1– خرید و فروش بن کتاب دانشجویی
سؤال: سایت نمایشگاه کتاب برای خرید کتاب، بن کتابی اختصاص داده که قیمت 30000 تومان مبلغ نقد در قبال آن پرداخت می شود ولی می توان با آن تا مبلغ 60000 تومان کتاب خرید. 1- آیا خرید و فروش این بن به مبلغ بیشتر از مبلغ نقدی که پرداخت شده جایز است؟ 2- آیا دانشجویی که خود به بن کتاب نیاز ندارد می تواند بن را بگیردو به دیگران هدیه بدهد و یا بفروشد؟ 3- در صورتی که خرید و فروش آن بر خلاف مقررات باشد، آیا کسب در آمد و بازار سیاه درست کردن از این راه مجاز است؟
جواب: 1و2 - همه این امور تابع مقررات نهادی است که بن را توزیع می کند. 3- در فرض سوال جایز نیست.
٢ – مالیت نداشتن مواد مخدر
سؤال: آیا مواد مخدر از جمله تریاک مالیت دارند؟ آیا انسان می تواند هر کجا که دسترسی پیدا کرد آنها را از بین ببرد بدون اینکه ضمانتی در کار باشد؟
جواب: مالیتی ندارند و هر جا دسترسی پیداکنید اگر منشأ نزاع و فسادی نشود می توانید آن را از بین ببرید.
٣ – پول فروش یکجای سیگارها برای تغییر دادن شغل
سؤال: ما پس از پی بردن به حرام بودن فروش سیگار کسب را جمع کرده و تمامی سیگارها را یکجا فروختیم. آیا این پول هم حرام است و باید با این پول اگر حرام است چه کار کنیم؟
جواب: وجه مزبور که برای خلاص شدن از بیع سیگار بوده است برای شما حلال است.
٤ – معامله با بهایی به تصور حلال بودن
سؤال: به گفته امام جمعه محل که معامله با بهایی اشکالی ندارد خرید کردیم و اکنون که به این شخص بدهکار شدیم متوجه شدیم که این کار جایز نیست. اکنون تکلیف این لوازم و بدهی ها چیست؟
جواب: معامله با بهایی ها جایز نیست ولی اگر نمی دانسته اید و انجام داده اید، آنچه خریده اید برای شما اشکال ندارد.
٥ – خرید و فروش نشان مسیحیان و زرتشتیان و علائم شیطان پرستان
سؤال: خرید و فروش علامت صلیب (نشان مسیحیان) علامت فروهر(نشان زرتشتیان) و علائم شیطان پرستان چه حکمی دارد؟
جواب: خرید و فروش هیچ یک از موارد فوق جایز نیست.
٦ – خرید و فروش اجناسی که منافع آن به صهیونیست ها می رسد
سؤال: آیا مواد خوراکی یا هر نوع جنس دیگری که تحت لیسانس یهود یا کشورهای کفر باشد مثل نوشابه ها ( نوشابه کوکا کولا و ... ) مسلمان می تواند از این اجناس استفاده نماید و آیا در کشور ما اسامی تحت لیسانس می باشند؟
جواب: خرید و فروش کالاهایی که منافع آن به صهیونیست ها می رسد جایز نیست.
٧ – حکم خرید محصولات اسرائیلی
سؤال: حکم خرید محصولات شرکتهای وابسته به صهیونیست ها و اسرائیل چیست؟
جواب: خرید محصولات شرکت های وابسته به صهیونیست ها و اسرائیل جایز نیست.
