انهار
انهار
امکانات سایت
مطالب خواندنی

زندگینامه مختصر

بزرگ نمایی کوچک نمایی
زندگی
محمد ابراهیم آیتی در روستای گارزار بیرجند زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گازاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح الفیۀ بین مالک و سیوطی و شرح جامی مشغول شد.
آیتی در سیزده سالگی با اجازۀ مادر برای ادامۀ تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسۀ معصومیۀ بیرجند، حاشیۀ ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، معالم الاصول، تبصرۀ علامه حلی و شرح لمعه را نزد مدرسانی همچون شیخ محمد باقر بیرجندی، شیخ محمد حسین آیتی، شیخ غلام رضا فاضل و شیخ محمد علی ربانی و ملا محمد دهکی تلمذ کرد.
آیتی در هجده سالگی به مشهد رفت و در مدرسۀ باقریه، دروس سطح حوزه را نزد استادانی همچون شیخ هاشم قزوینی، شیخ مرتضی قزوینی، سید حسین سبزواری، ادیب نیشابوری و شیخ حسن پایین خیابانی فرا گرفت.
او به مدت دو سال نیز در درس خارج فقه و اصول آقا میرزا مهدی اصفهانی حاضر شد و نیز از درس شرح منظومۀ آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره مند گردید. آیتی از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۹ ش در بیرجند به وعظ، تبلیغ و تدریس پرداخت. سپس راهی تهران شد. او در این دوران زبان انگلیسی را فرا گرفت و به سرعت در مجامع علمی تهران شناخته شد. آیتی در مهر ۱۳۳۴ ش، دعوت بدیع الزمان فروزانفر، رییس دانشکدۀ معقول و منقول و مؤسسۀ وعظ و تبلیغ اسلامی دانشگاه تهران را پذیرفت و در آن دانشکده به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ تمدن اسلام، فقه و فقه الحدیث در مقاطع گوناگون پرداخت.
آیتی هم زمان با تدریس، در دانشگاه ادامۀ تحصیل داد و در سال ۱۳۴۰ ش در رشتۀ فلسفۀ اسلامی از دانشکدۀ معقول و منقول دانشگاه تهران دکتری گرفت. پایان نامۀ او در موضوع مقولات و آراء مربوط به آن بود.
آیتی همچنین با دوستان علاقه مند به امور فرهنگی، به نشر کتاب روی آورد و و با همکاری آنان سازمانی به نام شرکت انتشار تأسیس کرد.
وفات
آیتی در ۱۷ مهر ۱۳۴۳ در اثر سانحۀ تصادف اتومبیل درگذشت. جنازۀ او به شهر قم حمل گردید و به دستور آیت الله مرعشی نجفی در قبرستان ابوحسین و در ایوان اختصاصی آن که مدفن چند تن از علمای شیعه است به خاک سپرده شد.
روش پژوهشی
آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ عاشورا، کار عمدۀ محقق را تمیز مدارک معتبر از غیر معتبر دانسته است. او خود با تکیه بر شیوۀ جدید تاریخ نگاری، با دید انتقادی منابع را مورد بررسی قرار داد. او بارها خاطر نشان کرد که مورخ باید از احتال تحریف تاریخ آگاه باشد و کار تاریخ نویسان و پژوهشگران پیشین را با دیدۀ تردید بنگرد. به اعتقاد او نتیجۀ پژوهش در تاریخ، آشکار شدن علل پیشرفت و سعادت و کشف دلایل بدبختی و زبونی ملت‌ها است.
نگاه دیگران
مرتضی مطهری دربارۀ توان علمی و میزان اطلاعات تاریخی آیتی گفته است:
آقای آیتی مورخی است که نسبت به تاریخ صدر اسلام، من به جرئت می‌توانم بگویم در همۀ تهران، و شاید همۀ کشور کسی را نداریم که به تاریخ صد سالۀ اول اسلام مثل آقای آیتی احاطه داشته باشد. کسی مثل او نیست که جزییات این قسمت از تاریخ احاطه و اطلاع داشته باشد. این مرد بر تمام متون تاریخی این قسمت مسلط است و جزییاتش را می‌داند.‌
آثار
کتاب بررسی تاریخی عاشورا تألیف محمدابراهیم آیتی
تألیفات
اندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا.
این اثر یکی از برجسته‌ترین آثار آیتی محسوب می‌شود و دربارۀ تاریخ آندلس در زمان حکومت مسلمانان بر آن دیار است. این اثر به زبان فارسی گزارش مفصل تاریخی از دورۀ نخستین فرماندۀ مسلمانان اسپانیا تا آخرین حاکم مسلمانان آن دیار، که قرارداد صلح غرناطه را امضا کرد به دست داده است. آیتی در این اثر به بیان وقایع اکتفا کرده و از تحلیل و تفسیر وقایع خود داری کرده است.
بحثی دربارۀ مرجعیت و روحانیت، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ ش
بررسی تاریخ عاشورا، تهران، ۱۳۳ ش، مشتمل بر هفده جلسه سخنرانی دربارۀ قیام امام حسین(ع) در رادیو ایران
تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۵۹ ش.
مؤلف در آغاز نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا سال نهم هجری را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین دورۀ انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۲ ش) به عنوان کتاب برگزیدۀ سال در موضوع علوم و معارف اسلامی و تاریخ و سیره برگزیده شد. برگزیدگان علمی و فرهنگی هنری در جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۳- ۱۳۵۸ به کوشش مریم آقا شیخ محمد و سعید نوری نشاط، تهران، کویر، ۱۳۷۷ ش، ص۳۵۲.
سرمایۀ سخن، تهران، ادارۀ کل اوقاف، ۱۳۳۹ ش،
کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر پایۀ منابع معتبر، کار مشترک آیتی و سید محمد باقر سبزواری است.
سیمای علی از مسجد الحرام تا مسجد کوفه، قم، جهان آرا، ۱۹۷۷ م
فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، ۱۳۴۰ ش، منرج در یانامل ملاصدرا
گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ ش، مجموعه بحث هایی دربارۀ قیام امام حسین(ع)، از آیتی، مرتضی مطهری، سید محمد حسین بهشتی و سید محمود طالقانی
مقولات و آراء مربوط به آن، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۳ ش، پایان نامۀ دکتری آیتی
موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، ۱۹۷۷ م.
ترجمه‌ها
آیینۀ اسلام، طه حسین، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۳۹ ش
افکار جاوید محمد، مولوی محمد عل لاهوری، تهران، کتاب فروشی محمدی، ۱۳۳۵ ش، این کتاب در سال ۱۳۳۵ ش برندۀ جایزۀ سلطنتی ترجمه در رشتۀ اجتماعی شد.
البلدان، احمد ابن ابی یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۳ ش
تاریخ یعقوبی، ۲ ج، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۲- ۱۳۴۳ ش
جهان در قرن بیستم، لویس ل. اسنایدر، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۲ ش
تصحیح و نشر متون
تصحیح و تنقیح مثنوی مقامات الابرار، محمد حسن آیتی، ۱۳۳۷ ش
تصحیح تفسیر شریف لاهیجی، بهاء الدین محمد شریف لاهیجی، ج۳ و ۴، تهران، ادارۀ کل اوقاف، ۱۳۴۰ ش.
  

