استفتائات بانکی آیت الله العظمی امام خمینی(قدس سره-

معاملات بانکی؛ بهره بانکی، مطابق نظر امام خمینی قدس سره

الف) معاملات بانکی

سؤال1: شخصی تقاضای وام از بانک کشاورزی نموده، بانک مذکور میزان وام را 45 هزار تومان برآورده نموده که بپردازد. آیا بانک می تواند فقط بیست هزار تومان پرداخت نماید؟

پاسخ: در تعیین مبلغ وام اختیار با بانک است، هر مقدار خواست می تواندبپردازد

سؤال2: اگر شخصی تقاضای وام جهت کشت پیاز و بادمجان و از این قبیل چیزها کند، آیا می تواند به جهت کمی وام پرداخت شده ، آن پول را در مرکبات ونخل مصرف کند؟

پاسخ: اگر شرط شده وام گیرنده وام را در مصرف خاصی صرف کند باید بر طبق شرط عمل شود.

سؤال3: اینجانب در نیروی هوائی جمهوری اسلامی شاغل هستم، درارتش حسابی است به نام ‹‹حساب پس انداز ثابت›› به نام اشخاصی که مایل باشند افتتاح می کنند، هر مبلغ که از حقوق اشخاص کسر می گردد ارتش معادل آن را از بودجه خود به حساب این قبیل اشخاص واریزمی نماید. آیا این موجودی و این پس انداز از نظر شرعی اشکال دارد یا خیر؟

پاسخ: اشکال ندارد.

سؤال4: شخصی در کویت برای فامیلش که در ایران است و مستضعف است، ‹‹ تومان ›› خریداری می کند، و توسط لنجها میفرستند و صاحبان لنج برای ‹‹ هزاری ›› پنجاه تومان حق الزحمه می گیرند. فعلاً متوجه شده که ارسال تومان به نظر شما جائز نیست، آیا این مطلب حقیقت دارد؟ و چنانچه حقیقت دارد نسبت به آنچه گذشته چه می فرمائید؟
پاسخ: صحت دارد و تخلف ازمقررات جائز نیست و نسبت به گذشته نیز بستگی به مقررات جمهوری اسلامی دارد.

سؤال5:حواله دادن برای تبدیل پول ایرانی به پول خارجی و یا پول خارجی به پول ایرانی بانرخ بازار آزاد در داخل و یا خارج از کشور جمهوری اسلامی ایران جائز است یا خیر؟

پاسخ: تابع مقررات دولت جمهوری اسلامی است.

سؤال6: خرید ارز خارجی از بانک و فروش آن برای ورود اجناس خارجی و یا برگشت ارز دیگری جائز است یا خیر؟
پاسخ: با مراعات مقررات دولت اسلامی مانع ندارد.

سؤال7: کسانی از ایران به کویت یا کشورهای دیگر خلیج فارس میروند و در این کشورها مسافر هستند و درآمدی ندارند، و دولت هم نمی گذارد کسی پول ازایران خارج نماید، این مسافرین از رفقا یا غیر رفقایشان در کشورهای مزبور دینار میگیرند و جنس یا سوغاتی می خرند و به ایران می آورند، بعداً عوض دینار ‹‹ تومان ›› می پردازند (حال گاهی به نرخ بانک که 18 دینار هزار تومان می باشد، یا به نرخ صرف بازار) آیا این کارها جائز است یا خیر؟

پاسخ: چنانچه خلاف مقررات دولت اسلامی باشد جائز نیست

سؤال8: تبدیل پول ایرانی به پول خارجی و پول خارجی به پول ایرانی با نرخ بازار آزاد در خارج از کشور جمهوری اسلامی ایران جائز است یا خیر؟

پاسخ: در خارج کشور اگر خلاف مقررات دولت جمهوری اسلامی نباشد مانع ندارد

سؤال9: اشخاصی بابت کارخانه ای از بانک وامی دریافت کرده اند:

1ـ آیا بانک طلبکارمی تواند کلیه کارخانه را (که حدود ده برابر مبلغ وام دریافتی ارزش دارد) تصاحبکند؟ 2ـ آیا صاحبان کارخانه می توانند از بانک تقاضا کنند که معادل مطالبات خود ازدارائی کارخانه تصرف نموده و بقیه کارخانه را فک رهن نماید؟ 3ـ آیا صاحبان کارخانه می توانند از بانک وام دهنده بخواهند معادل طلب خود، در دارائی کارخانه شریک باشد؟

پاسخ: بانک بیش از مبلغی که به وام داده را حق ندارد و درباره کارخانه چنانچه دولت اسلامی مقرراتی دارد لازم است مراعات شود.

سؤال10: شما درباره کسانی که ازپاکستان وارد ایران می شوند فرموده اید که باید پول پاکستانی را در بانک عوض کنند،آنان موقع آمدن به ایران پول را در بانک عوض می کنند، اما وقتی که از ایران به پاکستان می روند بانکها پول ایرانی را به پول پاکستانی تبدیل نمی کنند، در خارج هماین فعل حرام است. لطفاً بفرمائید که در این صورت چه کار بکنند؟
پاسخ:مقررات دولت اسلامی را باید مراعات نمایند.

