انهار
انهار
مطالب خواندنی

استفتائات گناهان- دروغ- آیت الله العظمی مکارم مدظله

بزرگ نمایی کوچک نمایی
استفتائات گناهان- آیت الله العظمی مکارم مدظله
دروغ
1- حکم دروغ گویی به شوخی
سؤال:دروغ گفتن به شوخی چه حکمی دارد؟
پاسخ:هرگاه قرائنی در کار باشد که قصد جدی در کار نیست مانعی ندارد ولی در روایات سفارش شده که بهتر است هر گونه دروغ ترک شود.
2- پاسخ خلاف واقع گفتن در احوال پرسی ها
سؤال:در تعارفات روزمره گاهی انسان در جواب احوال پرسی ها خلاف واقع جواب می دهد مثلا زمانی که گفته می شود حالت چطور است حتی اگر حالش هم بد باشد می گوید خوبم آیا این کار جایز است؟
پاسخ:با توجه به این که این پاسخ ها جنبه تعارف و تشریفات دارد و معمولاً معنی حقیقی آن قصد نمی شود و منظور خوب نسبی است نه خوب مطلق اشکالی ندارد.
3- داستانهای تخیلی
سؤال:داستانهایى که ساخته مى شود و طبعاً دروغ هستند و واقعیّت ندارند (امّا براى آموزش مثبت به مخاطبین ساخته و گفته مى شود) از لحاظ فقه و شریعت مقدّس اسلام چه حکمى دارد؟
پاسخ:اگر قرینه اى بر تخیّلى بودن آن وجود داشته باشد مانعى ندارد.
4- دروغ گفتن برای جلب محبت همسر
سؤال:دروغ گفتن به زن براى جلب محبّت او چه حکمى دارد مثلا بگوید: امروز از صبح تا به حال یک لحظه از فکر تو بیرون نبودم و حال آن که چنین نباشد؟
پاسخ:دروغ جایز نیست مگر در موارد ضرورت.
5- دروغ به شوخی و دروغ مصلحتی
سؤال:امروزه از افراد زیادى دروغ مى شنویم، و هنگامى که نهى از منکر مى کنیم مى گویند: «شوخى کردیم!» یا مى گویند: «دروغ مصلحتى است!» لطفاً بفرمایید دروغى که به شوخى باشد چه حکمى دارد؟ و دروغ مصلحتى چیست؟
پاسخ:در صورتى که مخاطب بفهمد قصد جدّى ندارد و شوخى مى کند دروغ محسوب نمى شود. و دروغ مصلحتى آن است که دروغ، مصلحت مهمترى از راست گفتن داشته باشد; مانند دروغ گفتن براى اصلاح ذات البین
6- قسم به دروغ مواقع خاص
سؤال:هرگاه شخصى بدهى خود را پرداخته، یا طلبکار آن را بخشیده باشد، ولى پس از مدّتى شکایت کند. آیا مدیون مى تواند براى رهایى از ادّعاى آن شخص توریه نموده، یا قسم بخورد که اصلا از او قرض نگرفته است؟
پاسخ:در فرض سؤال اگر راه منحصر به این باشد عیب ندارد.
7- معنی توریه
سؤال:توریه چیست؟ لطفاً با ذکر مثالى آن را توضیح بفرمایید.
آیا توریه اختصاص به موارد ضرورت دارد، یا در غیر آن هم جایز است؟
پاسخ:توریه آن است که انسان سخنى دو پهلو بگوید، و قصدش چیزى باشد، ولى مخاطب چیز دیگرى بفهمد. مثل این که کسى پشت در خانه بیاید، و بپرسد: آیا فلان کس در خانه است؟ و گوینده سخن در جواب بگوید: این جا نیست، و منظورش از «این جا» پشت در باشد، ولى شنونده خیال مى کند شخص مورد نظر در خانه نیست. و این گونه توریه مشروط به حال ضرورت نمى باشد; هر چند بهتر رعایت ضرورت است.
8- گفتن سخنی که احتمال کذب دارد
