آیت الله العظمی جوادی آملی (مدظله)

سؤال1.در منيٰ قرباني به صورت مكانيزه و بدون حضور حجاج انجام مي‌شود، و حجاج ايراني با انجام نيت، به رئيس كاروان نيابت مي‌دهند. فتواي شما در اين‌باره چيست؟

 پاسخ: كافي است

سؤال 2.در حج تمتع، براي آقايان كه بار اول مشرف مي‌شوند انجام عمل تقصير (به معناي تراشيدن كامل موي سر) واجب است يا نه؟

 پاسخ:تراشيدن كامل و كوتاه كردن هر كدام كافي است ولي احوط تراشيدن كامل است.

سؤال 3.آيا بين دو عمره، فاصله لازم است؟

پاسخ: بين دو عمره، فاصله لازم نيست.

سؤال 4.آيا زن‌ها به طور مطلق مى‌توانند پس از نيمه‌شب، از مشعر به منا كوچ كنند؟

پاسخ: زن‌ها كه كوچ كردن در روز براى آنان دشوار است، مى‌توانند بعد از نيمه‌شب كوچ ‏كنند.

سؤال 5.آيا عمره‌ي مفرده يا عمره‌هاى مكرّرِ بعد از آن را مى‌توان به نيّت نيابت جمع انجام داد يا ‏فقط به نيابت از يك نفر مى‌توان انجام داد؟

پاسخ: نيابت از چند نفر جايز است.

سؤال 6.استظلال در ايام احرام چه حكمي دارد؟ اگر برخلاف فتواي جناب عالي عمل شده ‏باشد، كفاره آن چيست و وقت اداي آن چه هنگام است؟

پاسخ: استظلال براي مردِ مُحرِم در حال سفر، حرام و كفّاره‌ي آن يك گوسفند است كه اگر ‏در حج ادا نكرد، بعد از بازگشت از حج، كافي است.

سؤال 7.آيا مسجد شجره ميقات است يا از كنار آن هم احرام كافى است؟ و آيا بين زن و مرد فرقى است؟

پاسخ: احرام از اطراف متصلِ مسجد شجره كافى است؛ گرچه احرام در مسجد افضل است و فرقى بين زن و مرد نيست.

سؤال 8.حكم استظلال در شب چگونه است؟

پاسخ: جايز نبودن استظلال از آفتاب، مخصوص روز است.

سؤال 9.محل احرام حج، مكّه قديم است يا مطلق مكّه؟

پاسخ: محل احرام حج تمتّع، شهر مكّه است؛ گرچه شهر بزرگ شده باشد.

سؤال 10.آيا براى زنان و سالمندان و ضعيفان، رمى جمرات در شب جايز است؟

پاسخ: رمى جمرات براى زنان و افراد معذور، در شب، جايز است.

سؤال 11.مطاف، بين مقام و بيت است يا بيرون مقام هم كافى است؟

پاسخ: در حال ازدحام و اتصال طواف كنندگان، طواف در بيرون مقام هم كافى است.

سؤال 12.حكم رفتن به توابع مكّه بين عمره تمتع و حج، بدون احرام حج چيست؟

 پاسخ: خروج از مكّه بعد از عمره تمتع و قبل از حج، در صورت حاجت، با احرام، جايز است.

سؤال 13.آيا طلبه‌اى كه به عنوان مُعين به مكّه مى‌رود و امورات معاش او با شهريه مى‌گردد، ‏مستطيع است؟

پاسخ: كسى كه به عنوانِ مُعين و مانند آن، توان رفتن به مكّه را دارد، مستطيع است؛ ‏گرچه هزينه او از شهريه تأمين شود.

سؤال 14.آيا پوشيدن ثوبين احرام براى زن‌ها لازم است؟

 پاسخ: پوشيدن دو جامه‌ي احرام بر زن واجب نيست.

سؤال 15.اقتدا به امام جماعت در مسجد النبي و مسجد الحرام و مساجد محل سکونت در اين دو شهر در ايام حج و عمره و نيز سجده بر روي فرش در اين مساجد چه حکمي دارد؟

پاسخ: بفرماييد حکم نماز استداره اي در مسجد الحرام که مأمومين رو به روي امام و يا جلوتر از او قرار مي گيرند چه مي باشد؟

1- اقتداء به امام جماعت در مساجد مرقوم و شرکت در نماز جماعت مزبور صحيح و واقعي ثانوي است.

2- سجده بر روي فرش در موارد ضروري جائز است.

 3-لازم است فقه اهل بيت عصمت و طهارت(عليهم السلام) در مجامع علمي جهان اسلام تبيين شود تا پيروان هر مذهبي بدون تقية خوفي يا مداراتي وظيفه خود را آزادانه انجام دهند.

4- نمازِ استداره اي در مسجد الحرام در صورتيکه مأموم جلوتر از امام نسبت به کعبه نباشد جائز است.

سؤال 16.آيا انجام بيش از يك عمره در ماه جايز است. در صورت منفي بودن پاسخ، عمره‌ي اضافه به يابت از ديگري چه حكمي دارد؟

پاسخ: انجام عمره‌هاي متعدد در يك ماه خواه براي خود و خواه به عنوان نيابت صحيح است.

