بيع سلف‏

سؤال 1597: اينجانب يک آپارتمان مسکونى را از شرکتى به‌طور بيع سلف خريدارى کردم و مقدارى از پول آن را به‌صورت اقساط پرداخته و رسيد گرفتم و هنوز هم نسبت به باقى‌مانده پول آن بدهکار هستم، سپس شرکت مزبور مبادرت به فروش آپارتمان من به بانک مسکن نمود و مقرّر کرد که آپارتمان ديگرى به قيمت امروز که معادل چهار برابر قيمت قبلى آن بود تحويل بگيرم، حکم اين مسأله چيست؟
جواب: خريد آپارتمان مزبور بصورت قسطى از اساس باطل است، زيرا از شرايط صحّت‏ بيع سلف، پرداخت نقدى همه ثمن به فروشنده در همان مجلس بيع است، بنا بر اين اگر آپارتمان مزبور بصورت بيع سلف خريدارى شده و همه ثمن در مجلس بيع، نقد باشد، فروشنده بايد آنچه را که مبيع با تمامى اوصافش بر آن صادق است به خريدار تحويل دهد و حق ندارد از او براى تحويل مصداق مبيع پول بيشترى را مطالبه کند، همانگونه که نمى‏تواند چيزى را که مصداق مبيع نيست به او تحويل دهد و مشترى هم ملزم به قبول آن نيست هرچند آن را به همان قيمت به او بدهد چه رسد به اينکه مبلغ بيشترى را از او مطالبه نمايد.

سؤال 1598: اينجانب يک آپارتمان مسکونى را که هنوز ساختمان آن تکميل نشده بود به‌طور قسطى خريدم و سپس قبل از آنکه ساختمان آن تکميل شود و آن را از فروشنده تحويل بگيرم، مبادرت به فروش آن به شخص ديگرى نمودم، آيا اين خريد و فروش صحيح است؟
جواب: اگر آپارتمان خريدارى شده يک آپارتمان مشخص و جزئى (معيّن) باشد که به‌صورت نسيه و قسطى آن را خريده‏ايد به اين شرط که فروشنده اقدام به تکميل آن کند، خريد و همچنين فروش آن قبل از تکميل شدن ساختمان آن و تحويل گرفتن آن از فروشنده اشکال ندارد.

سؤال 1599: اينجانب از نمايشگاه بين المللى کتاب تهران تعدادى کتاب بصورت بيع سلف خريدم که نصف پول آن را از من گرفته و نصف ديگر را هنگام تحويل کتابها مى‏گيرند، و زمان پرداخت هم مشخص نيست، آيا اين معامله صحيح است؟
جواب: اگر مبلغى که قبلاً پرداخت شده به عنوان بيعانه باشد و بيع از زمان تسليم کتابها و پرداخت باقى‌مانده پول آنها صورت بگيرد اشکال ندارد، ولى اگر بيع از هنگام پرداخت مقدارى از ثمن و به‌صورت نسيه باشد و زمانى هم براى پرداخت آن معيّن نشود و يا بصورت بيع سلف باشد ولى تمامى ثمن در مجلس بيع، نقد نباشد آن معامله، شرعاً باطل است، البته در سلف معامله به همان مقدار که پول پرداخت کرده صحيح است ولى فروشنده مى‏تواند در همان مقدار هم معامله را به هم بزند.

سؤال 1600: شخصى کالايى را از فرد ديگرى مى‏خرد به اين شرط که بعد از مدّتى آن را تحويل بگيرد، امّا بعد از آنکه موعد مقرّر رسيد کالاى مزبور ارزش مالى خود را از دست داده است، آيا خريدار مستحق عين کالاست يا آنکه بايد قيمت آن را بگيرد؟
جواب: اگر معامله به نحو صحيح شرعى صورت بگيرد، خريدار مستحق عين آن مبيع است مگر آنکه از ماليّت افتادن آن کالا به‌طور کلى، عرفاً تلف محسوب شود که به اين ترتيب بيع بر اثر آن خود بخود فسخ مى‏شود و فروشنده بايد ثمن را به خريدار برگرداند.