|
احکام اموات (آیت الله العظمی مظاهری)
زیارت قبور
بوسیدن قبر
سؤال: آیا بوسیدن قبر اشکال دارد؟ همچون بوسیدن قبر پدر و مادر و شهیدان عزیزی چون بهشتی، باهنر و رجایی؟
پاسخ: اشکال ندارد.
روشن کردن شمع
سؤال: شمع روشن کردن بر بالای گور مردگان با این دید که در داخل آن برای مرده روشنایی حاصل می‌گردد و از این قبیل موارد، از نظر حکم شرعی، آیا ریشه‌ای دارد؟ و یا ساخته و پرداخته مردم عوام است؟
پاسخ: خوب است و روایت هم دارد.
شهید
نظرمعظّم له دربارۀ خاکسپاری شهدا در دانشگاه ها
سؤال: مرجع عالیقدر جهان تشیع
حضرت آیت الله العظمی مظاهری(حفظه الله)
سلامٌ علیکم
احترامآً، پیرامون بحث تدفین شهدای گرانقدر جنگ تحمیلی در دانشگاه ها این مجموعه از حضرت عالی درخواست دارد ما را از نظرات ارزشمند خود در این زمینه بهره مند سازید.
مسؤول بسیج دانشجوئی
دانشگاه صنعتی امیر کبیر
بسمه تعالی
پاسخ: زنده نگاه داشتن یاد و نام شهیدان عزیز و امام شهیدان «قدّس سرّهم» مصداق تعظیم شعائر الهی است و امید است مایۀ بصیرت و معرفت هرچه بیشتر نسل حق جو و تکامل خواه جوان و موجب ارتقاء فضای معنوی در دانشگاه‌ها باشد، ان شاء الله. موفق باشید. صفر الخیر 1430 ، 4/12/ 87 حسین المظاهری
مقام عنداللهی
سؤال: خداوند متعال در آیه شریفه می فرماید:
« ولا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون»
حال سوال اینجاست که معنای زنده بودن شهدا در این آیه چیست؟ اگر منظور حیات برزخی است که همه اموات وحتی جهنمیان هم این حیات را دارند. واگر منظور حیات دنیوی است که پیامبران هم دیگر پس از مرگ این حیات را ندارند.پس معنای آن چیست و تفاوت شهدا در عالم برزخ از حیث حیات وممات با دیگر برزخیان چیست؟
پاسخ: چنین افرادی مقام عنداللهی دارند. لذا از حیث مواردی نظیر سعه وجودی، بصیرت، تسلط بر این جهان و لذّت، هیچ طرف تناسب با برزخیان نیستند و قرآن کریم نمی فرماید آنها زنده هستند، می فرماید زنده نزد خدا هستند. بهشت آنها هم به هین صورت است و مقام عنداللهی که به آن بهشت خداوند متعال می گویند، غیر از بهشت موعود عمومی است.
«یا ایّتها النّفس المطمئنّه ارجعی الی ربّک راضیة مرضیة فادخلی فی عبادی و ادخلی جنّتی».
انحراف درجه جهت قبله
انحراف در قبله
سؤال: قبرستانی است که اکنون مشخّص شده که 20 درجه از قبله انحراف دارد، تکلیف ما نسبت به امواتی که رو به قبله دفن نکرده‌اند چیست؟
پاسخ: آنچه گذشته اشکال ندارد، از این به بعد باید مواظبت کنند
مراسمات
سنگ قبر قیمتی
سؤال: اگر فردی بمیرد و بازماندگانش سنگ قبر او را با قیمت گران درست کنند، از نظر شرعی حکمش چیست؟
پاسخ: اشکال ندارد.
تاج گل
سؤال: نظر حضرت عالی در مورد تاج گلی که برای مجالس ترحیم می‌برند و طرف اسمش را روی آن می‌نویسد، و یک رقابت شده و می‌گویند که برای ایتام و خیریه‌ها هزینه می‌شود چیست؟
پاسخ: اشکال ندارد.