سؤال:منظور از دروغ به عنوان یکى از گناهان کبیره چیست؟ آیا هنگامى که انسان، نسبت به درست بودن مطلبى احتمال زیاد مى دهد، یا احتمال بیش از 50 درصد مى دهد مى تواند آن را بیان کند؟ (به خصوص در مواردى که از سوى شنونده، احتمال خطاى گوینده در نظر گرفته شده است، مثلا هنگامى که استاد از شاگرد مطلبى را مى پرسد و شاگرد احتمال زیاد یا بیش از 50 درصد به درستى جوابش مى دهد، آیا مى تواند آن را با صراحت بیان کند)؟
پاسخ:انسان تا یقین نداشته باشد، نباید چیزى را به صورت قطعى بیان کند; بلکه باید به عنوان احتمال بیان کند، مگر این که قرائنى وجود داشته باشد که آن بیان در واقع جنبه احتمالى دارد و در موارد امتحان انسان مى تواند جوابى را که احتمال قوى به صحیح بودنش مى دهد، بنویسد.
9- دروغ مصلحت آمیز یا راست فتنه انگیز
سؤال:دروغ مصلحت آمیز بهتر است، یا راست فتنه انگیز؟
پاسخ:راست اگر فتنه انگیز باشد و مفاسدى ایجاد کند باید از آن پرهیز کرد; خواه دروغش مصلحت آمیز باشد، یا بیهوده. و از آنجا که این مطلب به قاعده اهمّ و مهمّ باز مى گردد، باید ضررهاى ناشى از دروغ و فواید آن را با یکدیگر مقایسه کرد، آنچه واجد اهمیّت بیشترى است، انجام داد. در ضمن اگر بتوان از دروغ به توریه پناه برد، توریه مقدّم است. و منظور از توریه سخنى است که تاب دو معنى داشته باشد; شنونده معنایى را از آن تصوّر مى کند که خلاف واقع است و باور مى کند، و مصلحت حاصل مى شود، امّا گوینده معناى دیگرى را تصوّر مى کند، که مطابق با واقع است.
10- دروغ گفتن خبرنگار برای مصلحت نظام اسلامی
سؤال:امام راحل(قدس سره) مى فرمودند: «گاه مى توان براى حفظ نظام، برخى از واجبات را نیز ترک کرد.» آیا این موضوع در خبر هم صادق است؟ آیا خبرنگار نیز مى تواند براى حفظ نظام به دروغ متوسّل شود؟
پاسخ:اگر واقعاً مسأله به صورت اهمّ و مهمّ درآید، و مانند دروغ براى اصلاح ذات البین شود، مانعى ندارد. ولى چون ممکن است این حکم وسیله سوء استفاده قرار گیرد، و به هر بهانه اى خبرهاى دروغ منتشر کنند، باید حتّى الإمکان از این کار پرهیز کرد.
11- بیان اخبار دروغ برای ایجاد نشاط در جامعه
سؤال:بیان اخبار نشاط آور براى جامعه چه حدودى دارد؟ آیا مى شود براى ایجاد این نشاط به دروغهاى مصلحتى نیز متوسّل شد؟
پاسخ:ایجاد نشاط مجوّز دروغ گفتن نیست.
12- دروغ گفتن کارگر با اجبار کارفرما
سؤال:این جانب مدّتى است که در یکى از باجه هاى مخابرات مشغول به کار هستم. کارفرمایم معتقد است که از نرخهاى مخابرات بیشتر باید گرفت. کار دیگرى که انجام مى دهیم، خدمات فورى است; مثلا کارهایى از قبیل خلافى ماشینها باید زود گرفته شود، ولى به دلایلى زود انجام نمى شود. وى مى گوید: «ارباب رجوع را با دروغ بفرست تا بروند» حال اگر من دروغ بگویم، گناه کرده، و به خلق خدا نیز ظلم نموده ام، و اگر راستش را بگویم، ارباب رجوع با من درگیر شده، کارم را هم از دست مى دهم. مشکل دیگر این است که اگر کسى تلفن بزند و مبلغ آن 27 تومان شود، به خاطر نبودن پول خُرد، مجبور هستم 30 تومان بگیرم. حکم شرع درباره این مسائل چیست؟
پاسخ:چنانچه نتوانید کارفرما را متقاعد کنید که طبق قوانین و مقرّرات عمل شود، آن کار را رها کنید، و به دنبال کار مشروعى باشید. ان شاء الله خداوند به شما کمک خواهد کرد.  

