استفتائات گناهان- آیت الله العظمی مکارم مدظله
رشوه
1- پرداخت رشوه برای استخدام
سؤال:آیا دادن رشوه براى استخدام در یک مؤسّسه در صورتى که بدون پرداخت آن استخدام امکان پذیر نباشد جایز است؟
پاسخ:چنانچه با دادن پول، باطلى را حق و حقّى را باطل نکند و حقّ کسى یا نوبت کسى را ضایع نکند اشکال ندارد و رشوه محسوب نمى شود ولى براى گیرنده اگر انجام این کار جزء وظایفش باشد حرام است.
2- هدیه دادن بعد از حل مشکل
سؤال:در بعضى مواقع افرادى که براى کارى به کسى کمک نموده، یا مشکل آنها را با توجّه به موقعیّتى که دارند حل مى کنند، در قبال این کار وجهى به آنها پرداخت یا هدیه اى به آنها داده مى شود. این کار چه حکمى دارد؟ آیا رشوه محسوب مى شود؟
پاسخ:چنانچه این کار موجب تضییع حقّ دیگران نشود، و صرفاً به عنوان هدیه باشد، جایز است.
3- گرفتن حق الزحمه برای تسریع در امور اداری
سؤال:آقاى «الف» به آقاى «ب» مراجعه نموده، و اظهار مى دارد که کارش در فلان اداره گیر کرده، و نیاز به سفارش دارد. آقاى «ب»، که صاحب نفوذ بوده، و ارتباطى با آن اداره دارد، سفارش آقاى «الف» را مى کند، در مقابل این سفارش، پاداش یا وجهى را طلب مى کند، یا قول آن را مى گیرد. حال اگر سفارش «ب» فقط جهت تسریع در انجام کار مربوطه بوده، و آن کار نیز غیر قانونى نبوده، و خلافى صورت نگرفته، آیا وجه مربوطه، چه نقدى و چه غیر نقدى، مصداق رشوه است؟
پاسخ:در صورتى که کار قانونى باشد، و فقط تسریع صورت گیرد، و مزاحمتى براى نوبت دیگران ایجاد نکند، گرفتن حقّ الزّحمه براى غیر کارمندان اشکالى ندارد.
4- هدیه دادن به کارمند اداره برای رفع مانع
سؤال:اگر در اداره ای کارمند از روی عمد و یا به هر علت و نیتی کار ارباب رجوع را انجام ندهد و ارباب رجوع از این باب نتواند به حقوق شرعی و قانونی خویش برسد و یا دچار مشکلات مختلف گردد، آیا می توانند پول و یا هدیه ای را جهت تسریع و رفع موانع به کارمند بدهد؟ آیا این امر از مصادیق رشوه به حساب می آید؟
پاسخ:این کار جائز نیست. مگر ضرورت مهمی در کار باشد و به هیچ وجه نتواند به حق شرعی و قانونی خود برسد مگر از این راه، که در این صورت دادن پول برای او اشکالی ندارد هر چند گرفتن آن برای کارمند حرام است.
5- رشوه دادن برای تهیه خبر
سؤال:آیا براى تهیّه خبر مورد نیاز نظام، مى توان رشوه داد؟
پاسخ:در صورتى که راه منحصر به آن باشد، و خبر مورد نیاز است، مانعى ندارد. و نام آن را نباید رشوه گذاشت.
6- منافع حاصل از مال رشوه
سؤال:منافع حاصل از مال رشوه که نتیجه عمل مرتشى است، متعلّق به چه کسى است؟
پاسخ:متعلّق به مالک اصلى یعنى صاحب پول است.
|