سؤال: مخارجی که برای اموات صورت می‌گیرد، اطعام‌های مفصّل در تالارها، تاج گل‌های گران قیمت، حالت مسابقه به خود گرفته و چشم و هم چشمی یا برخی عادات و رسوم اجتماعی موجب قرض های کمر شکن برای صاحبان عزا می‌گردد، با توجّه به وجود معضلات اجتماعی مانند فقر، کمبود مراکز عام المنفعه مانند مساجد، مدارس و درمانگاه، آییا به نظر حضرت عالی صرف هزینه در چه راهی برای میّت سودمندتر است و تکلیف مؤمنین در این رابطه چیست؟
پاسخ: این گونه کارها غلط است و برای میّت فائده‌ای ندارد و بهترین کارها برای میّت بعد از اداء دین او، ردّ مظالم و انفاقات است.
فلسفه اربعین و چرا فقط امام حسین علیه السلام
سؤال: راجع به اربعین حضرت سیّد الشهدا می‌خواستم بدانم که اصولاً چرا مراسم چهلم یا اربعین برای اموات گرفته می‌شود؟ و چرا از بین امامان و حتّی شخص پیامبر فقط شیعه برای سیّد الشهدا اربعین می‌گیرد؟ و چرا برای ما مردم عادی، چه اهل تقوا باشیم و چه نباشیم باز هم اربعین گرفته می‌شود؟ آیا این مراسم فضیلتی دارد و از جانب خداوند گناهان اموات آمرزیده می‌شود؟ در مورد مراسم سوّم و هفته هم توضیح دهید که اصولاً از چه زمانی این مراسم مرسوم شد؟ و اصولاً امر دینی است یا یک سنّت است؟
پاسخ: این گونه مراسم برای یادبود میّت است و یک سنّتی است که مشهور شده است و چون زنده نگاه داشتن ــ(یاد و خاطره امام)ــ حسین‌علیه السلام مربوط به احیاء تشیّع است ائمّه دین‌علیهم السلام روی آن اصرار داشته‌اند و ما هم باید اصرار داشته باشیم
مهیاسازی قبر پیش از فوت
سؤال: گاهی اوقات شنیده می‌شود برخی افراد گور خود را پیش از مردن می‌کَنَند و آماده می‌سازند، آیا این عمل با قصد قربة پاداشی در بر دارد؟ آیا این عمل جنبه شرعی دارد؟ و آیا سخنی از پیشوایان در این مورد آمده است؟
پاسخ: کار خوبی است و روایت برای آن هم وارد شده است
مقدمات دفن
پرداخت پول به پرسنل غسالخانه
سؤال: مبالغی که بعضی از بستگان جسد پس از انجام کارشان به پرسنل سالن می‌پردازند، چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر خلاف قانون پزشکی نباشد اشکال ندارد.
تهیه کفن و قبر
سؤال: در دوران حیات، تهیه کفن و آماده کردن قبر، برای یک مسلمان واجب است یا خیر؟
پاسخ: واجب نیست.
تدفین بدون حنوط
سؤال: اگر فراموش کنند میّتی را حنوط نمایند و میّت را دفن کنند، وظیفه چه میباشد؟
پاسخ: اگر اشکال در نبش قبر نباشد باید نبش قبر شود و حنوط شود ولی اگر ممکن نباشد و یا وهن میّت باشد لازم نیست.
دفن در زمین غصبی
سؤال: شخصی زمین غصبی را خریده و وصیّت کرده که در همین زمین دفن شود، تکلیف چیست؟
پاسخ: باید او را جای دیگر دفن کنند و وصیّت او الزام آور نیست بللکه جایز نیست طبق وصیّت عمل شود
زدن طبل و ... در مراسم تشییع
سؤال: در محل ما مرسوم است که هنگام تشییع جنازه از منزل تا غسّال خانه، جلوی جنازه اقدام به زدن طبل و شیپور و سنج می‌کنند، لطفاً خواشمندیم نظر شرعی خود را در این مورد اعلام فرمایید.
پاسخ: اشکال ندارد
شرکت در تشییع فردی که خودکشی کرده
سؤال: آیا کسی که خود کشی می‌کند می‌شود به تشییع جنازه‌اش رفت؟
پاسخ: اشکال ندارد
جابجایی میت
سؤال: حدود سی و پنج روز قبل برادرم فوت کرد و در غیاب ما او را در جایگاه دور از محدوده ما که زمین آن مربوط به کسان دیگر میباشد، دفن کرده‌اند و چون خودمان و آن مرحوم زمین داریم، اگر از نظر شرع اشکالی ندارد، میل داریم که جنازه برادرمان را در زمین و جاییگاه خودمان دفن شود، حال برای جا به جا کردن میّت از نظر شرع و عرف استدعا و تقاضا دارم ک دستور و فتوای حضرت عالی را اعلام بفرمایید.