  

 
پاسخ به احکام شرعی
 
موتور جستجوی سایت

تابلو اعلانات

ویژه نامه ماه مبارک رمضان




پیوندها

حدیث روز
بسم الله الرحمن الرحیم
چهار پناهگاه در قرآن
   
أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ وَ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ حُمْرَانَ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) قَالَ:
عَجِبْتُ لِمَنْ فَزِعَ مِنْ أَرْبَعٍ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى أَرْبَعٍ
(۱) عَجِبْتُ لِمَنْ خَافَ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ
(۲) وَ عَجِبْتُ لِمَنِ اغْتَمَّ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ
(۳) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ مُكِرَ بِهِ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا
(۴) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَرَادَ الدُّنْيَا وَ زِينَتَهَا كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالًا وَ وَلَداً. فَعَسى‏ رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ عَسَى مُوجِبَةٌ
    
آقا امام صادق (عليه السّلام) فرمود: در شگفتم از كسى كه از چهار چيز مى‌هراسد چرا بچهار چيز پناهنده نميشود:
(۱) شگفتم از آنكه ميترسد چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل« حَسْبُنَا اَللّٰهُ‌ وَ نِعْمَ‌ اَلْوَكِيلُ‌ » خداوند ما را بس است و چه وكيل خوبى است زيرا شنيدم خداى جل جلاله بدنبال آن ميفرمايد:بواسطۀ نعمت و فضلى كه از طرف خداوند شامل حالشان گرديد باز گشتند و هيچ بدى بآنان نرسيد.
(۲) و شگفتم در كسى كه اندوهناك است چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل:« لاٰ إِلٰهَ‌ إِلاّٰ أَنْتَ‌ سُبْحٰانَكَ‌ إِنِّي كُنْتُ‌ مِنَ‌ اَلظّٰالِمِينَ‌ » زيرا شنيدم خداى عز و جل بدنبال آن ميفرمايد در خواستش را برآورديم و از اندوه نجاتش داديم و مؤمنين را هم چنين ميرهانيم.
(۳) و در شگفتم از كسى كه حيله‌اى در بارۀ او بكار رفته چرا بفرمودۀ خداى تعالى پناه نمى‌برد« وَ أُفَوِّضُ‌ أَمْرِي إِلَى اَللّٰهِ‌ إِنَّ‌ اَللّٰهَ‌ بَصِيرٌ بِالْعِبٰادِ »:كار خود را بخدا واگذار ميكنيم كه خداوند بحال بندگان بينا است)زيرا شنيدم خداى بزرگ و پاك بدنبالش مى‌فرمايد خداوند او را از بديهائى كه در بارۀ او بحيله انجام داده بودند نگه داشت.
(۴) و در شگفتم از كسى كه خواستار دنيا و آرايش آن است چرا پناهنده نميشود بفرمايش خداى تبارك و تعالى(« مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ‌ لاٰ قُوَّةَ‌ إِلاّٰ بِاللّٰهِ‌ »)(آنچه خدا خواست همان است و نيروئى جز به يارى خداوند نيست)زيرا شنيدم خداى عز اسمه بدنبال آن ميفرمايد اگر چه مرا در مال و فرزند از خودت كمتر مى‌بينى ولى اميد هست كه پروردگار من بهتر از باغ تو مرا نصيب فرمايد (و كلمۀ:عسى در اين آيه بمعناى اميد تنها نيست بلكه بمعناى اثبات و تحقق يافتن است).
من لا يحضره الفقيه، ج‏۴، ص: ۳۹۲؛
الأمالي( للصدوق)، ص: ۶؛
الخصال، ج‏۱، ص: ۲۱۸.


کلیه حقوق مادی و معنوی این پورتال محفوظ و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن بنی هاشمی خمینی میباشد.

طراحی و پیاده سازی: FARTECH/فرتک - فکور رایانه توسعه کویر -