سؤال11: آیا بهره بانکی را می توان دریافت کرد و به جنگ زدگان کمک نمود؟

پاسخ: گرفتن بهره پول جائز نیست و اگر گرفت و از شناسائی صاحب آن مایوس است باید به فقیر صدقه دهد.

سؤال12: آیاوجوهی را که بانکها به حساب پس انداز اشخاصی اضافه می نمایند، می شود به حساب بازسازی مناطق جنگی واریز نمود؟ همچنین از محل وجود رد مظالم برای بازسازی مناطق جنگی می توان پرداخت نمود ؟ در غیر این صورت در چه مصرفی اجاره می فرمائید تا خرج شود؟

پاسخ: مظالم را باید به فقیر صدقه دهند و بهره بانکی را نبایدبگیرند و اگر گرفته اند با یاس از شناسائی صاحبانش از طرف آنها به فقیر صدق بدهند.

سؤال13: شخصی در یک موسسه یا ارکان انقلابی کار می کند و ملکی از ارث به او رسیده و حقوق هم به اندازه کافی ندارد که هم خرج زندگی خود کند و همآن ملک را تعمیر نماید، آیا می توند وام بگیرد و ملک مذکور را آباد کند؟
پاسخ: اشکال ندارد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ب) بهره بانکی

سؤال 134- اینجانب مبلغی پول جهت نگهداری به بانک جمهوری اسلامی سپردم بعد از مدتی که برای دریافت سپردهخود به بانک مراجعه کردم متوجه شدم که بانک مبلغی به عنوان سود بدون قرار قبلی به حساب اینجانب منظور نموده آیا این مبلغ ربا محسوب می شود یا خیر؟ و اگر ربا محسوب می شود تکلیف بنده چیست؟ چون اگر پول را در بانک نگهداری کنم بانک سود می دهد و اگر در بانک نگهداری نکنم برخلاف خواسته دولت جمهوری اسلامی است؟

پاسخ: بهره پول، ربا و حرام است ولی پول گذاشتن در بانک مانع ندارد ونوشتن در حساب شما تکلیفی برای شما نمی آورد.

سوال135- مدتی پولم در بانک بود و بانک نزدیک به دو هزار تومان سود به حساب من منظور کرده بود خواستم ازگرفتن آن امتناع کنم ولی بانک گفت: باید این مبلغ را بگیرید چون به حساب شما واریز می شود. من نیز این پول را به حسابی که در رابطه با جنگ است واریز نمئده ام اگر این پول ربا محسوب می شود آیا با پرداخت آن به حساب فوق، مسوولیت از گردن بنده برداشته شده یا خیر؟

پاسخ: گرفتن بهره پول جایز نیست و اگر گرفته شد، باید از جانب صاحبش به فقیر داد.

سؤال 136- پولی که بانک ها به حساب پس انداز می دهند با توجه به این که منظور از این حساب پس انداز کردن پول در یک مکان امن است آیا گرفتن آن جایز است یا خیر؟ و اگر جایز نیست آیا می توان آن را به مصارف خیریه مانند جبهه رساند؟

پاسخ: بهره پول ربا و حرام است و گرفتن ان جایز نیست.

سوال138- کسی که پولی را در بانک مسکن می گذارد تا در آینده برای ساختن خانه بتواند وام بگیرید و نمی دانسته که روی پولی که گذاشته بهره می آید آیا می تواند از این بهره استفاده کند؟

پاسخ: بهره پول ربا و حرام است و فرقی بین دو صورت علم و جهل نیست.

سؤال139- در زمان رژیم ملعون پهلوی در سازمان صنایع دفاع ملی چنین رسم بود که با رضایت کارکنان تا آخر خدمت مدت سی سال هر ماه از حقوق کسانی که داوطلب بودند مبلغ صد تومان به عنوان پس انداز کم می کردند و بعد از سی سال آخر خدمت به هر صد تومان پس انداز صدتومان هم دولت اضافه می کرد و به صاحب پول بر می گرداند که این عمل با سود چند درصد در زمان دولت موقت بعد از انقلاب هم تکرار می شد و اکنون هم ادامه دارد خواهشمندیم ما را راهنمایی فرمایید؟

پاسخ: اگر از حقوق و مزایا می دهند اشکال ندارد ولی بهره پول ربا و حرام است و نباید بگیرند.

سؤال140- اگر کسی پول در بان کهای خارجی و غیر مسلمان (مثلا آمریکا) بگذارد و سودی روی آن بیاید آیا می شود ان سود را گرفت و استفاده کرد؟

پاسخ: بهره پول ربا و حرام است ولی گرفتن بهره از کافر حربی برای مسلمان اشکال ندارد.

