى مصرف کرده است، آیااین پول جزء مؤونه او بحساب مى آید؟
پاسخ:پولى که در راه حرام صرف شود جزء مؤونه نیست و باید خمس آن پرداخت شود.
سؤال :آیابه پولى که در راه اسراف و یا خرید اشیاى غیر ضرورى و چیزهایى که در شأن انسان نیست مثل بعضى دکورها و قابهاى نفیس ـ مصرف مى شود، خمس تعلّق مى گیرد؟
پاسخ:بلى، باید خمس آنها را بپردازد.
سؤال :شخصى براى پسرش که هنوز ازدواج نکرده و تحت تکفّل او مى باشد خانه اىخریدارى مى کند که مقدارى از آن غیر مخمّس بوده است. آیا این پول از مخارج او محسو بمى شود؟
پاسخ:مقدراى از پول که از قبل به آن خمس تعلّق گرفته باید خمس آن را بپردازد. و مقدارى که از درآمد سال بوده در صورتى که هبه مناسب شأن او بوده خمس ندارد.
سؤال :لباسى جهت پوشیدن خریدارى کرده ام، با وجود اینکه مورد احتیاج بوده یکسال بدون استفاده مانده است،آیا خمس دارد؟
پاسخ:در فرض سوال که مورد احتیاج بوده، خمس ندارد.
سؤال :آیا به اشیاى جزیى، مثل: شیشه عطر، مهر، تسبیح کربلا و جانماز که انسان خریدارى کرده و در اثناى سال مورد استفاده قرار نگرفته، خمس تعلّق مى گیرد؟
پاسخ:اگر از منافع سال خریدارىکرده و در معرض استفاده باشد، خمس ندارد.
سؤال :آیا به کتابهایى که اهل علم خریدارى مى کنند و بعضى از آنها ممکن است هیچگاه مورد استفاده قرار نگیرند خمس تعلّق مى گیرد؟
پاسخ:اگر درمعرض استفاده باشند و امکان نیاز به آنها وجود داشته باشد، خمس به آنها تعلّق نمى گیرد.
سؤال :سال خمسى اینجانب اول فروردین است. در اسفندماه اجناسى خریدارى کردم تا در ایّام عید به بستگانم هدیه بدهم، آیا به این اجناس خمس تعلّق مى گیرد؟
پاسخ:اگر در وقت متعارف خریدارى کرده اید و مناسب با شأن شما است، خمس ندارد.
سؤال :آیا طلا و زیورآلاتى که بانوان خریدارى مى کنند جزء مؤونه است؟
پاسخ:اگر از درآمد سال باشد و بیشتر از شأن آنها نباشد و ازآن استفاده کنند، خمس ندارد.
سؤال :کسى که سال خمسى نداشته و مقدارى پول صرف ساختمان مسجد و حسینیه و بیمارستان و حمّام کرده،آیا به این پول خمس تعلّق مى گیرد؟
پاسخ:اگر از درآمد سال اوبوده و صرف در موارد مذکوره مطابق شأن او بوده، خمس ندارد. ولى اگر یقین دارد سال بر آن گذشته است، خمس دارد.
سؤال :پیرزنى که فرزندانش مخارج او را مى دهند مبلغى پول دارد و با اینکه از استفاده زینت افتاده با آن پولها طلا مى خرد تا زمانى که راه کربلا باز شد خرج سفر کربلا کند، آیا این طلاها خمس دارد؟
پاسخ:در فرض سوال اگر سال از آنها بگذرد خمس دارد.
سؤال :آیا پولى که انسان براى بیمه مى پردازد جزء مؤونه است، یا باید خمس آن پرداخته شود؟
پاسخ:اگرپرداخت پول براى بیمه مورد نیاز شخص باشد، خمس ندارد.
سؤال :امسال عازم زیارت بیت الله الحرام مى باشم، مبلغى پول به مدیر کاروان دادم که در عربستان پول و ارز آنجا را به من بدهد و هنوز مشرف نشده امو سال خمسى ام فرا رسیده است. آیا به این پول خمس تعلّق مى گیرد؟
پاسخ:در فرض سوال خمس تعلّق مى گیرد.
سؤال:کسى که در بین سال خمسى چیزى را براى رفع احتیاجات خود و خانواده اش خریدارى مى کند و بعد از سال خمسى آن را مى فروشد تا چیز دیگرى تهیه کند یا تبدیل به احسن کند، آیا به پول فروش آن خمس تعلّق مى گیرد؟
پاسخ:پول فروش جزءدرآمد سال فروش محسوب مى شود بنابراین اگر قبل از گذشت سال صرف مؤونه شود خمس نداردو اگر باقى بماند باید تخمیس شود.
سؤال :جنسى را به صورت سلف خریدارى کرده ام و پول آن را پرداخته ام ولى پیش ازتحویل جنس، سال خمسى ام فرا رسیده است، آیا باید خمس پول را بپردازم؟
پاسخ:اگر جنس خریدارى شده مربوط به مؤونه باشد و در وقت آن نتوانید تهیه کنید، خمس ندارد. و در غیر این صورت پرداخت خمس لازم است.
سؤال :خانمى مقدارى طلا و زیورآلات خریدارى کرده و از آن استفاده کرده است و بعد از چند سال آنها را مى فروشد، آیا به محض فروش باید خمس آنها را بپردازد؟
پاسخ:اگر از درآمد سال خریدارى کرده و درسالهاى بعد فروخته قیمت آن جزء درآمد سال فروش محسوب مى شود، که اگر تا پایان سال صرف مؤونه نشود، خمس دارد