٨ – نوارهای ویدئویی مبتذل
سؤال: متأسّفانه نوارهاى ویدیوئى محتوى فیلم هاى مبتذل، اعم از موسیقى، آواز، رقص زنان یا مردان، یا زن و مرد، بلکه بالاتر نوارهایى که عمل زناشویى را نمایش مى دهد، به وفور در بازار یافت مى شود! و از طرفى، در بعضى از محافل شایع شده که چون به صورت پخش غیر مستقیم است اشکالى ندارد، یا اگر محرّک نباشد، حرام نیست! لطفاً در این زمینه به سؤالات زیر پاسخ فرمایید:
1ـ خرید و فروش و نگهدارى این نوارها، و نگاه کردن به این فیلمها چه حکمى دارد؟
2ـ آیا بین پخش مستقیم و غیر مستقیم در فرض مزبور تفاوتى است؟
3ـ آیا جمع آورى و از بین بردن آنها واجب است؟ در صورت وجوب، این کار، بر عهده چه کسى است؟
4ـ در صورتى که از شخصى به دلیل خرید، یا فروش، یا نگه دارى، این گونه نوارها، یا دیدن فیلمهاى محتوى آن، به دادگاه شکایت کند، مجازات آن چیست؟
جواب: خرید و فروش و نگهدارى و نگاه کردن به این گونه فیلمها حرام است; خواه مستقیم باشد یا غیر مستقیم، و بر حاکم شرع لازم است که آنها را جمع آورى کرده و از بین ببرد، و این کار تعزیر دارد.
٩ – شکار و خرید و فروش حیوانات حرام گوشت
سؤال: بعضى از مسلمانان، حیوانات حرام گوشت، از جمله خوک را شکار، و جهت مصرف صاحب ادیان دیگر به آنها مى فروشند. شکار و خرید و فروش این گونه حیوانات از ناحیه مسلمانها چگونه است؟
جواب: خالى از اشکال نیست.
١٠ – خرید و فروش نجاسات
سؤال: حکم خرید و فروش نجاسات چیست؟
جواب: در صورتیکه فایده حلالی نداشته باشد حرام است.
١٢ – معامله با بهائیان
سؤال: آیا خرید و فروش با بهائیان حرام می باشد؟
جواب: شک نیست که آنها افراد منحرفی هستند، و اساس مذهب ساختگی آنها از سوی دولت های استعماری انگلستان و آمریکاست، و جزء کفّار حربی هستند و هیچ گونه همکاری با آنها جایز نیست.
١٣ – خرید و فروش خرچنگ
سؤال: خرید، فروش و استفاده از گوشت خرچنگ چه صورت دارد؟
جواب: جایز نیست; ولى فروختن آن به غیر مسلمین اشکالى ندارد.
١٤ – خرید و فروش داروهای غیر مجاز
سؤال: آیا خرید و فروش داروهاى غیر مجاز، یا تاریخ گذشته، جایز است؟
جواب: خرید و فروش داروهاى غیر مجاز جایز نیست; و داروهایى که تاریخ آن گذشته، اگر مقدار قابل ملاحظه اى از آثار خود را داشته باشد و به طرف اعلام شود اشکالى ندارد، در غیر این صورت جایز نیست.
١٥ – کمتر بودن بیع از مقدار معامله شده
سؤال: اگر کسى بنابر این که زمینى فلان مقدار مساحت دارد آن را بفروشد و پس از معامله مشترى متوجّه شود که مساحت این زمین کمتر است، آیا کلّ معامله باطل است یا مشترى مى تواند به میزانى که کمتر است مقدارى از ثمن را از فروشنده بگیرد؟
جواب: معامله نسبت به مقدار موجود صحیح است ولى اگر طرفین خبر نداشته اند هر دو خیار فسخ دارند.
١٦ – فسخ معامله در صورت نقص بیع
سؤال: شخصى منزلى را دو میلیون تومان فروخته است و براى خودش خیار فسخ نگذاشته، جهت انتقال سند به شهردارى مراجعه کرده، کارشناس شهردارى به علّت اضافه بنا در طبقه بالا چهل هزار تومان جریمه نوشته و دستور تخریب بالکن را داده است، با تخریب بالکن یک متر از اطاق طبقه بالا که روى بالکن واقع است خراب مى شود. شهردارى به فروشنده گفته است بدون تخریب بالکن اجازه انتقال سند داده نمى شود، ولى اگر خودت بنشینى شهردارى کارى به اخذ جریمه و تخریب بالکن و قسمتى از اطاق بالا ندارد. حال آیا فروشنده باید جریمه را بپردازد و بالکن و یک متر از اطاق بالا که روى بالکن واقع است را خراب کند و منزل را با قیمت کمترى از قیمت مذکور در اختیار خریدار بگذارد؟ یا این جا قاعده لاضرر جارى است و این ضرر را از فروشنده نفى مى کند و فروشنده حق دارد معامله را به هم بزند و پول خریدار را پس بدهد؟ لطفاً جواب بفرمایید.
