فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره)

معاملات غير معوّض براى فرار از دين

سؤال1059. آيا معاملات حقيقى غير معوّضى كه مديون غير محجور نسبت به اموالش به قصد فرار از دين انجام مى  دهد، نافذ است؟

جواب: تكليفا جايز نيست، چون ضرر رساندن به غير است، ولى وضعا نافذ است.

شرايط نفوذ معامله  ى مديون

سؤال1060. اصولاً حضرت عالى تحت چه شرايطى معاملات مديون غير محجور را نافذ نمى  دانيد؟

جواب: تا وقتى كه حاكم شرع او را حجر نكرده، تمام معاملاتش نافذ است.

حكم اموال كسى كه حقّ تصرّف ندارد

سؤال1061. شخصى بنابر رأى و نظر عرف توانايى، اداره و دخل و تصرّف عرفى و عقلايى اموال و ثروت و دارايى خود را ندارد، چه كسى حقّ تصرف در اموال و كارهايش را دارد؟

جواب: اگر بعد از بلوغ سفيه شده امر او با حاكم شرع است و بدون حكم حاكم هم تصرّفات او نافذ نيست، و اگر قبل از بلوغ سفيه بوده، ولايت او براى پدر و جدّ پدرى و وصىّ اين دو است، بنابر اظهر.

وكيل كردن پسر سفيه توسّط وى

سؤال1062. آيا شخص سفيه مى  تواند پسر خود را در دخل و تصرّف كارهاى خود تصرف قراردهد؟ موارد وصيّت و هبه... از وى قبول است؟

جواب: اگر سفاهت او متّصل به كودكى او باشد، ولايت او با پدر و جدّ پدرى است و تصرّفات او بايد با اذن ايشان باشد و توكيل سفيه در آن چه كه تصرفات خودش بالمباشره در آن ها نافذ نيست، نيز صحيح نيست.

منجّزات مريض

سؤال1063. آيا منجّزات مريض مطلقا نافذ است يا فقط به مقدار ثلث نافذ است؟

جواب: منجّزات از اصل است.

حكم اموال كسى كه تعادل فكرى ندارد

سؤال1064. شخصى دو سال قبل از مرگ، تعادل فكرى خود را از دست داده و قادر به حفظ و حساب و مصرف عقلايى مال خود نبوده است. تصرّف بستگان و نزديكان و فرزندان او در مال او چه صورتى داشته است؟

جواب: در صورتى كه اموال صرف در ضروريات ـ هر چند به حسب شأن ـ شده كه اگر در حال عادّى بود، همان  ها بدون ترديد در همان امور صرف مى  شد، هر چند براى بستگان و ميهمان  ها نه زيادتر از آن، مورد اجازه  ى حاكم وقت بوده و در زيادتى بر آن اجازه لازم است.

وظيفه  ى پدر در قبال اموال فرزند بى  موالات

سؤال1065. فرزندى بعد از گذشت چند سال از سنّ بلوغ، دست مزد خود را بيهوده تلف مى  كند و هيچ در فكر آينده  ى خود نيست. آيا اجازه مى  فرماييد اينجانب ـ كه پدر او مى  باشم ـ گاهى پولش را از جيب او بردارم و به حساب دفترچه  ى پس اندازش واريز نمايم، بدون اين كه متوجّه شود، ولى حقّ برداشت با خود فرزند باشد تا از هدر دادن پولش جلوگيرى شود؟

جواب: اگر سفيه است يا به حدّ رشد نرسيده، پدر در حفظ مالش، بر او ولايت دارد در حفظ مالش هر طور صلاح بداند.

ولايت پدر و جد

سؤال1066. آيا ولايت پدر و جد پدرى نسبت به فرزند صغير در عرض هم قرار دارد يا در طول هم است؟

جواب: در عرض همديگر و به صورت استقلال است.

حجر كسى كه كارهاى غير عاقلانه انجام مى  دهد

سؤال1067. شخصى است كارهاى غير عاقلانه انجام مى  دهد، مثلاً پول هاى خود را در اختيار افراد قمارباز قرار مى  دهد و فقط به گرفتن چك بى  محلّ از قمارباز اكتفا مى  كند، يا با اين كه زن و بچّه  ى او به خانه احتياج دارند، خانه را به ديگرى واگذار مى  كند.

1) آيا مى  توان او را از اين دخل و تصرّفات بازداشت؟ نظر شارع در مورد اين معضل چيست؟

2) آيا فرزندان او مى  توانند به محاكم قضايى شكايت كنند؟

3) آيا حاكم شرع و نماينده ى ولى فقيه، با نبود شاكى مى  تواند رأسا اقدام نمايد؟

جواب: اگر به حدّ سفيه باشد، با عدم ولىّ شرعى از پدر يا جدّ پدرى، حاكم شرع جامع الشرايط او را حجر و منع مى كند