استفتائات گناهان- آیت الله العظمی مکارم مدظله
خودکشی
1- ممانعت از کسی که قصد خودکشی دارد
سؤال:نسبت به شخصى که به گونه اى مى خواهد اقدام به خودکشى نماید بفرمایید:
الف) آیا جلوگیرى از خودکشى وى بر دیگران واجب است؟
ب) اگر ممانعت از خودکشى آن شخص، مستلزم مخارجى باشد آن مخارج را چه کسى و تا چه مقدارى باید پرداخت نماید؟
ج) اگر بازدارى شخص فوق از خودکشى، مستلزم استقبال از خطر جانى یا به خطر افتادن سلامت شخص نجات دهنده باشد تا چه اندازه باید از این خطر استقبال نماید؟
د) آیا در نجات جان چنین فردى، فرقى بین مسلمان یا کافر حربى یا کافر غیر حربى که مى خواهد خودکشى نماید وجود دارد، اگر هست احکام آن را بفرمایید؟
هـ) آیا براى ممانعت از خودکشى آن شخص، رضایت یا عدم رضایت وى براى نجات در تکلیف نجات دهنده، مدخلیّت دارد یا خیر؟
و) در صورت عدم رضایت براى نجات جان خود اگر کسى اقدامى در جهت نجات وى انجام داد که در ضمن آسیبى هم به شخص خودکشى کننده وارد شد، آیا منجى ضامن است؟
پاسخ:الف تا ج) جلوگیرى از خودکشى بر هر مسلمانى واجب است و اگر هزینه کمى داشته باشدباید شخص بازدارنده بپردازد امّا اگر هزینه آن سنگین باشد یامستلزم خطر جانى باشد بر آن شخص لازم نیست ولى چنانچه بیت المال توانایى داشته باشد باید آن را بپردازد.
د) نجات جان کافر حربى لازم نیست و در مورد کافر ذمّى احتیاط نجات دادن است.
هـ) رضایت او لازم نیست.
و) در صورتى که راه نجاتش منحصر به راهى است که آسیبى به او مى رسد اشکالى ندارد و ضامن نیست.
2- خودکشی رزمندگان قبل از اسارت
سؤال:مى دانیم خودکشى در اسلام حرام است; لکن اگر رزمنده اى در حال جنگ و در معرض اسارت دشمن باشد و اطّلاعاتى داشته باشد که اگر لو رود، باعث مرگ عدّه اى از رزمندگان شده، بعلاوه ضایعات دیگرى نیز به دنبال خواهد داشت، و این رزمنده مى داند دشمن او را شکنجه هاى بسیار خواهد نمود تا به آن اطّلاعات برسد و این شخص تحمّل آن شکنجه ها را ندارد; آیا مى تواند قبل از اسارت خودکشى کند؟
پاسخ:چنانچه مسلّم باشد طاقت شکنجه ها را ندارد و اطّلاعاتى مى دهد که ضایعات بزرگى به بار مى آورد و موجب مرگ گروهى مى شود، این عمل نوعى ایثار و فداکارى محسوب مى شود.
3- احکام مرتبط با خودکشی
سؤال:متأسّفانه چند سالى است که در شهر ما خودکشى شایع شده، و عدّه اى از جوانان و نوجوانان اقدام به این کار زشت مى کنند. ولى بنظر مى رسد که اگر جنبه شرعى و عواقب اجتماعى آن به صورت مشروح براى این گروه سنّى تشریح گردد، بسیارى از آنها از عمل خود منصرف گشته، و حتّى فکر آن را نخواهند کرد. با عنایت به این موضوع، لطفاً به سؤالات زیر پاسخ دهید:
الف) حکم شرعى قتل نفس چیست؟
ب) با توجّه به این که بدن متعلّق به خود شخص مى باشد، نه به دیگرى، و مسؤولیّت آن به خود شخص برمى گردد، چرا خودکشى حرام است؟
ج) افرادى که قتل نفس مى کنند، در عالم برزخ چه وضعى خواهند داشت؟
د) فردى که خودکشى مى کند، آیا اثر سوء این عمل در دادگاه خداوند متعال، گریبانگیر والدین او نیز مى شود؟
هـ) گرفتن مجالس سوگوارى و دفن آنها در قبرستان مؤمنین چگونه است؟
و) در برخى موارد، خانواده هاى داغدیده با این توجیه که این کار در حالت عادى صورت نگرفته، آداب و رسوم مرگ طبیعى را براى آنها اعمال مى کنند، آیا این عمل صحیح است؟
ز) آیا افرادى که خودکشى مى کنند از شفاعت اهل بیت برخوردار مى گردند؟
ح) آیا احتمال بخشودگى در درگاه حق تعالى، با عنایت به فرمایشات معصومین(علیهم السلام)براى چنین افرادى، وجود دارد؟
پاسخ:خودکشى به یقین از گناهان کبیره است، و مالکیّت انسان نسبت به نفس خویش، نمى تواند دلیل بر خودکشى شود. همان گونه که مالکیّت انسان نسبت به اموالش، نمى تواند مجوّز آتش زدن آن گردد. البتّه باید تمام مراسم را براى این گونه افراد مانند مسلمان عادّى انجام داد، و براى نجات آنها دعا کرد، شاید مشمول عفو الهى واقع شوند.
4- خوردن سم
سؤال:آیا خوردن سم حرام است؟
پاسخ:آری، این کار حرام است.
|