جواب: اگر بایع متعهّد شده که ملک را در محضر واگذار کند باید به تعهّدش عمل کرده و خسارتها را نیز متحمّل شود و بعداً تفاوت قیمت را به مشترى برگرداند و مشترى مخیّر است تفاوت قیمت را بگیرد یا معامله را فسخ کند.
١٧ – خرید و فروش پروانه مطب
سؤال: در مورد چیزهائی مانند پروانه مطب و یا موافقت اصولی و مجوز تاسیس کلینیک تخصصی پزشکی که به افراد واجد شرائط مانند پزشک متخصص اعطا میگردد و نهاد اعطا کننده اینگونه مجوزها . خرید و فروش و انتقال و واگذاری آنها را منع نموده است:
۱- آیا شرعا خرید و فروش و یا واگذاری آنها به غیر جائز است؟
۲- اگر فرد صاحب این مجوز آن را به دو نفر واگذار نماید، آیا واگذاری به خریدار دوم فروش مال غیر محسوب میگردد یا خیر؟
۳- آیا خریدار دوم، خریدار مال غیر محسوب میگردد یا خیر؟
جواب: خرید و فروش آن در فرض سوال جایز نیست، از قوانین حکومت اسلامی تخلف نکنید.
١٨ – خریداری اموال حرام
سؤال: آیا خریدار اموالی مانند مشروبات الکلی، مواد مخدر و حقوقی مانند دسترسی پولی به سایت های محارب سیاسی یا مستهجن، صاحب این اموال و حقوق محسوب می شود؟
جواب: هیچکدام از اینها شرعاً مالیّت ندارد.
١٩ – حکم آبزیان حرام گوشت برای مصارف غیر خوراکی
سؤال: همان طور که مطّلعیم طبق نظر حضرات مراجع تقلید، حفظهم الله گوشت آبزیان و حیوانات دریایى که داراى فلس هستند حلال، و آنها که فلس ندارند حرام است. آیا مطلق استفاده از آبزیان فاقد فلس حرام است، یا براى استفاده هاى غیر خوراکى، یا در معرض استفاده غیر مسلمان قرار دادن اشکالى ندارد؟ هر چند به فروختن، یا معاوضه با چیزى، یا به عنوان حق الاختصاص به غیر، در برابر وجه نقد یا جنسى باشد. نظر حضرتعالى در این مسأله چیست؟
جواب: هرگاه چنان آبزیانى را به کسانى بفروشند که خوردن آن را حلال مى دانند، یا براى مصارف غیر خوراکى بفروشند، اشکالى ندارد.
٢٠ – خرید کالاهای آمریکایی و انگلیسی
سؤال: با توجه به حمله ظالمانه و وحشیانه حکام آمریکا و انگلیس به مردم مسلمان عراق، جمعی از مقلدین حضرتعالی از جواز یا حرمت خرید کالاهای آمریکایی و انگلیسی که طبعا منافع آن مستقیم یا غیر مستقیم به خزانه دولتهای محارب می ریزد سوال می نمایند.
جواب: بی شک خرید کالاهای آمریکایی و انگلیسی کمک به این ظالمان است و از نظر شرع اسلام حرام است.
٢١ – فروختن فرزندان بی سرپرست
سؤال: آیا مى توان به خانواده هایى که فرزند ندارند، فرزندى بدون سرپرست (مانند کودکان سر راهى) تحویل داد، و در مقابل پولى از آنها گرفت؟ اگر مبلغ اخذ شده بر اساس جنس طفل، یا ویژگیهاى ظاهرى او، متفاوت باشد، چه حکمى دارد؟
جواب: فروختن فرزند به هیچ عنوان جایز نیست.