 
پاسخ به احکام شرعی
 
موتور جستجوی سایت

تابلو اعلانات
  


پیوندها

حدیث روز
بسم الله الرحمن الرحیم
چهار پناهگاه در قرآن
   
أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ وَ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ حُمْرَانَ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) قَالَ:
عَجِبْتُ لِمَنْ فَزِعَ مِنْ أَرْبَعٍ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى أَرْبَعٍ
(۱) عَجِبْتُ لِمَنْ خَافَ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ
(۲) وَ عَجِبْتُ لِمَنِ اغْتَمَّ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ
(۳) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ مُكِرَ بِهِ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا
(۴) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَرَادَ الدُّنْيَا وَ زِينَتَهَا كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالًا وَ وَلَداً. فَعَسى‏ رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ عَسَى مُوجِبَةٌ
    
آقا امام صادق (عليه السّلام) فرمود: در شگفتم از كسى كه از چهار چيز مى‌هراسد چرا بچهار چيز پناهنده نميشود:
(۱) شگفتم از آنكه ميترسد چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل« حَسْبُنَا اَللّٰهُ‌ وَ نِعْمَ‌ اَلْوَكِيلُ‌ » خداوند ما را بس است و چه وكيل خوبى است زيرا شنيدم خداى جل جلاله بدنبال آن ميفرمايد:بواسطۀ نعمت و فضلى كه از طرف خداوند شامل حالشان گرديد باز گشتند و هيچ بدى بآنان نرسيد.
(۲) و شگفتم در كسى كه اندوهناك است چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل:« لاٰ إِلٰهَ‌ إِلاّٰ أَنْتَ‌ سُبْحٰانَكَ‌ إِنِّي كُنْتُ‌ مِنَ‌ اَلظّٰالِمِينَ‌ » زيرا شنيدم خداى عز و جل بدنبال آن ميفرمايد در خواستش را برآورديم و از اندوه نجاتش داديم و مؤمنين را هم چنين ميرهانيم.
(۳) و در شگفتم از كسى كه حيله‌اى در بارۀ او بكار رفته چرا بفرمودۀ خداى تعالى پناه نمى‌برد« وَ أُفَوِّضُ‌ أَمْرِي إِلَى اَللّٰهِ‌ إِنَّ‌ اَللّٰهَ‌ بَصِيرٌ بِالْعِبٰادِ »:كار خود را بخدا واگذار ميكنيم كه خداوند بحال بندگان بينا است)زيرا شنيدم خداى بزرگ و پاك بدنبالش مى‌فرمايد خداوند او را از بديهائى كه در بارۀ او بحيله انجام داده بودند نگه داشت.
(۴) و در شگفتم از كسى كه خواستار دنيا و آرايش آن است چرا پناهنده نميشود بفرمايش خداى تبارك و تعالى(« مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ‌ لاٰ قُوَّةَ‌ إِلاّٰ بِاللّٰهِ‌ »)(آنچه خدا خواست همان است و نيروئى جز به يارى خداوند نيست)زيرا شنيدم خداى عز اسمه بدنبال آن ميفرمايد اگر چه مرا در مال و فرزند از خودت كمتر مى‌بينى ولى اميد هست كه پروردگار من بهتر از باغ تو مرا نصيب فرمايد (و كلمۀ:عسى در اين آيه بمعناى اميد تنها نيست بلكه بمعناى اثبات و تحقق يافتن است).
من لا يحضره الفقيه، ج‏۴، ص: ۳۹۲؛
الأمالي( للصدوق)، ص: ۶؛
الخصال، ج‏۱، ص: ۲۱۸.

کلیه حقوق مادی و معنوی این پورتال محفوظ و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن بنی هاشمی خمینی میباشد.

طراحی و پیاده سازی: FARTECH/فرتک - فکور رایانه توسعه کویر -