١ – مصارف فاضلاب تصفیه شده
سؤال: نظر جنابعالى در مورد آب به دست آمده از تصفیه خانه فاضلاب، و استفاده از آن در مصارف گوناگون چیست؟ ضمناً آب تصفیه شده مراحل زیر را طى مى کند.
1ـ آشغالگیرى: در این مرحله آشغالهاى درشت از فاضلاب ورودى جدا مى شود.
2ـ دانه گیرى: که در آن، ذرّات شن و ماسه و آشغالهاى ریز گرفته مى شود.
3ـ استخرهاى وسیع در اندازه 100 × 100 متر به تعداد 5 عدد که پشت سر هم واقع شده، و فاضلاب به ترتیب در یک یک آنها وارد، و سپس خارج مى شود. نهایتاً آب خروجى به طور تقریباً صاف از تصفیه خانه خارج مى شود. در طول این مسیر، با انجام اعمالى، میکروبها فعّال شده، و فاضلاب را تجزیه نموده، و موادّ فاضلاب در پایان در استخرها ته نشین مى شود، به گونه اى که آب خروجى، تقریباً صاف، ولى همراه با رنگ و بوى خیلى کم مى باشد.
جواب: آبهاى مزبور پاک نیست; ولى مى توان براى زراعت وشرب حیوانات از آن استفاده کرد.
٢ – طهارت فاضلاب تصفیه شده
سؤال: تصفیه آبهاى زاید و فاضلاب و غیره به آب زلال در بعضى از کارخانه ها و مراکز انجام مى گیرد، آیا این آبها پاک هستند؟
جواب: اشکال دارد مگر این که با آب جارى یا کر به اندازه کافى مخلوط شود.
٣ – آبهای فاضلاب که تصفیه می شود
سؤال: در تصفیه خانه جریان مخلوط فاضلاب صنعتى و انسانى مراحل مختلفى را طى مى کند و در مرحله اصلى، تبدیل به حالتى خواهد شد که با حالت اوّلیّه فاضلاب تصفیه نشده، کاملاً متفاوت است و مایعى ایجاد مى شود که حالت آب مضاف را دارد. در ادامه خطّ تصفیه، با جدا سازى مایع مذکور دو فاز ایجاد مى شود، که یک فاز آن کاملاً زلال و شبیه آب معمولى بدون رنگ و بو و بدون آثار آلودگى است. چنانچه آب خروجى از تصفیه خانه داراى مشخصّات ظاهرى آب معمولى باشد، آیا پاک است؟ در صورت منفى بودن پاسخ، آیا اتّصال آن با آب جارى یا کر یا باران، باعث طهارت آن مى شود؟
جواب: آب مزبور نجس است؛ ولى اگر به آب کر یا باران متّصل و سپس ممزوج گردد پاک خواهد شد.
٤ – ریختن فاضلاب در رودها و دریاچه ها
سؤال: ریختن فاضلابها در چشمه ها، رودها و دریاچه ها موجب تلف شدن هزاران هزار جاندار آبزى و صدمات غیرقابل جبران به طبیعت است نظر مبارک نسبت به انجام چنین کارى چیست؟
جواب: آلوده کردن رودخانه ها و دریاچه ها به طورى که موجب اتلاف جانداران آبزى شود و در نتیجه مردم گرفتار خسارت و زیان گردند، جایز نیست.
٥ – اشتراک چاه آشپزخانه و حمام
سؤال: آیا یکى بودن چاه آشپزخانه با حمّام، در صورت تنگ بودن حیاط، یا مطلقاً، از نظر شرعى اشکالى دارد؟
جواب: اشکالى ندارد; ولى بهتر جدا کردن این دو چاه است.