٢٢ – ابزار و وسائل موسیقی
سؤال: حکم شرعى وسایل موسیقى از قبیل سه تار و سنتور و... که در مجالس لهو و لعب مانند مجالس عروسى از آنها استفاده نمى شود چیست؟
جواب: ساختن و خرید و فروش هرگونه وسیله اى که غالباً براى حرام از آن استفاده مى شود حرام است و اگر وسیله مشترک باشد جایز است.
٢٣ – خرید و فروش زیور آلات مخصوص آقایان
سؤال: خرید و فروش زینت آلات طلا ـ اعم از انگشتر، گردن بند و دستبند ـ مخصوص آقایان چه حکمى دارد؟
جواب: اگر این گونه زینت آلات معمولا در غیر مورد مردان به کار نرود جایز نیست.
٢٤ – تهیه و توزیع تصاویر مهیج شهوت
سؤال: اخیراً تهیّه و توزیع تصاویر مهیّج شهوت در شکلهاى مختلف و بعضاً به بهانه عرضه آثار هنرى و عرفانى، بر روى کاشیها، لباسها، کارتهاى تبریک و مانند آن، شایع گردیده است؟ نظر مبارک نسبت به موارد ذیل چیست؟
الف) خرید و فروش این گونه تصاویر چه حکمى دارد؟
ب) وظیفه فروشندگان نسبت به محو تصاویر مبتذل، که بر روى اجناسى مانند لباس، صابون، بسته هاى شیرینى و امثال اینهاست، چیست؟
ج) مزد کارگران و بنّاها در قبال نصب کاشیهایى که منقّش به این گونه تصاویر مى باشد، چه حکمى دارد؟
د) آیا نصب تصاویر مذکور در معرض دید افراد جایز است؟
جواب: استفاده از تصاویر مبتذل و فسادانگیز، به هر نحو که باشد، جایز نیست، و ترویج آن نیز شرعاً ممنوع است، و مزد گرفتن در برابر آن مجاز نمى باشد، و چنانچه بتوانند باید آن را محو کنند.
٢٥ – خرید و فروش تابلوهایی که تصاویر مبتذل دارند
سؤال: فرشها و کوبلن هایى با تصاویر زنان سر برهنه، یا رقّاصى هاى دسته جمعى بافته مى شود، همچنین عکسهاى مینیاتورى با همین مضامین کشیده مى شود. تهیّه، تولید، خرید، فروش و نصب آنها در منازل یا مغازه ها چه صورتى دارد؟
جواب: با توجّه به این که این عکسها ترویج فساد است، تولید و خرید و فروش و نگهدارى آن اشکال دارد.
٢٦ – خرید و فروش متنجس
سؤال: اگر چیزی را که برای فروش گذاشته ایم نجس شده باشد ، فروختن آن اشکالی دارد ؟ یا باید به مشتری بگوییم ؟
جواب: فروختن متنجّس، یعنى چیز پاکى که نجس شده و آب کشیدن آن ممکن است، مانند میوه و پارچه و فرش اشکال ندارد، ولى اگر مشترى بخواهد آن را براى خوردن یا کارهاى دیگرى که پاک بودن در آن شرط است مصرف کند باید به او بگوید.
٢٧ – فروش اسپرم حیوانات
سؤال: فروش اسپرم حیوانات چه حکمی دارد؟
جواب: در صورتی که فایده معقولی داشته باشد مانعی ندارد.
٢٨ – خرید و فروش ارز دولتی به صورت آزاد
سؤال: خرید دلار دولتی و فروش آزاد آن چه حکمی دارد؟
جواب: در امثال مسافران که به سفر می روند مانعی ندارد سهمیه خود را بفروشند ولی اگر از قبیل ارز و دلاری باشد که برای وارد کردن اجناس و مانند آن می گیرند، چنانچه بفروشد و جنسی وارد نکند حرام است.
