دسته بندی های تقلید مسأله (1):
(1) مکلّف در چه چیزی نباید تقلید کند؟
(2) مکلّف در چه چیزی باید تقلید کند؟
(3) آیا وظیفه مکلّف فقط تقلید است؟
(4) احتیاط چیست؟
(1) مکلّف در چه چیزی نباید تقلید کند؟
آیةالله العظمی امام خمینی: عقيده مسلمانان به اصول دين بايد از روي دليل باشد.
آیات عظام: گلپايگاني، صافي گلپایگانی: عقيده مسلمانان به اصول دين بايد از روي دليل باشد و نمي تواند در اصول دين تقليد نمايد، يعني بدون دليل گفته كسي را قبول كند. ولي اگر از گفته غير به عقايد ديني يقين پيدا کند در حكم به مسلمانان بودن او كافي است.
آیات عظام: خوئي، تبريزي: شخص مسلمان بايد به اصول دين از روي دليل اعتقاد پيدا كند و نمي تواند در اصول دين تقليد نمايد، يعني بدون سوال از دليل، گفته كسي را قبول كند.
آیةالله العظمی سيستاني: شخص مسلمان بايد عقيده اش به اصول دين از روي بصيرت باشد، و نمي تواند در اصول دين تقليد نمايد، يعني گفتۀ كسي را كه علم به آنها دارد به صرف اينكه او گفته است قبول كند، ولي چنانچه شخص به عقائد حقّۀ اسلام يقين داشته باشد و آنها را اظهار نمايد هر چند از روي بصيرت نباشد آن شخص مسلمان و مؤمن است و همۀ احكام اسلام و ايمان بر او جاري مي شود.
آیةالله العظمی نوري همدانی: مسلمان بايد به اصول دين ايمان و يقين داشته باشد و اين ايمان بايد براي هر مسلماني به اندازه فكر ودرك او بر پايه دليل و برهان استوار باشد.
آیةالله العظمی فاضل لنکرانی: در اصول دين انسان بايد يقين و اعتقاد جزمي داشته باشد و اين يقين از هر دليل و طريقي حاصل شود كفايت مي كند چه به واسطه استدلال و برهان باشد يا از گفته والدين و مبلغین؛ هر چند نتواند استدلال كند.
آیةالله العظمی بهجت: دين اسلام براساس اعتقادات صحيح و حق و همچنین اعمال و دستوراتي در زمينه هاي گوناگون بنا شده است. در اعتقادات تقليد جايز نيست همچنين در اعمال و دستورات غير اعتقادي كه ضروري دين باشد، تقليد در آن لازم نيست.
آیةالله العظمی وحید خراسانی: اعتقاد انسان به اصول دین اسلام باید برپایۀ علم باشد، و تقلید –یعنی پیروی از غیر- بدون حصول علم- در اصول دین باطل است.
آیةالله العظمی مکارم شیرازی: هيچ مسلماني نمي تواند در اصول دين تقليد نمايد بلكه بايد آنها را از روي دليل- به فرا خور حال خويش- بداند.
آیةالله العظمی شبیری زنجاني: شخص مسلمان بايد به اصول دين يقين داشته باشد، اگر چه از گفته ديگري براي او يقين حاصل گردد.
آیةالله العظمی سبحانی: مسلمان باید در مورد اصول دین – اگر یقین نداشته باشد – تحصیل یقین کند.
آیةالله العظمی جوادی آملی: اسلام اصولی دارد؛ مانند توحید، نبوت و معاد، و فروعی مانند نماز، روزه و…، و مسلمان باید بر پایه دلیلِ هر چند ساده، به اصول دین یقین داشته باشد و تقلید در اصول دین، جایز نیست.
آیةالله العظمی مظاهری: مسلمان باید به اصول دین اطمینان داشته باشد.
(2) مکلّف در چه چیزی باید تقلید کند؟
آیات عظام: امام خمینی، اراکی، فاضل لنکرانی، نوری همدانی، مظاهری: در احكام غيرضروري دين.