سؤال141- [در بعضی از کشورها که مثلا ده درصد افراد مسلمان هستند بانک های حکومتی هستند و مردم پولهای خود را در این بانک ها می گذارند، وقت پرداختن پول به مالک منافعی هم به او می دهند چرا که قانون بانک همین است- در این صورت پول گذاشتن در این بانک ها و منفعت ان را گرفتن، جایز است یا خیر؟ اگر ربا ثابت شود راه تخلص از ربا چیست؟

پاسخ: اگر بانک متعلق به کافر حربی باشد در فرض مرقوم گرفتن بهره برای مسلمین اشکال ندارد.

سؤال 142- پس انداز در بانک ها و بهره آن چه صورتی دارد؟

پاسخ: پس انداز مانع ندارد و گرفتن بهره جایز نیست.

سؤال143- سودی که بانک ها به پس انداز ها می دهند حلال است یا حرام؟ و اگر حرام است چرا دولت مردم را به گذاشتن پول در بانک ها تشویق می کند؟

پاسخ: سپردن پول به بانک اشکال ندارد ولی بهره پول ربا و حرام است گرفتن آن جایز نیست و اگر گرفته و از برگرداندن به صاحب واقعی مایوس است از طرف او به فقرا صدقه بدهد.

سؤال144- اگر فردی در گذشته که بانک ها درصد ثابتی را به عنوان نزول از وام گیرنده دریافت می کردند وام گرفته باشد و با این وام خانه تهیه کرده تکلیف وی در مورد عباداتی که در این خانه انجام داده و درباره اصل این خانه چیست؟

پاسخ: اصل قرض صحیح است و وام دریافتی ملک او شده و تصرفات در آن اشکال ندارد.

سؤال145- بنده با چند نفر دیگر اقدام به ایجاد یک کارخانه تولیدی کرده ایم که در بدو امر فکر می کردیم با وجه موجود می توانیم آن ار به اتمام برسانیم ولی به علت گرانی مجبوریم که برای ادامه و اتمام کار از بانک وام بگیریم واقف هستید که بانک ها هم روال کارشان اینطور است که مثلا برای یک میلیون توامن وام در سال صد هزار توامن بهره حساب می کنند بعدا یک میلیون و صد هزار تومان را در صد و ده قسط هزار تومانی ماه به ماه اصل و فرع را باهم می گیرند ضمنا با هر یک از روسا ی بانک در مورد مصالحه بهره حرف زده ام می گویند ما نماینده تام الاختیار نیستیم و چنین قانونی برای مصالحه نداریم؟

1- اینک با توجه به مطالب فوق آیا شرعا راهی برای وام گرفتن هست؟

2- بانک مسکن هم در ازای به رهن گرفتن مسکن به همان ترتیب ذکر شده در مسأله بالا وام می دهد راه شرعی آن چیست؟

پاسخ 1: اصل وام گرفتن اشکال ندارد ولی قصد بهره حرام است و وام گیرنده به منظور تخلص از حرام می تواند قصد دادن بهره را نکند، اگر چه بداند که بهره را به هر صورت از او خواهند گرفت و در هر صورت اصل قرض صحیح است و وام دریافتی را مالک می شود.

پاسخ2- حکم همان است که در بالا ذکر شد.

سؤال146- برای تامین نیازمندی ها و توسعه کسب و کارم قصد دارم وام صنفی از یکی از این بانک ها بگیرم با توجه به اینکه بانک ها معمولا مبلغی به عنوان بهره می گیرند این وام چه صورت دارد؟ اجازه می فرمایید یا نه؟

پاسخ: گرفتن وام اشکال ندارد ولی گرفتن بهره و قصد دادن آن حرام است و در هر صورت اصل قرض صحیح است و وام دریافتی ملک شخص می شود.

سؤال147- شخصی مقداری پول(وام مسکن یا وام ضروری) از بانک می گیرد (وام ضروری از صندوق بازنشستگی است) و بانک در قبال این پول 4 درصد به آن اضافه کرده و به عنوان تنزیل از شخص طی قسطهای چند ساله وصول می کند آیا با این پول که خانه ای می سازد می تواند در آن خانه نماز بخواند؟ و آیا این اضافه پولی که به بانک می دهد حرام نیست؟

توضیح اینکه: وام های ذکر شده از صندوقهای پس انداز و بازنشستگی کارکنان ذوب آهن ایران استفاده می شود؟

پاسخ: پولی که از بانک می گیرد حلال است و مالک آن می شود و خانه ای که با آن تهیه کرده را نیز مالک می شود و چنانچه در دادن اضافه قصد بهره نکند برای او اشکال ندارد.

سؤال 148- من پولی را در بانک برای محفوظ ماندن و کمک به اقتصاد مملکت گذاشتم پس از مدتی برای گرفتن پول رفتم می بینم نوشته جایزه سال شصت هشتصد تومان. آیا گرفتن این مبلغ جایز است؟

پاسخ: اگر بهره پول است نباید بگیرید و جایزه مانع ندارد.