پاسخ: این کار شرعاً و عرفاً جایز نیست و صلاح شما هم نیست و میّت هم راضی به این کار نیست
جابجایی جنازه پس از دفن
سؤال: حدود سی و پنج روز قبل برادرم فوت کرد و در غیاب ما او را در جایگاه دور از محدوده ما که زمین آن مربوط به کسان دیگر میباشد، دفن کرده‌اند و چون خودمان و آن مرحوم زمین داریم، اگر از نظر شرع اشکالی ندارد، میل داریم که جنازه برادرمان را در زمین و جاییگاه خودمان دفن شود، حال برای جا به جا کردن میّت از نظر شرع و عرف استدعا و تقاضا دارم ک دستور و فتوای حضرت عالی را اعلام بفرمایید.
پاسخ: این کار شرعاً و عرفاً جایز نیست و صلاح شما هم نیست و میّت هم راضی به این کار نیست.
مقدمات خاک کردن عضو قطع شده
سؤال: اگر عضوی از بدن انسان قطع شود، آیا غسل و کفن و دفن و نماز آن واجب است؟
پاسخ: فقط دفن آن لازم است
برطرف کردن نجاست از میت
سؤال: اگر به علّت نبودن آب و یا به جهتی امکان غسل میّت نباشد و میّت را عوض غسل تیمّم بدهند، آیا موجب برطرف شدن نجاست از بدن میّت می‌شود یا نه؟
پاسخ: نجاستی که در اثر موت آمده است، زائل می‌گردد.
غسل مادر و بچه فوت شده
سؤال: زنی در حال وضع حمل، در حالی که مقداری از بدن بچّه از بطن مادر خارج شده، فوت می‌کند آیا در این صورت واجب است هم به نیّت مادر و هم به نیّت بچّه غسل داده شود یا غسل میّت به نیّت مادر از هر دو کفایت می‌کند؟
پاسخ: یک غسل به نیّت هر دو کفایت می‌کند
غسل میت بدون صورت و سر
سؤال: شخصی در اثر تصادف سر و صورتش از بین رفته، غسل لازم است یا تیمّم؟
پاسخ: اگر صورت مجروح دارد و ممکن باشد که روی زخم‌ها را ـ و لو نجس ـ تیمّم داد، باید انجام شود و در غیر این صورت غسل و تیمّم هر دو ساقط است، ولی اگر سر و صورت دارد، و لو مجروح، و امکان شستن دارد، باید شستشو داده شود و سپس غسل داده شود.
رعایت نشدن ترتیب غسل بر میت دفن شده
سؤال: اگر در غسل میّت ترتیب رعایت نشود و غسل کافور را بر سدر مقدّم بدارند، آیا واجب است نبش قبر نموده و میّت را به ترتیب غسل دهند یا نه؟
پاسخ: نبش قبر جایز نیست.
کافی نبودن آب برای چند آب
سؤال: در صورتی که سدر و کافور باشد و آب موجود، بیشتر از یک غسل را کفایت نکند، وظیفه چیست؟
پاسخ: غسل با آب خالص مقدم است.
خارج کردن دندان طلا از دهان میت
سؤال: آیا جایز است دندان طلا از دهان میّت خارج نمود؟
پاسخ: اشکال ندارد.
غسل اشرار کشته شده
سؤال: اشخاص شروری که در درگیری کشته می‌شوند، آیا غسل و تکفین برای آنها لازم است یا نه؟
پاسخ: غسل مسلمان واجب است گر چه بسیار شرور باشد و یا محکوم به اعدام شده باشد، بلکه غسل مسلمانی که شیعه نباشد نیز واجب است.
غسل میت با دستگاه
سؤال: حکم غسل میّت به وسیله دستگاه چگونه است؟ چون با توجّه به تراکم جمعیّت، همه روزه عدّه کثیری فوت می‌کنند و با محدودیّتی که غسّالخانه دارد گاهی سبب می‌شود جنازه‌ها چند روز در نوبت برای غسل نگهداری شوند، اگر دستگاهی ساخته شود که خود دستگاه همه کارهای غسل را انجام دهد و یا این که با زدن کلید برق برای هر قسمت از بدن میّت، دستگاه کارها را انجام بدهد، آیا این نحوه غسل کفایت از غسل میّت می‌کند یا نه؟
پاسخ: بهترین راه این است که میت را اوّلاً با دستگاه تمیز کنند و بعد از شستشو، توسّط یک شخص مسلمان، به طور متعارف غسل داده شود
دفن بچه ای که صورتش به پشت است
سؤال: بچّه‌ای متولّد شده که صورتش کاملاً به طرف پشت است، کیفیّت دفن او چگونه است؟
پاسخ: در دفن باید مراعات بدن بشود نه صورت.
از بین بردن بدن میت
سؤال: آیا از بین بردن بدن میّت به وسیله پودر و اسید جایز است یا نه؟
پاسخ: جایز نیست گرچه اولیاء او راضی باشند
اموات زیر آوار مانده
سؤال: احتراماً مستدعی است مرقوم فرمایید چنانچه زلزله‌ای ویرانگر رخ دهد، در ارتباط با دفن قربانیان این گونه حوادث و مسائلی که ذیلاً مطرح می‌گردد چگونه باید عمل نمود؟
1) جنازه هایی که در زلزله از زیر آوار خارج می‌شود، آیا هر کدام را جداگانه باید غسل داد و کفن و دفن نمود؟
2) اگر ولی‌ّ میّت برای اجازه دادن، حضور نداشته باشد یا دسترسی به او امکان نداشته باشد یا این که میّت ولی‌ّ نداشته باشد، مؤمنین چه وظیفه‌ای دارند؟
3) چنانچه آب برای غسل دادن، نباشد وظیفه چیست؟ و اگر سدر و کافور نباشد، چگونه باید عمل کرد؟ و در صورت لزوم تیمّم، چند تیمّم لازم است؟
4) اگر اموات زیاد باشند و امکان غسل دادن و کفن کردن، به خاطر ضیق وقت، نباشد، چه وظیفه‌ای داریم؟
5) در صورت نبودن زن برای غسل دادن جنازه زن، وظیفه چیست؟
6) اگر عضوی از بدن پیدا شود و معلوم نباشد متعلّق به جنازه مرد است یا جنازه زن، در این صورت چه باید کرد؟
7) اگر تطهیر بدن میّت مشکل باشد و پس از تطهیر، مجدّداً از بدن خون خارج شود، چه وظیفه‌ای داریم؟ و اگر خون بند نیاید چه بایدئ کرد؟
8) جسدی را پس از چند روز پیدا کرده‌اند و متعفّن شده، به طوری که غسل دادن آن موجب اذیت غسل دهنده یا مستلزم متلاشی شدن جسد است، در این صورت وظیفه مؤمنین چیست؟
9) در مواردی که باید میّت را تیمّم بدهند، اگر مواضع تیمّم از بین رفته باشد، وظیفه چیست؟
10) در موردی که تیمّم واجب است، اگر مواضع تیمّم نجس و خون آلود باشد و امکان تطهیر نباشد یا نتوان از خارج شدن خون جلوگیری کرد، وظیفه مؤمنین را بیان فرمایید.
11) اگر بعد از غسل و قبل از دفن، بدن یا کفن میّت به واسطه خون یا بول خود میّت نجس شد، چه تکلیفی داریم؟
12) اگر در اثناء غسل، خون خارج شد، آیا باید غسل‌ها را اعاده نمود؟
13) در مواردی که تیمّم میّت لازم است، چگونه باید میّت را تیمّم داد؟
14) آیا می‌شود بر چند میّت، یک نماز خواند؟ چگونه؟
15) قطعاتی از بدن میّت پیدا شده است، برای غسل و حنوط وظیفه چیست؟
پاسخ: 1) اگر ممکن باشد هر کدام از آنها غسل و کفن و دفن دارد.
2) اجازه ساقط می‌شود.
3) در صورت فقدان سدر و کافور، باید با آب خالص سه غسل داد و اگر آب نباشد، سه تیمّم باید داد.
4) اگر ممکن است تیمّم می‌دهند و گر نه، آنها را بدون تیمّم دفن می‌کنند و اگر ممکن است همه آنها را کفن می‌کنند و اگر ممکن نیست با همان لباسشان دفن می‌کنند.
5) آنها را بدون غسل دفن می‌کنند.
6) آن را بدون غسل دفن کنند.
7) با همان حالت نجس او را دفن کنند.
8) باید بدون غسل و کفن او را دفن کنند.
9) تیمّم ساقط است.
10) او را بدون تیمّم دفن می‌کنند.
11) اگر ممکن است تطهیر می‌کنند و الاّ او را دفن می‌کنند.
12) محل را تطهیر کنند کفایت می‌کندو اگر ممکن نیست با همان نجاست دفن کنند.
13) اگر ممکن باشد با دست میّت، و گر نه با دست دیگری نظیر زنده تیمّم می‌دهند.
14) اشکال ندارد.
15) نظیر اصل بدن است اگر ممکن باشد غسل، و گر نه در پارچه می‌گذارند و دفن می‌کنند.
نماز میت برای میت شرور
سؤال: اشخاص شرور یا لاابالی یا اشخاصی که خودکشی می‌کنند، بعد از تکبیر چهارم، گفتن «اللهم انّا لا نعلم منه الاّ خیراً» جایز است یا نه؟
پاسخ: به طوری که برای عموم، نماز می‌خوانند، باید برای او هم نماز خوانده شود
نبش قبر
نبش قبر غیرمسلمان
سؤال: آیا نبش قبر غیر مسلمان، برای استفاده از استخوان آنها، جهت آموزش علوم پزشکی جایز است یا نه؟
پاسخ: اشکال ندارد.
نبش قبر مجهول الهویه
سؤال: آیا نبش قبر مجهول الهویه از نظر اسلام جهت استفاده استخوان آنها در علوم پزشکی جایز است یا نه؟
پاسخ: اگر در قبرستان مسلمین دفن شده باشد جایز نیست.
نبش قبر بخاطر حنوط
سؤال: نبش قبر برای حنوط جایز است یا نه؟
پاسخ: جایز نیست.
موارد نبش قبر
سؤال: مستدعی است بیان فرمایید با توجّه به مسائل جدید، در چه مواردی نبش قبر جایز است؟
پاسخ: موارد جواز نبش قبر در رساله توضیح المسائل اینجانب در مسأله 528 در صفحات 106 و 107 آمده است. علاوه بر آن موارد، اگر میّت در مکانی دفن شود که ملک خصوصی او نباشد، پس از آن که در طول زمان، به جائی برسد که، صدق میّت بر او نشود، گر چه بعضی آثار وی باقی باشد، نبش قبر جایز است، اگر چه در همین موارد چنانچه ضرورتی وجود نداشته باشد، بهتر است نبش نشود. و در فرض مذکور اگر میّت دیگری در آن قبر دفن کنند، جایز است، چنان که قبرستان‌های قدیمی که مالک خصوصی نداشته و در حال حاضر متروکه شده است، را دولت اسلامی می‌تواند تصاحب نماید برای هر امری که صلاح اسلام و مسلمان‌ها باشد، چنان که می‌تواند قبرستان جدیدی در همان محل ایجاد نماید و همانجا را آباد نماید و قبور بزرگان و علماء را مرمّت و تعمیر نماید و قبور را نوسازی کند. و معلوم است که این کار آخر، از بهترین کارها است
انتقال جسد میتی که وصیت به دفن در عتبات دارد
سؤال: چنانچه شخصی وصیّت نموده باشد که جسد او را بعد از فوت در محلّی به امانت سپرده و در موقع مقتضی به عتبات عالیات منتقل نمایند، مستدعی است مرقوم فرمایید آیا چنین وصیّتی از نظر شرع مقدّس مجاز میباشد؟ آیا در این موارد نبش قبر اشکال ندارد.
پاسخ: افرادی که چنین وصیّتی داشته باشند باید آنها را در صندوقی بگذارند و دفن کنند تا آن صندوق را هر وقت بخواهند انتقال بدهند ولی اگر او را در صندوق نگذارده باشند تا پوسیده نشود نبش قبر جایز نیست
نبش بخاط انتقال به مشاهد مشرفه
سؤال: نبش قبر در این زمان برای حمل جنازه به مشاهد مشرفه جایز است یا نه؟
پاسخ: اشکال ندارد ولی بهتر است نبش نشود.
نبش بخاطر خارج کردن میله طلا از بدن میت
سؤال: اگر به علت شکستگی استخوان در بدن میت، طلا یا پلاتین گذاشته شود، آیا نبش قبر برای خارج کردن آن جایز است یا نه؟
پاسخ: اگر ارزش فوق العاده داشته باشد اشکال ندارد
|
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