سؤال 17.مستدعي است بفرماييد سعي ما بين صفا و مروه در قسمت اضافه شده فعلي ـ كه به صورت عرضي مي‌باشد ـ چه حُكمي دارد؟

پاسخ:سعي بين كوه صفا و كوه مروه هر چند تعريض شده باشد كافي است به شرط آنكه خارج از عرض كوههاي مزبور نباشد.

سؤال 18.از نظر حضرتعالي، طواف بايستي بين خانه و مقام باشد يا در شرايط خاص و يا به طور كلي، بيرون از مقام نيز جايز است؟ همچنين طواف در طبقه دوم مسجدالحرام چه حكمي دارد؟

پاسخ: در صورت اتصال طواف‌كنندگان، طواف در بيرون از مقام جايز است. طواف در طبقه دوم در صورت عدم امكان از طبقه اول، جايز است.

سؤال 19.با توجه به ازدحام جمعيت و ممانعت مأموران سعودي، نماز طواف در طرفين مقام ابراهيم و با فاصله جايز است، يا نه فقط بايستي پشت و نزديك مقام باشد؟

پاسخ:در صورت عدم امكان پشت مقام تا حدّي كه نزد [خلف] مقام صادق باشد جايز است

سؤال 20.اخيرا بيماري خاصي به نام آنفولانزاي خوکي در کشورهاي مختلف و از جمله عربستان رواج پيدا کرده که نگراني هايي را در دولت و ملت ايران خصوصا نسبت به حج و عمره به وجود آورده است، ليکن تا کنون هيچ مقام مسئولي حتي خود دولت عربستان نسبت به منع قطعي حج و عمره اظهار نظر نکرده اند. تنها وزير بهداشت دولت عربستان توصيه کرده است بيماران خاص و افراد بالاتر از شصت و پنج سال و نيز خردسالان به عمره و حج نروند.

 پاسخ:از سوي ديگر از مجموع حدود هفتصد هزار نفر زائر عمره سال جاري نيز تا کنون حدود 50نفر بر اساس اخبار منتشره به اين بيماري مبتلا شده اند که همگي بحمد الله معالجه گرديده اند.

حال با توجه به نکات فوق خواهشمند است مرقوم فرماييد:

 1. آيا ضرر محتمل در حدّ آمار فوق دليلي بر تأخير حج افراد مستطيع خواهد شد؟

 2. آيا با توجه به اين که دولت عربستان منع قطعي براي افراد خردسال و بالاي شصت و پنج سال و

3. بيماران خاص ندارد، با اين مقدار احتمال ضرر، افراد مي توانند حج خود را به تأخير بيندازند؟

پاسخ: 1. ضرر محتمل (در حدّ مذکور) نسبت به کساني که وجوب حجّ بر آنان مستقرّ شد مجوّز تأخير نيست.

2. ضرر محتمل(در حدّ مذکور) نسبت به کساني که امسال مستطيع شدند در صورت اطمينان به اينکه سال آينده هيچ ضرر محتمل ديگري پيش نمي آيد، مجوّز تأخير است.

3. در هر صورت اگر کسي با فرض مزبور حجّ انجام داد، حجّ او صحيح است.

سؤال: کسي که در مجموع اقامت در مکه و مشعر و مني ده روز مي ماند و سپس به مکه بر مي گردد نماز در اين اماکن پس از بازگشت به مکه از نظر قصر و اتمام چيست؟

 پاسخ:1. نماز در مکه به دو صورت قصر و اتمام صحيح است.

 2. نماز در غير مکه(در فرض مزبور) قصر است.

سؤال 21. آيا مي شود نماز قضاء يوميه را به امام جماعت اهل سنت اقتداء کرد.

پاسخ: ميتوان اقتدا کرد.

سؤال 22 هنگامي که امام جماعت اهل سنت در نماز سوره سجده دار مي خواند و نمازگزاران در اثناي قرائت، به سجده مي روند و بر مي خيزند؛

 1.اولاً تکليف چيست؟

2.اگر کسي عمدا يا جهلاً يا سهواً سجده را ترک کرد، نمازش چه حکمي دارد؟

3.اگر ندانسته به رکوع رفت و سپس به سجده و دوباره به قيام برگشت تکليف چيست؟

 پاسخ:1: 1.در صورت امکان با اشاره سجده نمايد و بعد از نماز سجده کند و نماز او صحيح است.

 2.در صورت عدم امکان چون مخالف تقيه است سجده کند و احتياطاً نماز را اعاده کند ، هر چند اقوي

صحت نماز است.

 پاسخ:2:نماز در فرض مذکور صحيح است.

 پاسخ:3: نماز را در فرض ياد شده اعاده نمايد.

سؤال 23 آيا رمي جمرات در طبقه سوم و چهارم... جايز است؟

 پاسخ:جائز است.

