احکام و کیفیت غسل

جواب غسل را خواه واجب باشد يا مستحب، به دو صورت مى توان انجام داد: 1- ترتيبى؛ 2- ارتماسى.
غسل ترتيبى به اين صورت است كه بعد از نيّت، اوّل سر و گردن را مى شويد و بعد طرف راست و بعد طرف چپ را (بنابر احتياط واجب) و اگر عمداً يا از روى فراموشى يا ندانستن مسأله به اين ترتيب عمل نكند غسل را اعاده مى كند.
بايد نصف ناف و نصف عورت را با طرف راست بدن و نصف ديگر را با طرف چپ بشويد، ولى بهتر است تمام آن را با هر دو طرف غسل دهد.
براى اين كه يقين كند هر سه قسمت بدن يعنى سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را كاملاً غسل داده، كمى از قسمتهاى ديگر را با آن قسمت مى شويد و احتياط مستحبّ آن است كه طرف راست گردن را با طرف راست بدن و طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشويد.
اگر بعد از غسل بفهمد مقدارى از بدن را نشسته، چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار كافى است و اگر از طرف راست باشد، احتياط آن است كه بعد از شستن آن دوباره طرف چپ را بشويد و اگر از سر و گردن باشد، بايد بعد از شستن آن دوباره طرف راست و چپ را بشويد.
اگر بعد از تمام شدن غسل، شك كند كه اعضا را درست شسته يا نه، اعتنا نكند.
غسل ارتماسى آن است كه بعد از نيّت، تمام بدن را يك دفعه يا به تدريج در آب فرو مى برد،خواه در مثل حوض استخر باشد و يا زير آبشارى كه آب آن يك مرتبه تمام بدن را فرامى گيرد، امّا غسل ارتماسى زير دوش معمولى ممكن نيست.
هرگاه مقدارى از بدن بيرون آب باشد و نيّت غسل ارتماسى كند و در آب فرو رود كافى است، امّا اگر تمام بدن زير آب باشد و آن را تكان دهد مشكل است.
اگر بعد از غسل ارتماسى بفهمد مقدارى از بدن شسته نشده، بايد دوباره غسل كند.
در غسل ارتماسى بايد پاها را نيز از زمين بلند كند تا آب به زير آن برسد.
اگر براى غسل ترتيبى وقت ندارد و مى تواند ارتماسى انجام دهد، واجب است ارتماسى انجام دهد.
در غسل ترتيبى مى تواند سه بار در آب فرو رود، يك بار به نيّت سر و گردن، ديگرى به نيّت طرف راست و ديگرى را به نيّت طرف چپ.
در غسل ارتماسى بايد تمام بدن پاك باشد(بنابر احتياط واجب) ولى در غسل ترتيبى پاك بودن تمام بدن لازم نيست، همين اندازه كه هر عضو پيش از غسل دادن پاك باشد، كافى است.
هرگاه مختصرى از بدن شسته نشود، غسل باطل است، امّا شستن باطن، مانند داخل گوش و بينى و داخل چشم لازم نيست.
هنگام غسل بايد هر چيز كه مانع رسيدن آب به بدن است برطرف كند و اگر احتمال عقلايى مى دهد مانعى باشد، بايد وارسى كند تا مطمئن شود مانعى نيست.
موهاى كوتاه را كه جزء بدن حساب مى شود بايد بشويد، بنابر احتياط واجب شستن موهاى بلند و زير آنها هر دو لازم است.
شرايطى كه براى وضو گفته شد مانند پاك بودن آب و غير آن در غسل هم شرط است، ولى در غسل لازم نيست كه از بالا به پايين بشويد و فاصله افتادن ميان شستن اعضا در غسل ترتيبى نيز اشكالى ندارد
هرگاه شك كند غسل كرده يا نه،بايد غسل كند ولى اگر بعد از غسل شك كند غسل او صحيح بوده يا نه، اعتنا به شك نكند.
اگر در اثناء غسل، حَدَث اصغر از او سر زند (مثلاً بول كند) بنابر احتياط واجب، بايد غسل را از سر گيرد و براى نماز و مانند آن، وضو نيز بگيرد.
هرگاه كسى جُنُب شده و نمازهايى خوانده است، بعداً شك كند غسل كرده يا نه، آن نمازها صحيح است، ولى براى نمازهاى بعد بايد غسل كند.
چند غسل واجب، يا واجب و مستحب را مى توان با يك نيّت انجام داد، يعنى يك غسل كند به نيّت جنابت و حيض و مسّ ميّت و غسل جمعه و مانند آن و از همه كفايت مى كند.
با هر غسلى مى توان نماز خواند و وضو واجب نيست، خواه جنابت باشد يا غير آن، واجب باشد يا مستحب، ولى احتياط مستحب آن است كه در غير غسل جنابت وضو بگيرد. یاحقّ.