سؤال239: اين جانب به ياد دارم كه در زمان قديم پدرم كه كشاورز بود و باغ انگور زياد داشت به من مىگفت كه انگور ما به حدّ زكات رسيده است ولى چون مقروض هستم و نفرات عائلهام زياد است نمىتوانم زكات بپردازم با توجه به مسئله فوق الذكر من يقين دارم كه در ذمه پدرم زكات هست و مىخواهم آن را بپردازم، حال براى من دو سؤال مطرح است:
1- چه مقدار زكات بايد بدهم، چون مقدار زكاتى را كه در ذمه پدرم بوده نمىدانم و او هم در اين مورد وصيتى نكرده است؟
جواب 1: اگر نمىتوانيد با فكر و بررسى سالها مقدار آن را تعيين كنيد لازم است حدّاقل را بپردازيد.
2- آيا زكات كه مىخواهم بدهم بايد مثل بدهم يا قيمت؟ كشمش بدهم يا پول، و اگر بايد پول بدهم آيا بايد به قيمت آن سالها حساب شود يا قيمت فعلى؟
جواب2: مثل را در نظر بگيريد و بپردازيد و يا قيمت مثل امروز را يعنى كشمش تهيّه كنيد و بدهد و يا قيمت امروز كشمش را بپردازيد.
سؤال240: كشاورزى تراكتورى دارد و آن خراب شده است، مبلغ دويست هزار تومان خرج آن كرده است، آيا آن مبلغ مذكور ر سر خرمن از گندم كسر نمايد يا خير؟ و ديگر اينكه با همان تراكتور براى ديگران كار كرده و مبلغ يكصد هزار تومان فايده برده است. بنابراين آيا ممكن است بگويم صد هزار تومان را جزء مخارج حساب كند؟
جواب: فقط مقدارى از تراكتور كه در راه كارهاى كشاورزى گندم استهلاك شده است را مىتواند از نصاب گندم كسر نمايد و آن صد هزار تومان كه به عنوان اجرت كار تراكتور از ديگران گرفته را بايد به حساب مخارج تعمير تراكتور بگذارد و از مخارج سال محسوب مىشود.
سؤال241: در توضيح المسائل فرمودهايد كه در موقع پرداخت زكات گندم و جو، مىشود مخارجى را كه براى زراعت خرج كردهاند بردارند بعد زكات را بدهند.
سؤال اين است كه: اگر كسى مخارجش به اندازه قيمت كاه باشد مثلاً براى زراعت ده هزار تومان خرج كرده و قيمت كاهى كه از همان زراعت به دست آمده هم ده هزار تومان است، آيا مىتواند مخارج را از گندم و جو حساب كند؟
جواب: در آمدى كه از كاه به دست مىآيد جزء عايدات است اگر مخارج را از كاه كسر كند ديگر نمىتواند از گندم و جو كسر كند.
سؤال242: آيا زكات به مطق سرمايه و ثروت تعلّق مىگيرد يا به نُه چيز مذكور در رساله؟
جواب: زكات به همان اشياء مذكور در رساله تعلّق مىگيرد.
سؤال243: آيا زكات نقدين شامل اوراق نقدينه پول هم مىشود؟
جواب: نقدين موضوع زكات شامل اوراق نقدى و پول نمىشود.
سؤال244: آيا ماليات را مىتوان به جاى ذكات حساب كرد؟
جواب: نمىتوان ماليات را در عرض زكات منظور كرد.
سؤال245: اگر كسى مؤونة سالش را نتواند فراهم نمايد و به عسرت بگذراند يا قرض دارد و نتواند قرضش را اداء كند و مقدارى زكوة هم بر او واجب شده بايد اداء نمايد يا خير؟
جواب: در صورتى كه شرايط وجوب زكاة - از جمله رسيدن به حدّ نصاب - در آن مال موجود است بايد زكاة آن را بدهد.
سؤال246: اگر شخصى شب عيد فطر به اشخاص طام دهد نه در خانه خود بلكه در مسجد يا سالنهاى پذيرايى يا جاى ديگر آيا زكاة فطره آنها را بايد بدهد؟
جواب: بايد بدهد.
سؤال247: اگر شب عيد فطر فرزند در خدمت سربازى يا اينكه در بيمارستان بسترى باشد و پدر خرج بيمارستان او را بدهد يا اينكه در زندان باشد در اين روض زكاة فطره او بر عهده چه كسى است؟
جواب: فقط در آن صورتى كه در بيمارستان است و پدر خرج بيمارستان او را مىدهد بر عهده پدر است ولى در آن دو صورت ديگر خير.
سؤال248: پدرى كه فرزندش در شهر ديگرى است حال يا سرباز يا دانشجو و غيره است و مخارجش را پدر مىدهد اگر آن فرزند فطره خويش را بدهد كافى است يا خير؟
جواب: اگر نان خور او محسوب مىشود و پدر او را وكيل نمايد تا از مال او فطره خود را بدهد چنانچه اطمينان داشته باشد كه فطره را مىدهد كافى است و لازم نيست خودش فطره او را بدهد.