آیات عظام: گلپايگاني، صافي گلپایگانی: در احکام دین.
آیات عظام: خوئي، سیستاني: در احكام دين در غير ضروريات و قطعیات.
آیةالله العظمی ، بهجت، تبریزی: در احکام دین در غیر ضروریات.
آیةالله العظمی وحید خراسانی: در غیر اصول دین از احکامی که قطعی و ضروری نیست و همچنین موضوعاتی که محتاج به استنباط است.
آیةالله العظمی مکارم شیرازی: در فروع دين يعني احكام و دستورات عملي.
آیةالله العظمی شبیری زنجاني: در احكام دين كسي كه قطع ندارد.
آیةالله العظمی سبحانی: در احکام اسلام.
آیةالله العظمی جوادی آملی: در احکام غیر ضروری و موضوعاتی که نیاز به استنباط دارد.
(3) آیا وظیفه مکلّف فقط تقلید است؟
آیات عظام: امام خمینی، گلپایگانی، خوئی، اراکی، بهجت، تبریزی، سیستانی، نوری همدانی، مظاهری، سبحانی:
مکلّف بايد:
(1) يا مجتهد باشد كه بتواند احكام را از روي دليل به دست آورد.
(2) يا از مجتهد تقليد كند يعني به دستور او رفتار نمايد.
(3) يا از راه احتياط طوري به وظيفه خود عمل نمايد كه يقين كند (مظاهری: اطمینان کند) تكليف خود را انجام داده است.
آیةالله العظمی فاضل لنکرانی:
مکلّف بايد:
(1) يا بايد مجتهد باشد و بر طبق اجتهاد خودش عمل نمايد.
(2) يا از مجتهد تقليد كند يعني به دستور او رفتار نمايد.
(3) يا در صورتي كه آشنا به كيفيّت احتياط است، عمل به احتياط كند بطوري كه يقين كند تكليف خويش را انجام داده است ..
آیةالله العظمی بهجت:
اگر شخص مجتهد باشد، يعني بتواند از روي دلايل شرعي وظيفۀ خود را تشخيص دهد، بايد طبق نظريۀ خود عمل كند و در غير اين صورت عقل براي او دو راه معيّن خواهد کرد:
الف-«تقليد» يعني طبق فتاوي و نظريات مجتهدي كه واجد شرايط است عمل كند.
ب-« احتياط» يعني براساس نظریۀ تمامي و يا گروهي از مجتهدين وظيفۀ خود را انجام دهد. به اين معني كه اگر مجتهدي كاري را جايز و ديگري حرام مي داند، آن كار را ترك كند و اگر مجتهدي كاري را واجب و ديگري مباح مي داند، آن را بجا آورد.
آیةالله العظمی امام خامنه ای:
مکلف برای شناخت احکام دین و عمل به آنها سه راه دارد:
۱ -اجتهاد
اجتهاد یعنی استنباط و استخراج احکام شرعی و قوانین الهی از مدارک و منابع قطعی که نزد فقهای اسلام مقرر و ثابت شده است.
۲ -احتیاط
احتیاط یعنی عمل کردن به طوری که مطمئن شود وظیفه‌ی شرعی خود را انجام داده است.
۳ -تقلید
تقلید یعنی در احکام دین به مجتهد جامع‌الشرائط مراجعه کردن، و به عبارت دیگر بر طبق تشخیص و فتوای او اعمال شرعی را به جا آوردن.
آیةالله العظمی وحید خراسانی:
مکلّف باید:
(1) یا مجتهد باشد که بتواند وظایف خود را از روی مدارک آنها بدست آورد.
(2) یا به دستور مجتهدی که شرایط آن خواهد آمد رفتار نماید.
(3) یا احتیاط کند، یعنی به گونه ای عمل نماید که یقین پیدا کند تکلیف را انجام داده.
آیةالله العظمی مکارم شیرازی:
مکلّف باید:
(1) اگر مجتهد باشد به عقيدۀ خود عمل مي كند.