سؤال 24پشت بام مسجد النبي که ديوار اطراف پشت بام بيش از قامت انسان بلند است و هيچ طرف صفهاي جماعت مسجد پيدا نيست آيا اقتداء با اين وضع صحيح است؟

پاسخ1.در صورتي که به وسيله يکي از مأموم ها که حاجبي ندارد اتصال حاصل شود اقتداء صحيح است.

پاسخ 2.در صورتي که به هيچ وجه اتصالِ بدون حجاب حاصل نباشد،براي مردها صحيح نيست.

سؤال 25کسي که در آخر ماه محرم به احرام عمره شده و بقيه اعمال را در ماه بعد انجام داد، آيا عمره اش از ماه قبل محسوب مي شود يا ماه بعد؟

پاسخ1. عمره مفرده در هر ماه صحيح است.

فاصله بين دو عمره شرط نيست.

سؤال 26افرادي که قرائت نمازشان صحيح نيست آيا مي توانند نائب شوند؟ و براي نماز نايب بگيرند.

پاسخ: با اذن منوب عنه صحيح است.

سؤال 27 کسيکه نماز طواف را به جهت ازدحام جمعيت در نقطه دور از پشت مقام خوانده و بعد از نماز طواف با بقاء موالات عرفيه و فوت موالات عرفيه آيا اعاده نماز طواف بعد از رفع مانع پشت مقام لازم است؟

پاسخ:اعاده نماز طواف لازم نيست.

سؤال 28 قطع طواف بدون عذر و انجام فعل منافي و فوت موالات بعد از شوط چهارم طواف فرموده ايد احتياطاً اتمام و اعاده کند.اگر تکميل نکند و فقط اعاده کند آيا طوافش اشکالي پيدا مي کند

پاسخ:انجام طواف کامل به قصد جامع بين تکميل و اعاده کافي است.

سؤال 29 اگر حاجي بعد از انجام اعمال عمره و حج بفهمد وضويش باطل بوده و يا بي وضو بوده، وظيفه اش چيست؟

 پاسخ:1.اگر بعد از عمره و قبل از حج بفهمد بدون وضوي صحيح طواف عمره را انجام داد بايد طواف و اعمال بعد از آن را اعاده کند.

 2. اگر بعد از حج فهميد و زمان اعاده گذشت حج او باطل است.

سؤال 30 اگر حاجي در اثناء طواف محدث شده ولي با اعتقاد به صحت اعمال حج را انجام داد ، آيا حجّش صحيح است؟ و آيا فرق دارد در حدوث حدث بعد از شوط چهارم باشد و يا قبل آن؟

پاسخ1.طواف از ارکان حج است و بدون وضو باطل است.

2.فرقي در حکم مذکور بين بعد از شوط چهارم و قبل از آن نيست.

سؤال 31اگر طواف کننده نجاست بدن يا لباس را فراموش کند و در اثناي طواف يا بعد ازآن يادش بيايد حکم آن چيست؟

پاسخ: در صورت فراموشي بايد بدن و لباس را پاک کند و طواف را اعاده نمايد.

سؤال 32 کسي که طواف و نماز طواف را با بدن يا لباس نجس از روي جهل يا نسيان به جا آورده آيا اعاده طواف و نماز واجب است؟ و تکليف او نسبت به اعمال مرتبه چيست؟

پاسخ:1.اگر جاهل به نجاست بود طواف و نماز طواف صحيح است.

2.اگر ناسي بود احوط اعاده طواف و نماز طواف است.

سؤال 33 با وضع موجود در مسجد الحرام در صورت تقدم زن بر مرد در نماز طواف آيا نماز طواف آنها صحيح است؟

پاسخ: صحيح است.

سؤال 34اگر حاجي قبل از درک عرفات يا مشعر در تمام وقت بيهوش باشد و بعد از اعمال حج به هوش بيايد حکم حج او چيست؟ و وظيفه او نسبت به خروج از احرام چيست؟

پاسخ: اگر سال اول استطاعت او بود، حج بر او واجب نيست و اگر قبلاً مستطيع شده بود بايد بعداً حج انجام دهد.

 2.ظاهراً تبديل به عمره مفرده مي شود و با انجام طواف، نماز طواف، سعي و تقصير از احرام خارج مي شود.

سؤال 35آيا سعي در طبقه زير زمين و طبقه سوم و چهارم ... جايز است؟

 پاسخ:1.سعي در طبقات مذکور جائز است.

2. سعي در طبقات فوق زمين مقدم بر سعي در طبقه زير زمين است

حکم تراشیدن موی سر درحج با ماشین

سؤال : محضر مبارک مرجع عالیقدر حضرت آیت الله جوادی آملی سلام علیکم یه آرزوی سلامتی وطول عمر برای حضرت مستطاب عالی استدعا دارد نظر مبارک دا در خصوص مساله ذیل مرقوم بفرمایید: آیا دراعمال حج حلق با ماشین هایی که مانند تیغ موی سر را می تراشد کفایت میکند یا حتما باید با تیغ باشد

 پاسخ:حلق باماشین هایی که مانند تیغ مورا می تراشد کفایت میکند