تلویزیون-فتاوای آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)

١ – حکم پخش مسابقات بانوان ایرانی

سؤال: نظر حضرتعالی در مورد پخش مسابقات بانوان ایرانی در رشته های مختلف از جمله تکواندو و کاراته و امثالهم از صدا و سیما چیست؟ ضمن اینکه بعضا ممکن است صحنه هایی اتفاق بیفتد که فاقد ضوابط شرعی است؟ و آیا تفاوتی در مقدار حجاب هنگام مسابقات و غیر آن وجود دارد؟

جواب: اصل پخش این کار از سوی صدا و سیما کار نادرستی است؛و پخش صحنه هایی که ضوابط شرعی در آن مراعات نمی شود جایز نیست و در پوشش شرعی تفاوتی بین مسابقات و غیر آن وجود ندارد.

٢ – شرکت در مسابقه با اسامی مختلف

سؤال: در مسابقه شرکت کردم با چند پاسخنامه که اسم چند دوستم را نوشتم و یکی از آنها برنده شد. اگر جایزه را بگیرد و به من بدهد اشکال دارد؟

جواب: با مسؤولان برگزاری مسابقه هماهنگی کنید اگر رضایت بدهند مانعی ندارد.

٣ – جوایز اهدایی در مسابقات تلویزیونی

سؤال: شرکت در مسابقه های تلویزیونی و دریافت جوایز آنها حلال است؟

جواب: در صورتی که محتوای آنها مطلب مشروعی باشد و بصورت معتدل برگزار شود مانعی ندارد.

٤ – تماشای فیلم های خارجی با صحنه های برهنه

سؤال: من یکی از علاقه مندان به سینما و فیلم می باشم. اکثر فیلمهای تولیدی توسط کشورهای دیگر از نظر کیفیت هنری و نوع ساخت واقعا عالی هستند وآموزنده اما بدلیل نوع فرهنگ آنها این فیلمها همگی دارای صحنه هایی از روابط مرد و زن می باشند که البته فقط اندام آنها را نشان می دهند و آلات تناسلی آنها دیده نمی شود. خواهشمند است بفرمایید که تماشای این فیلمها چه حکمی دارد؟

جواب: در صورتی که عریان باشند جایز نیست نگاه کنید هر چند عورت آنها پوشیده باشد.

٥ – انتشار تفکرات التقاطی

سؤال: اشخاصى هستند که تفکّرات التقاطى و سوابق فکرى مغایر با نظرات اکثریّت فقهاى شیعه، و فقه حاکم بر نظام مقدّس جمهورى اسلامى (نظیر بحث ولایت فقیه) دارند. آیا مى توان دیدگاه ها و نظرات آنها را در جامعه انتشار داد، تا مردم با شنیدن اقوال مختلف بهترین آن را انتخاب کنند؟ در صورتى که پاسخ منفى باشد، آیه شریفه (فَبَشِّرْ عبادِ سؤال: الّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ اَحْسَنَه) را چگونه تفسیر مى فرمایید؟

جواب: این کار در صورتى که موجب بدآموزى نگردد، کار خوبى است. و این مشکل عمدتاً از طریق نحوه بیان مناسب نظرات مخالفین تأمین مى شود، به این معنى که نظرات آنها به صورت موذیانه و مخرّب و تؤام با دروغ و تهمت و جوسازى بیان نگردد. البتّه باید توجّه داشت که مسائل مختلف است; بعضى از مسائل را مى توان در سطح عموم مطرح کرد، و بعضى از مسائل باید در سطح حوزه و دانشگاه و محافل علمى مطرح گردد; زیرا احتیاج به آگاهى هاى تخصّصى دارد. به یقین اشتباه این دو دسته از مسائل به یکدیگر، سبب بروز مشکلاتى در سطح جامعه مى گردد.

٦ – استفاده از تصاویر زنان اجنبی

سؤال: استفاده از تصویر و چهره زنان اجنبى در تبلیغات بازرگانی چه حکمى دارد؟

جواب: استفاده از چهره زنان بى حجاب و بد حجاب، در شأن جمهورى اسلامى نیست.

٧ – بزرگنمایی چهره های مورد اعتماد نظام اسلامی

سؤال: برخى افراد که مورد اعتماد نظامند، باید مطرح شوند. آیا مى توان در مورد آنان قهرمان سازى کرد، تا آنان در سطح جامعه معرّفى شوند؟ حدّ شرعى این کار تا کجاست؟

جواب: اگر منظور از قهرمان سازى مبالغه بى جا و بزرگ نمایى بى مورد است، جایز نیست. و اگر منظور معرّفى چهره هاى ناشناخته گرانقدر با ایمان است، نه تنها کار خوبى است، بلکه لازم مى باشد.