٢٩ – معامله ی ملک با پول بیت المال
سؤال: در سال 70 یا 71 مبلغی پول نقد (مبلغ آن دقیقاً خاطرم نیست) که بایستی به حساب چند دستگار دولتی واریز می شد به دستم رسید. همه ی این پول یا بخشی عمده از آن صرف خرید زمینی شد که آن را ساختم و چند سال با همسر و فرزندانم در آن زندگی کردم و پس از فروش آن خانه، خانه ای بزرگتر ساختم که اکنون در آن زندگی می کنم. حال چگونه می توانم اموال خود را پاک کنم و تکلیف نماز و روزه هایم که در این مدت به جا آورده ام چیست؟ آیا برای خارج کردن آن مبلغ خود باید نرخ روز را حساب کنم و چگونه؟ با توجه به اینکه همسرم در جریان موضوع بوده است وظیفه او چیست؟
جواب: هرگاه چیزی را با پولی که ملکتان نبوده خریداری کرده اید معامله باطل است مگر این که آن را بپردازید و اجازه نیز بگیرید و نسبت به زمانی که نمی دانسته اید نمازهایتان صحیح است و از این به بعد دقت کنید و باید نرخ تورّم متوسط اجناس را در بازگرداندن مبلغ در نظر بگیرید.
٣٠ – فروش ابزاری که در استعمال مواد مخدر نیز کاربرد دارد
سؤال: فروش ابزاری که هم ابزاری برای استفاده مواد مخدر است و هم برای کارهای دیگر، چه حکمی دارد؟
جواب: اشکالی ندارد مگر این که مطمئن باشد که طرف مقابل برای استفاده مواد مخدر آن را می خرد.
٣١ – موادی که از روغن خوک یا ژلاتین حیوانی ساخته شده
سؤال: متأسفانه در حال حاضر بعضی از مواد دارویی و آرایشی از روغن خوک و یا ژلاتین حیوانی که ذبح شرعی نشده اند ساخته می شوند. سوال این است که اولاً خرید و فروش این مواد جایز است یا خیر و ثانیاً استفاده از این مواد برای غیر از خوردن مانند تزریق کردن و یا چرب کردن دست و صورت جایز است یا نه؟
جواب: خرید و فروش آن اشکالی ندارد و همچنین تزریق و چرب کردن دست و صورت با آن اشکالی ندارد ولی برای نماز باید چربی را بشویید. در ضمن چربی خوک قطعاً نجس است و در مورد ژلاتین اوّلا: در موارد مشکوک که نمى دانید از حیوان گرفته اند یا گیاه، حکم، حلّیّت و طهارت است، و جستجو لازم نیست. ثانیاً: اگر یقین داشته باشید از حیوان حرام گوشت، یا حیواناتى که ذبح شرعى نشده اند گرفته شده و یا ذبح شرعی آنها مشکوک باشد، هرگاه تغییرات زیادى روى آن داده مى شود تا بصورت فعلى درآید، حکم استحاله را دارد، و پاک و حلال است. در غیر این صورت (تغییرات زیاد نباشد) خوردن آن حرام است; مگر در موارد ضرورت.
٣٢ – خرید کالا از دست فروشان
سؤال: آیا خریدن کالاهایی مانند میوه یا لباس و ... از افرادی که در کنار خیابان یا با وانت و ... اقدام به فروش این کالاها می نمایند در صورتی که این کار آنها سد معبر باشد آیا اشکال دارد؟ اگر سد معبر نباشد اما خلاف قوانین باشد چه طور؟ و اگر اشکال دارد حکم کالاهایی که قبلا از این افراد خریده ایم چیست؟
جواب: در هر صورت خرید از آنها حرام نیست ولی اگر سدّ معبر کنند کارشان حرام است.
٣٣ – خرید و فروش کالاهایی که از قاچاقچیان ضبط می شود
سؤال: کالاهایى که از قاچاقچیان کشف مى شود یا کالاهایى که بعد از مدّتى انبار شدن در گمرکات با قیمت مناسب در اختیار بعضى از افراد قرار مى گیرد استفاده از آنها چه حکمى دارد؟
جواب: هرگاه مجتهد جامع الشّرایط به عنوان تعزیر از آنها بگیرد سپس بفروشد، خریدن آن اشکالى ندارد.