سؤال249: در زكاة فطره آيا كسى كه انسان اجير كرده قو داده كه مخارج او را بدهد فطره او را بايد داد يا خير؟
جواب: اگر شرط كرده كه مخارج او را بدهد و به شرط خود عمل كند و نان خور او حساب شود بايد فطره او را داد.
سؤال250: شخصى چند ساعت قبل از غروب آفتاب شب عيد فطر به ميهمانى مىرود لكن براى فرار از فطره كه به عهده ميزبان است نزديك غروب از منزل خارج شده و بعد از اذان مىآيد آيا با اين حيله فطره را از صاحب خانه ساقط مىكند يا خير؟
جواب: اگر پيش از مغرب از خانه بيرون رفته به طورى كه در مغرب مهمان او حساب نمىشود زكاة فطره به عهده صاحب خانه نيست.
سؤال251: بچّهاى كه در شكم مادر است آيا فطريهاش واجب است يا خير؟ نظرتان را در اين مورد بين كنيد.
جواب: واجب نيست.
سؤال252: اگر كسى كه مقدارى زكاة بر او تعلق گرفته، آيا مىشود از فرشهايى كه چند سال د خانه خود از آنها استفاده كرده به عنوان زكاة به مسجد بدهد و براى خود فرش نو تهيه نمايد؟
جواب: اگر فرش براى مسجد مورد احتياج است زكاتى كه بر او واجب است حساب كند و فرشها را از آن بابت بدهد جائز است.
سؤال253: آيا مقلّدين حضرتعالى مجازند كه زكات فطره خود را به امور ساخت مسجد اختصاص دهند؟
جواب: مجازند اقدام بفرمايند.
سؤال254: الف: آيا براى تأسيس يك كتابخانه جهت استفاده مردم مىشود از زكات، كتاب و كمد خريدارى كرد؟
جواب: اگر مورد احتياج عموم است مىتواند.
ب: آيا مىتواند خود نيز به عنوان يك عضو از آن كتابخانه بهره بردارى نمايد؟
جواب: بعد از اداى زكاة با شرط مذكور مىتواند.
سؤال255 : در بعضي از مساجد پولهايي به عنوان فطره و يا صدقات و غيره در صندوق جمع آوري مي شود ، آيا مي توان وجوه مذكور را در اموري راجع به مسجد از قبيل تعميرات و يا مصرف آن در كلّيه چيزهاي مربوط به مسجد صرف و خرج نمود يا خير ؟
جواب:صرف زكاه فطره براي مسجد جائز است كه باري تعمير يا تاسيس مسجد خرج شود ولي صدقات را بايد به فقرا داد .
سؤال256 : احتراما به نظر حضرت عالي مي رسانيم كه از طرف اهالي روستايمان به علّت داشتن مشكلات فراوان مخصوصا مشكل نبود آب كه زن و بچه هايمان از 3 كيلومتري روستا آب مي آورند و امسال تصميم گرفته ايم با توفيق خداوند دست به دست همديگر بدهيم و به روستا آب بياوريم و لذا اجازه مصرف زكاه فطره را در اين مورد تقاضامنديم .
جواب:اشكال ندارد ، در راه مذكور و فوق مصرف كنيد .
ج2:
سؤال296 - آيا افراديكه زكات بدهكارند مىتوانند بدون اجازه مجتهد به مسجد بپردازند.
جواب: مانعى ندارد.
سؤال297 - آيا براى تأسيس و بناء مراكز تفريحى - ورزشىِ مورد نياز جامعه، از مال زكات، موقوفات عامّه و يا وجوهات شرعيه مىتوان هزينه كرد؟
جواب: استفاده از زكوة و موقوفات عامه در موارد فوق جايز است و در وجوهات شرعى احتياج به اجازه مرجع تقليد دارد.
سؤال298 - آيا مىشود در زكات مخارجى را كه براى گندم هزينه شده از حاصل كسر نمود و اگر مىشود چگونه بايد باشد؟ با توجّه به اينكه مقدارى از مخارج صرف كارهاى مربوط به آن مىگردد.
جواب: بعد از اخراج مخارج از گندم اگر باقى مانده به قدر نصاب باشد زكوة آنرا بدهد و كاه هم محاسبه نمىشود.
سؤال299 - آيا تصرف در مالى كه متعلّق زكات واقع شده و هنوز زكاتش پرداخت نشده جايز است؟
جواب: تصرف در مالى كه متعلق زكات است در صورتى كه باقى مانده آن به اندازه زكات باشد مانعى ندارد ولى بايد در مقدار زكات كه باقى مانده ديگر تصرف نكند و آنرا بعنوان زكات به مستحقين بپردازد.
سؤال300 - كشاورزان مخارج خود را از خود گندم كم كنند يا اينكه كاه را هم بحساب آورند مثلاً اگر كاه را بفروشد تمام مخارج را كافى است آيا در اينصورت باز هم اين مخارج از خود گندم كم مىشود؟ يا نه؟
جواب: كاه را هم لازم است به حساب بياورد.