٨ – تماشای فیلمهایی که حجاب را رعایت نمی کنند

سؤال: نگاه کردن به فیلم های ایرانی که تازه ساخته می شوند و حجاب را رعایت نمی کنند درست است یا نه؟

جواب: در صورتی که هنرپیشه زن را نشناسید و منشأ فسادی نشود اشکالی ندارد.

٩ – ساختن عروسکهای تلویزیونی

سؤال: مشاهده شده که در برنامه هاى تصویرى، عروسکى شبیه انسان درست مى کنند، که در برنامه ها یا فیلمهایى که انسان واقعى در آن نقش دارد و تکلّم مى کند، به عللى آن عروسک داراى تکلّم وارد مى شود، و همراه انسانهاى واقعى نقش ایفا مى کند، و شبیه آنها تصمیم مى گیرد، و تکلّم مى نماید. ساختن چنین برنامه هایى چه حکمى دارد؟

جواب: مجسّمه سازى اشکال دارد; ولى اگر از قبیل عروسک و بازیچه باشد، خواه نقشى بازى کند یا نه، اشکالى ندارد.

١٠ – دیدگاه اسلام در مورد تولید انواع فیلم ها

سؤال: لطفاً به سؤالات زیر پیرامون فیلمها پاسخ فرمایید: 1ـ ساخت انواع فیلمهاى تخیّلى، وحشت زا، خشونت آمیز، کمدى و جنسى، از نظر اسلام چه حکمى دارد؟ 2ـ بیان احساسات زن و مرد نامحرم در فیلم چه حکمى دارد؟ 3ـ اگر فردى نقش همسر دیگرى را بازى کند، با توجّه به این که محرمیّتى وجود ندارد چگونه است؟ 4ـ آیا پوشاندن کلاه گیس زنان از دید مردان در فیلم واجب، حکم موى طبیعى را دارد؟ 5ـ تفاوت تماشاى زنان اهل کتاب و زنان کافر در چیست؟ 6ـ تماشاى فیلمهاى کمدى (خنده دار) که فقط جنبه خنداندن دارد، چه حکمى دارد؟ 7ـ تقلید صدا در فیلمها، مثل این که مردى صداى زنى را تقلید کند یا بالعکس، چه حکمى دارد؟

جواب: فیلم هاى بدآموز و زیانبار، مانند فیلم هاى جنسى و وحشت زا و امثال آن، حرام است، ولى فیلم هاى آموزنده یا لااقل سرگرم کننده بدون مفسده، نه تنها اشکالى ندارد; بلکه گاه بسیار مفید و مؤثّر، و سبب پیشرفت اهداف اسلامى است. و بازى کردن مردى در نقش همسر بدون محرمیّت در صورتى که خلاف شرعى در آن نباشد ذاتاً اشکالى ندارد، و همچنین تقلید صداى جنس دیگر.

١١ – دیدگاه اسلام در مورد تولید انواع فیلم ها

١٢ – همکاری با شبکه های تلویزیونی که تولیدات حرام دارند

سؤال: اخیراً در منطقه ما، کانال تلویزیونى جدیدى راه اندازى شده که هم برنامه هاى خوب و مشروع، و هم برنامه هاى حرام دارد. آیا همکارى با این کانال تلویزیونى جایز است؟

جواب: در صورتى که برنامه هاى حرام دارد، همکارى با آن جایز نیست.

١٣ – رعایت حدود در نمایش زندگانی معصومین (علیهم السلام)

سؤال: براى ارائه زندگى معصومان(علیهم السلام) از طریق فیلم و نمایش و سریال، با حفظ حدود فقهى چه راه حلّى را ارائه مى دهید؟

جواب: بهترین راه حلّ این است که معصومین(علیهم السلام) را به صورت مبهم یا در هاله اى از نور نشان دهند، تا مشکلى از این جهت ایجاد نشود. ولى درباره دیگران چنانچه احترامات لازم رعایت شود، نشان دادن آنها اشکالى ندارد.

١٤ – تبلیغ کالاهای مضر

سؤال: تبلیغ کالاهاى مضرّ، مثل سیگار و مانند آن، چه حکمى دارد؟

جواب: جایز نیست.

١٥ – دروغ های تبلیغاتی برای مصرف بیشتر کالا

سؤال: دروغهاى تبلیغاتى براى مصرف کالا، در دو صورت زیر چه حکمى دارد؟

1ـ دروغهاى واضحى که همه از دروغ بودن آن آگاهند.

