محمد هادی معرفت (۱۳۰۹-۱۳۸۵ ه ش) از عالمان شیعه و محققان علوم قرآنی است. در کربلا متولد شد و خاندانش از نوادگان شیخ عبدالعالی میسی هستند. تحصیلات حوزوی را نزد علمای برجسته حوزههای علمیه کربلا، نجف و قم گذراند و سپس در کنار فقه و اصول، توان خود را در راه تفسیر و علوم قرآن گذارد. کتابهای مهمی از وی در این عرصه باقی مانده که صیانة القرآن من التحریف و التفسیر و المفسرون از جمله آنهاست. محمد هادی معرفت در دی ۱۳۸۵ شمسی درگذشت و در حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد.
ولادت و نسب
وی در سال ۱۳۰۹ ش در خانوادهای روحانی در شهر کربلا متولد شد. پدرش شیخ علی فرزند میرزا محمد از خطبای بنام کربلا در آن دوران بود. مادرش سیّده زهرا دختر سید هاشم تاجر رشتی بود كه در كربلا ساکن شده و در سال ۱۳۶۳ شمسی وفات یافت و همانجا مدفون گردید.
خاندان معرفت همه اهل علم و تقوا بوده و در این زمینه سابقهای ۳۰۰ ساله داشتند و همگی فرزندان شیخ عبدالعالی میسی - صاحب رساله میسیه - بودند که از قریه میس جبل عامل به اصفهان هجرت میکند و جد بزرگ او با خانواده به کربلا میرود و در آنجا زندگی میکند.
تحصیلات
پدرش او را در سن پنج سالگی برای سواد آموزی به مکتب فرستاد تا خواندن و نوشتن را بیاموزد. پس از آن، مقدمات را نزد استاد حاج شیخ علی اکبر نائینی و سپس نزد پدرش آموخت. ادبیات و منطق را نزد اساتید به نام در آن زمان همچون سید سعید تنکابنی، سید محمد شیرازی و شیخ محمد حسین مازندرانی فرا گرفت. دروس فقه و اصول را نزد شیخ محمد کلباسی، شیخ محمد خطیب و سید حسن حاج آغا میر قزوینی تلمّذ نموده اند.
در سال ۱۳۴۰ش پس از فوت پدرش، برای تکمیل تحصیلات خود به نجف اشرف مهاجرت مینماید. هدف اصلی از این مهاجرت شرکت در جلسات درسی فرهیختگان علم و فقاهت آن دوران همچون سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خوئی، میرزا باقر زنجانی، شیخ حسین حلّی، سید علی فانی اصفهانی و امام خمینی و استفاده از محضر آنان بود. ضمن آنکه دروس فلسفه و حکمت متعالیه را نزد اساتید معروف آن زمان فرا گرفته است.
فعالیتهای علمی و فرهنگی
آیت الله معرفت پس از مدتی با همکاری گروهی از فضلای حوزه همچون سید محمد شیرازی، سید عبدالرضا شهرستانی، سید محمد علی بحرانی و شیخ محمد باقر محمودی دست به تاسیس و نشر ماهنامهای تحت عنوان «اجوبة المسائل الدینیة» زدند که در آن سؤالهای دینی مردم پاسخ داده میشد. این نشریه در سطح وسیعی گسترش یافت به ویژه در دانشگاهها و حتی برخی دانشگاههای بزرگ خارج از كشور عراق با استقبال فراوان روبرو شد.
وی همچنین دارای کرسی تدریس در مراکز حوزوی و دانشگاهی بود.
عضویت در جامعه مدرسین
محمد هادی معرفت از اعضای پیشین جامعه مدرسین بود.
تحقیقات علوم قرآنی
انگیزه پرداختن به مسائل قرآنی در کنار فقه و اصول، ایشان را وادار نمود که تحقیقات خود را به موضوع علوم قرآنی سوق داده و بیشتر اوقات خود را برای این کار مصروف دارد تا بدآنجا که پس از مدتی توانست کتاب التمهید را در ۶ مجلد و نیز کتاب التفسیر و المفسرون را در دو مجلد تالیف نماید. در سال ۱۳۵۱ که حکومت بعث عراق دستور مهاجرت ایرانیان را صادر نمود به اتفاق خانواده رهسپار ایران شد و در حوزه علمیه قم به فعالیتهای علمی خود همچون تدریس و تالیف ادامه داد که محصول آن تالیف کتاب «صیانة القرآن من التحریف» و ترجمه کتاب «التفسیر و المفسرون» میباشد.
آثار
محمدهادی معرفت دارای آثار فراوانی در حوزه تفسیر و علوم قرآنی است که بخش عمده ای از آنان انتشار نیافته است. برخی از این تألیفات عبارت است از:
کتاب صیانه القران من التحریف
التمهید فی علوم القرآن (شش مجلد)
صیانه القرآن من التحریف (در دفاع از حریم قرآن و حراست از كرامت آن)
تلخیص التمهید (جلد اول)
التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب (دو مجلد)
شبهات و ردود حول القرآن
التفسیر الأثری الجامع (جلد اول)
علوم قرآنی
تاریخ قرآن
علوم قرآنی
آموزش علوم قرآنی
تناسخ الأرواح
ولایه الفقیه أبعادها و حدودها
ولایت فقیه
جامعه مدنی (مجموعه مقالات)
مالکیه الأرض
احکام شرعی (رساله عملی)
تمهید القواعد (تقریرات درس آیت الله خویی)
حدیث لاتعاد،
حدیث من زاد فی صلاته.
وفات و برزگداشت
وی در ۲۹ دی سال ۱۳۸۵ شمسی در سن ۷۶ سالگی شهر قم درگذشت. پیکرش پس از اقامه نماز توسط آیت الله شبیری زنجانی در حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد.