وسواس فکری و اعتقادی-وسواس

١ – راههای درمان وسواس

سؤال: فردی هستم که مدت بسار زیادی است که مبتلا به وسواس در وضو، نماز، غسل و... می باشم بطوری که انجام هر کدام از این اعمال مستلزم صرف وقت زیادی برایم می باشد که باعث عقب ماندن از سایر امور و همچنین ایجاد فشار عصبی زیادی برایم می شود با توجه به اینکه در زمینه روانشناسی دارای تحصیلات عالیه می باشم راههای ممکن را حتی المقدور امتحان کرده ام و نتیجه ای برایم نداشته اند لطفا خواهشمندم حضرت آیت ا.. (که بنده از مقلدان ایشان می باشم) مرا راهنمایی فرمایند.

جواب: مشکل شما مشکل روانی نیست بلکه مشکل ندانستن مسائل شرعی است اگر حکم شرعی خود را بدانید وسواس برچیده می شود ما وظیفه شرعی شما را بیان می کنیم اگر با دقت به آن عمل کنید حتماً نجات پیدا می کنید وظیفه الهی و شرعی شما این است که در مسائلی که مبتلا به وسواس هستید مطابق افراد عادی متدین عمل کنید و به علم و یقین خود اصلاً توجّهی نکنید.

و مسئولیت شرعی آن را ما بر عهده می گیریم و هرگاه عمل دلچسب شما نبود و حتی خیال می کردید باطل است اعتنا نکنید وظیفه شرعی شما همین است و بس مثلاً ما در سه دقیقه وضو می گیریم، شما بیش از این معطل نشوید هر چند دلچسبتان نباشد و با عمل کردن به این دستور العمل ظرف یک هفته ان شاء الله وسواس شما برطرف می شود.

٢ – نماز فرد وسواسی

سؤال: نماز فرد وسواسی که اذکار را تکرار می کند چه حکمی دارد؟

جواب: چون تکرار آیات و اذکار به دلیل وسواس در نماز حرام است (بر خلاف تکرار معمولی که مانعی ندارد) این زیادی نماز را را دچار اشکال می کند.

٣ – راهکاری برای درمان وسواس

سؤال: آیا وسواس، درمانی به جز دارو دارد؟

جواب: سرچشمه وسواس در عبادات عدم آگاهی از مسائل شرعی به خصوص دو مساله است و نیازی به دارو ندارد.

اول باید بدانیم شک فرد وسواسی اعتباری ندارد یعنی اگر شک پیدا کرد عبادتش باطل شده یا نه، نباید به شک خود اعتنا کند و عباداتش صحیح است.

دوم علم او هم معتبر نیست یعنی لازم نیست علم پیدا کند وضو یا غسل او صحیح انجام شده، بلکه باید به همان صورت که دیگران انجام می دهند عمل نماید و عملش صحیح است و بارها گفته ایم ما در قیامت مسئولیت اعمال آنها را می پذیریم.

همچنین عدم اطلاع از احکام جزئی شرع؛ مثلا نمی داند آبی که از لوله کشی خارج می شود هرچند به عین نجاست برخورد کند، اگر در ترشحاتش نجاست نباشد پاک است و اگر شک به وجود نجاست هم داشته باشد پاک خواهد بود.

راه درمان وسواس بعد از آنچه گفته شد، بی اعتنایی است. همان طور که در روایات آمده که هرگاه شیطان به سراغ شما آمد او را دور کنید والا عادت می کند.

راه حل دیگر، زمان بندی است. مثلا برای وضو سه دقیقه کافی است و نباید بیشتر شود و برای غسل ده دقیقه کافی است و نباید بیش از این طولانی شود و عمل صحیح است.

٤ – درمان وسواس

سؤال: این جانب مبتلا به بیمارى وسواس هستم و متأسّفانه بسیار شدید و غیر قابل تحمّل است مثلا در مورد تطهیر و غسل وسواس من خیلى شدید است به گونه اى که گاهى اوقات وقتى شب به حمّام مى روم نزدیک طلوع آفتاب موفق به تطهیر مى شوم و از حمّام بیرون مى آیم. باور کنید در طول این چند سال به اندازه بیست سال آب مصرف کرده ام، براى درمان به نزد بعضى از علماى شهرمان و یکى از مراجع قم رفتم و اذکارى را به من گفتند ولى مؤثّر واقع نشد. به خدمت حضرت على بن موسى الرّضا(علیه السلام) در مشهد رفتم با چه گرفتاریهایى که در سفر و هنگام تشرف داشتم و دعا و تضرّع بسیار کردم ولى متأسّفانه شفا نیافتم. این بیمارى نزدیک است مرا از پاى درآورد نه تنها خود که خانواده را نیز نگران و در زحمت انداخته ام بلکه باعث شده است عبادتهایم را نتوانم انجام دهم و براى این جهت ماه رمضان را سفر مى کنم تا مشکل روزه گرفتن نداشته باشم اگر چه در سفر هم هیچ چیز نمى خورم. لطفاً مرا راهنمایى کنید تا از این وضع غمبار نجات یابم و از زخم زبانهاى اطرافیان آسوده گردم؟

جواب: مشکل شما در واقع از خود شماست و مقصّر اصلى خودتان هستید و به همین دلیل دعاى شما هم مستجاب نمى شود و علّت اصلى آن ندانستن مسأله است. مسأله اصلى این است که بر شما واجب نیست یقین به طهارت و غسل و مانند آن پیدا کنید، آنچه بر شما به عنوان یک وظیفه شرعى لازم است این که به مقدار سایر مردم آب بریزید و به همان قناعت کنید هرچند شک در غسل و طهارت داشته باشید و ما مسؤولیت شرعى این کار را مى پذیریم. شما از امروز فقط به مقدار مردم آب بریزید و قناعت کنید و با بدن نجس و حال جنابت (به گمان خودتان) نماز بخوانید و هیچ اشکالى هم ندارد و نماز و روزه شما کاملا صحیح است و ما به این وسیله بر شما و تمام افراد وسواسى اتمام حجّت مى کنیم و مخالفت با آن گناه است. ما از خداوند مى خواهیم که به شما توفیق توجّه به این مسأله را عنایت کند و از دام شیطانى نجات پیدا کنید.

٥ – رهایی از گرفتاریهای وسواس

سؤال: منزل ما از نظر طهارت مشکل دارد؛ فرشها، دربها، دیوارهاى اطاقها، پنجره ها، پرده ها، بخارى زمینى، بخارى دیوارى، جاروبرقى، کمدها، بعضى از کتاب ها، بالشت ها، رختخواب و تشک ها، قاب عکس ها و خلاصه تمام زندگى ما نجس است، گفتم نامه اى براى شما بنویسم تا بلکه در مورد من فتواى خاص (اجازه مخصوص) بدهید و اینجانب را از معافیّت مخصوصى در مورد چیزهایى که تا به حال نجس شده برخوردار سازید، تا همه چیز و همه کس براى من طاهر باشد.

جواب: شما گرفتار وسواس هستید و تنها درمان آن بى اعتنایى است. فتواى ما براى شما این است که ببینید مؤمنان دیگر چه اندازه به این امور اعتنا مى کنند، به همان اندازه اعتنا کنید; بقیّه براى شما پاک است.

٦ – شک زیاد در وضو و غسل

سؤال: دارای افکار وسواسی می باشم دایم شک در ابطال وضو می کنم و فکر میکنم نمازم و وضویم اشکال دارد در مورد غسل هم همینطور و آب زیادی مصرف می کنم و احساس میکنم یک مقدار آب به آن قسمت نرسیده و غسلم باطل است چه کنم به نظر شما؟ آیا انسان در جنابت کل بدنش نجس است؟ و باید تمام رختهایش را بشوید ؟ و آیا با یک بار شستن جسم نجس با آب لوله کشی کافی است ؟ در ایران و خارج؟

جواب: به شکها بلکه به یقینتان هم اعتنا نکنید و همانند مردم متدین عادی عمل کنید و یک بار شستن با آب لوله کشی بعد از شستن عین نجاست کافی است.

٧ – ظن و گمان وسواسی

سؤال: آیا افراد وسواسى باید به ظنّ و گمان خود عمل کنند (اگر ظنّ و گمان قوى باشد چطور)؟

جواب: باید به همان مقدار که افراد متعارف انجام مى دهند اکتفا کنند حتّى اگر ظنّ و گمانى هم پیدا نشود.

٨ – وظیفه شخص وسواسی

سؤال: اگر شخصی در مسائلی از قبیل توجه به سرایت یا عدم سرایت نجاست، سرایت به هر دلیل، یا وضو گرفتن و یا توجه به قرائت مثل افراد عادی عمل نکرده و عملکردی متفاوت داشته باشد آیا باید مثل دیگران رفتار کند؟

جواب: چنین شخصی وسواسی است و شخص وسواسی باید مثل افراد عادی عمل کند و به شک و علم خود عمل ننماید.

تع

٩ – حرمت اعتنا به مواردی که برخواسته از وسواس است

سؤال: چند مسئله در مورد طهارت و نجاست برایم پیش آمده که همواره فکر و ذهن مرا مشغول کرده است. و مرا به شدّت عذاب مى دهد، از درس و مطالعه افتاده ام و خانواده ام نیز از رفتار من به تنگ آمده اند. شما را به مقام رسول الله(صلى الله علیه وآله)قسم مى دهم، مرا نجات دهید. اگر شما بفرمائید: «اعتنا به این موارد حرام است؛ و در صورت اعتنا، به جهنم مى روى» و گناهش را به گردن بگیرید، نجات پیدا مى کنم.

جواب: به یقین اعتنا کردن شما به مواردى که برخاسته از وسواس است حرام مى باشد و باید آن را ترک کنید و ما مسؤولیت آن را به گردن مى گیریم.

١٠ – وسواس موجب بطلان وضو نمی شود

سؤال: آیا وسواس باعث بطلان وضو می شود؟

جواب: وسواس باعث اسراف آب می شود و کار حرامی است ولی باعث بطلان وضو نمی شود مگر اینکه در شستن دست چپ وسواس داشته باشد که در نتیجه آب اضافی خارج از وضو محسوب می شود و برای مسح دچار مشکل خواهد شد.

١١ – وسواس موجب بطلان وضو نمی شود

سؤال: آیا وسواس باعث بطلان وضو می شود؟

١٢ – وسواس موجب بطلان غسل نیست

سؤال: آیا وسواس موجب باطل شدن غسل می شود؟

جواب: وسواس در غسل مانند وضو، باعث اسراف می شود و حرام است ولی غسل صحیح است.

١٣ – وسواس در طهارت و نجاست

سؤال: مشکل اصلى من دیوار خانه و شستن بچّه ام مى باشد، زیرا دستمالى را که نجس بود روى لبه دیوار که رنگ روغن شده گذاشتم. البتّه عین نجس روى دیوار ریخته نشد، ولى رطوبت دستمال با دیوار ارتباط داشت. و چون بچّه ام به تازگى چهار دست و پا راه مى رود، و دستهایش را مرتّب به دیوارها مى زند، من مرتّب دستهایش را آب مى کشم، و این مرا آزار مى دهد. لطفاً به سؤالهاى زیر پاسخ دهید، تا ان شاء الله نجات یابم.

1) راههاى سرایت نجاست را خوانده ام، ولى نمى دانم منظور از رطوبت کم و غیر مسرى چقدر است؟ خواهش مى کنم توضیح دهید.

2) آیا دیوارهاى خانه بخاطر مسأله اى که پیش آمده نجس است؟

3) ظرفى که زیر شیر (منظور آب لوله کشى) گذاشته مى شود، حتّى اگر سر نرود آیا حکم آب کر را دارد؟ آیا مى توان لباس نجس را در آن آب کشید؟

4) اگر جایى مثل دسته در، سردى آن احساس شود، آیا نجاست با دست خشک به آن منتقل مى گردد؟

شما بى شک گرفتار وسواس شده اید، و اگر به دستوراتى که مى دهیم عمل کنید بزودى نجات خواهید یافت، والاّ مشکلات شما زیاد خواهد شد.

ابتدا پاسخ سؤالهاى شما، و بعد یک دستور کلّى:

منظور از رطوبت براى سرایت این است که وقتى دست خشک بر آن شىء مرطوب بگذارد، انسان به آسانى آثار ترى را ببیند.

جواب: دیوارهاى خانه به صورتى که نوشته اید کاملا پاک است.

جواب: ظرفى که زیر آب لوله کشى است حکم آب کر دارد; پر باشد، یا خالى.جواب: سردى دسته در هیچ ارتباطى به رطوبت ندارد، و نجاست به آن منتقل نمى شود، و این سؤال دلیل وسواسى بودن شماست.

و امّا دستور کلّى:

وسواسى بودن شما به علّت ندانستن مسائل است. اگر مسائل را درست، یاد بگیرید، راحت مى شوید. مسأله مهم این است که علم و یقین وسواسى نه ملاک نجاست است، نه ملاک طهارت; و به عبارت واضح تر، باید ببینید افراد عادى متدیّن چه موقع علم به نجاست پیدا مى کنند، و چه موقع علم به طهارت، به همان مقدار قناعت کنید، و اگر قلب شما راضى نشد به آن اعتنا نکنید، و مسؤولیّت آن را به عهده ما بگذارید. به شک و تردید اعتنا نکنید، حتّى کف توالت مادامیکه با چشم خود نجاستى در آن نبینید بگویید پاک است; کوچه ها، خیابانها، مغازه ها همه پاک است. اتومیبل هاى عمومى، صندلى ها و دسته درهاى آنها پاک است، حمّام مادامى که چیز نجسى به یقین در آن نباشد پاک است. تمام مسلمانها و بچّه هاى آنها مادامى که نتوانید قسم به نجس بودن آنها بخورید پاک هستند. وظیفه شرعى شما این است که به آنچه گفته ایم عمل کنید، و بعد از یک هفته آثار مثبت آن را خواهید دید.

١٤ – وسواس در غسل ترتیبی و عدم جواز تیمم بدل از غسل

سؤال: برای من غسل جنابت ترتیبی سخت است چون هم آدم شکاکی هستم و هم آدم وسواسی بطوریکه هر بار غسل کردن من حدود نیم ساعت طول میکشد غسل ارتماسی هم برای من دو هفته ای یکبار بیشتر مقدور نیست یعنی به سر رودخانه ای رفته و در آنجا غسل ارتماسی میکنم پس در کل میتوانم بگویم که من نمی توانم غسل ترتیبی را انجام بدهم آیا در طی دو هفته اگر من جنب شدم و دسترسی به آب ارتماسی هم نداشتم میتوانم تیمم بدل از غسل را انجام بدهم یا نه؟

جواب: در فرض سئوال وظیفه شما غسل ترتیبی است و باید همانند مردم عادی عمل کنید هر چند به نظر خودتان درست نباشد و ما مسئولیت شرعی اعمال شما را بر عهده می گیریم و بدانید که شک و یقین شخص وسواسی شرعاً هیچ اعتباری ندارد.

١٥ – افکاری که سبب تحریک جنسی می شود

سؤال: سلام علیکم، اینجانب روانپزشک هستم و در شیراز طبابت می کنم خانمی به من مراجعه کرده و می گوید گاهی اوقات افکار مزاحمی دارد که سبب تحریک جنسی او می گردد (فقط تحریک) گویا با دفتر حضرتعالی تماس تلفنی برقرار کرده و به او گفته اند که با تحریک شدن غسل بر ایشان واجب می گردد آیا صحیح است؟

جواب: چنانچه همزمان با رسیدن به اوج لذت جنسی رطوبتی از وی خارج شود حکم منی را دارد و غسل واجب می شود و اگر خدا نکرده با خود کاری کند که چنین حالتی ایجاد شود استمناء است و حرام است.

ولی اینگونه افراد ممکن است گرفتار وسوسه باشند، افراد وسواسی، نه علم آنها معتبر است و نه شک آنها، یعنی نباید اعتنا به علم و شک خود کنند.

١٦ – طهارت و قرائت نماز وسواسی

سؤال: متأسّفانه دچار وسواس شده، وضو و غسل و طهارت و قرائت نماز و به خصوص «و لا الضّالین» را زیاد تکرار مى کنم. به طورى که خودم هم خسته مى شوم، بلکه به خاطر این کار من، دیگران نیز خسته و ناراحت مى شوند. اگر (مثلا) چیزى از دستم به زمین بیافتد، حتماً باید آن را آب بکشم. و یا خیلى وقتها، روى زمین نمى نشینم، چون زمین را نجس مى دانم. اگر امکان دارد حکم بنده را بیان فرمایید، و مرا از وسواس نجات دهید.

جواب: نماز و وضوى شما به ترتیبى که نوشته اید، اشکال دارد، و اگر ادامه دهید شرعاً مسؤول خواهید بود. تنها وظیفه شما این است که به همان مقدار که افراد معمولى متدیّن عمل مى کنند، همان طور عمل کنید. و اگر شیطان وسوسه کرد که عملتان باطل است گوش نکنید. و ما مسؤولیّت صحّت اعمال شما را بر عهده مى گیریم.

١٧ – عدم نجاست مکانهای عمومی در روزهای بارانی و برفی

سؤال: تکلیف من در موارد زیر چیست؟ الف: گاهى زمینى نجس مى شود، بعداً برف یا باران مى آید و تمام زمین ها خیس مى شود، مردم و وسایل نقلیّه از روى آن زمین نجس عبور مى کنند و به همه جا میروند (مسجد، حرم، نانوائى، قصّابى، داخل اتوبوس شرکت واحد، مدرسه، بازار و...) و به خاطر خیس بودن زمین ها نجاست را به همه آن مکان ها منتقل مى کنند، به همین جهت آن مکان ها را نجس مى دانم، همان گونه که گرد و خاک هاى آن خیابان ها و مکان ها را نیز نجس مى دانم. ب: هرگاه توالت مى روم با این که در موقع بول کردن بسیار مواظب هستم تا بول من ترشّح نکند، در عین حال قطع پیدا مى کنم که بول به شلوار و پایم ترشّح کرده است؛ لذا توالت رفتن برایم مشکل شده و تا آن موضع را آب نکشم راحت نمى شوم. ج: در بعضى مواقع پشت و جاهاى دیگر دستم به لبه میز و یا لبه کتاب و یا چیزهاى زبر برخورد مى کند و بدون این که دستم زخم شود یا خونى بیرون بیاید، از گوشه و کنار ناخنها و جاهاى دیگر دستم چیزى با احساس کمى درد جدا مى شود و یا روى انگشت هاى دستم پوست هاى مختصرى وجود دارد که با فرو بردن دست به داخل جیب و یا تماس گرفتن با چیز دیگر، آنها با احساس کمى درد از دستم جدا مى شود، لطفاً در این موارد تکلیف مرا بیان فرمائید.

جواب: بدون شک شما گرفتار وسواس هستید؛ وظیفه شما این است که به سایر مردم نگاه کنید و ببینید در چه حد به این امور اعتناء مى کنند و علم به نجاست پیدا مى کنند (منظور قشر متدیّن است) آن مقدار که آنها یقین پیدا مى کنند و آب مى کشند شما هم آب بکشید و نسبت به بقیّه تکلیفى ندارید; هرچند فکر شما به شما بگوید نجس است; زیرا در این گونه موارد افراد متدیّن عادى علم و یقین به نجاست پیدا نمى کنند. ضمناً پوستهائى که از دست و بدن جدا مى شود محکوم به پاکى است، مگر این که شما آنها را با فشار بکنید و محلّ آنها سوزش پیدا کند، که در این صورت احتیاط کنید.