2ـ دروغهایى که غیر از افراد خبره کسى از آن آگاهى ندارد.

جواب: دروغ جایز نیست; مگر این که قرینه اى بر جدّى نبودن، یا معناى مجازى آن وجود داشته باشد.

١٦ – استفاده از تصاویر زنان در تبلیغ کالا

سؤال: آیا مى توان براى تبلیغ کالا و به منظور ترغیب مخاطبان، از تصویر زنان استفاده کرد؟

جواب: این کار در شأن زنان و شخصیّت آنان نیست.

١٧ – استفاده از عبارات مبالغه آمیز در تبلیغات

سؤال: آیا به کار بردن عبارتهاى مبالغه آمیز تبلیغاتى، که مصداق دروغ نیست، امّا از حالت اطّلاع رسانى پا را فراتر گذارده، و به قصد تشویق مردم به مصرف بیان مى شود، جایز است؟

جواب: در صورتى که موجب گمراهى مردم شود، اشکال دارد.

١٨ – دیدن زنان نامحرم در تلویزیون

سؤال: دیدن موی زن نامحرم در تلویزیون چه حکمی دارد؟

جواب: چنانچه موجب فساد و انحراف نشود، و عکس ها برهنه یا نیمه عریان نباشد، جایز است.

١٩ – دلیل حرمت تماشای فیلم های غیر اخلاقی

سؤال: آیا نگاه به فیلم سکس حرام است؟ و اینکه این حکم از چه آیه یا حدیثی استخراج می شود؟

جواب: آری، نگاه به فیلم های مبتذل و مفسده دار حرام است. این کار نوعی اشاعه فحشاء است که در قرآن از آن نهی شده است.

٢٠ – پیش بینی مسابقات ورزشی از طریق پیامک

سؤال: ارسال SMS به برنامه هایی از قبیل ۹۰ جهت شرکت در مسابقه تلویزیونی چه حکمی دارد ؟

جواب: در صورتیکه برای شرکت در مسابقه وجهی نپردازند و مسابقه مربوط به کار مشروعی باشد اشکال ندارد.

٢١ – دیدن صحنه های زجر دادن انسان در فیلم

سؤال: آیا دیدن صحنه های زجر دادن انسان به صورت فیلم (غیر واقعی ) اشکال دارد ؟

جواب: در صورتیکه منشاء قساوت قلب و مانند آن شود اشکال دارد.

٢٢ – جواب سلام گوینده های رادیو و تلویزیون

سؤال: با سلام و عرض خسته نباشید.

با توجه به واجب بودن جواب سلام می خواستم بدانم که آیا جواب سلام مجریان و گوینده های تلویزیون و رادیو نیز واجب است؟

ضمنا آیا باید در حین نماز هم جواب سلام را داد؟ جواب سلام رادیو و تلویزیون را هم باید در حین نماز داد؟

با تشکر فراوان

جواب: 1ـ واجب نیست.

2ـ نمازگزار نباید در حال نماز به دیگرى سلام کند، ولى اگر دیگرى به او سلام کند جواب او واجب است، امّا جواب باید مانند سلام باشد، مثلاً اگر گفت: «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ» در جواب بگوید «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ» و اگر بگوید «سَلامٌ عَلَیْکُمْ» در جواب بگوید «سَلامٌ عَلَیْکُمْ»، حتّى اگر بگوید «سلام» در جواب باید بگوید «سلام».

٢٣ – روابط زن و مرد نامحرم در فیلم ها

سؤال: فیلم هایى ساخته مى شود که زن و مرد نامحرم در آن بازى مى کنند، و به مقتضاى نقش محوّله، با هم شوخى کرده، و به یکدیگر نگاه هاى عاشقانه دارند. بازى کردن آنها در چنین فیلم هایى چه حکمى دارد؟

جواب: اینگونه کارها با عفّت سازگار نیست.

٢٤ – اختلاط زن و مرد مسلمان برای نمایش

سؤال: آیا براى نمایش صحنه هاى تاریخى، اختلاط زن و مرد مسلمان که در نقش کفّار بازى مى کنند و همراه با مکالمات مهیّجِ شهوت و عاشقانه است، جایز است؟

جواب: بازى کردن در نقش کفّار به منظور اهداف آموزنده مانعى ندارد ولى مکالمات محرّک و شهوت انگیز جایز نیست.

سؤال: آیا دیدن صحنه های زجر دادن انسان به صورت فیلم (غیر واقعی ) اشکال دارد ؟

جواب: در صورتیکه منشاء قساوت قلب و مانند آن شود اشکال دارد.