(2) اگر مجتهد نباشد بايد از مجتهدي تقليد كند، همانگونه كه مردم در تمام اموري كه تخصّص و اطّلاع ندارند به اهل اطّلاع مراجعه می كنند، و از آنها پيروي مي نمايند.
(3) نيز مي تواند عمل به احتياط كند، يعني در اعمال خود طوري رفتار نمايد كه يقين كند تكليف خود را انجام داده است.
آیةالله العظمی شبیری زنجاني:
مکلّف باید:
(1) بايد يا مجتهد باشد كه بتواند احكام را از روي دليل بدست آورد.
(2) يا از مجتهد جامع شرايط تقليد كند، يعني بدون سؤال از دليل، گفتار او را بپذيرد و به آن عمل كند.
(3) يا از راه احتياط طوري به وظيفۀ خود عمل نمايد كه يقين كند تكليف خود را انجام داده است.
آیةالله العظمی جوادی آملی:
مکلّف باید:
(1) باید طبق اجتهاد (2) یا احتیاط (3) و یا تقلید؛ عمل کند.
(4) احتیاط چیست؟
آیات عظام: امام خمینی، گلپایگانی، خوئی، اراکی، بهجت، تبریزی، سیستانی، نوری همدانی، مظاهری، سبحانی:
احتياط؛ یعنی طوري به وظيفه خود عمل نمايد كه يقين كند تكليف خود را انجام داده است، مثلاً اگر عده اي از مجتهدين عملي را حرام مي دانند و عدّه ديگر مي گويند حرام نيست، آن عمل را انجام ندهد و اگر عملي را بعضي واجب و بعضي مستحبّ مي دانند، آن را به جا آورد؛ پس كساني كه مجتهد نيستند و نمي توانند به احتياط عمل كنند، واجب است (تبريزي: لازم است) از مجتهد تقليد نمايند*.
*نوری همدانی: به اين مطلب نيز بايد توجه كرد كه در بسياري از موارد در خود عمل به احتياط نيز بايد يا مجتهد بود و يا تقليد كرد.
آیةالله العظمی فاضل لنکرانی:
احتياط؛ یعنی طوري به وظيفه خود عمل نمايد كه يقين كند تكليف خود را انجام داده است، مثلاً اگر عدّه اي از مجتهدين عملي را حرام مي دانند و عدّه اي ديگر مي گويند حرام نيست آن عمل را انجام ندهد، و اگر عملي را بعضي واجب و بعضي مستحبّ مي دانند انجام دهد و همچنين واجب است در كيفيّت احتياط نيز احتياط كند، يعني چنانچه احتياط از چند طريق ممكن باشد بايد طريقي را اختيار نمايد كه مطابق با احتياط باشد.
آیةالله العظمی بهجت:
احتياط؛ يعني براساس نظریۀ تمامي و يا گروهي از مجتهدين وظيفۀ خود را انجام دهد. به اين معني كه اگر مجتهدي كاري را جايز و ديگري حرام مي داند، آن كار را ترك كند و اگر مجتهدي كاري را واجب و ديگري مباح مي داند، آن را بجا آورد.
آیةالله العظمی امام خامنه ای:
احتیاط یعنی عمل کردن به طوری که مطمئن شود وظیفه‌ی شرعی خود را انجام داده است، مثلاً کاری را که بعضی از مجتهدین حرام می‌دانند و بعضی دیگر حـرام نمی‌دانند به جا نیاورد و کاری را که بعضی واجب می‌دانند و بعضی دیگر واجب نمی‌دانند، انجام دهد. از آن جایی که عمل به احتیاط مستلزم شناسایی موارد و چگونگی احتیاط و صرف وقت بیشتر است، بهتر آن است که مکلف در احکام دین از مجتهد جامع الشرائط تقلید کند.
آیةالله العظمی وحید خراسانی:
احتیاط؛ یعنی به گونه ای عمل نماید که یقین پیدا کند تکلیف را انجام داده، مثلاً اگر عده ای از مجتهدین عملی را حرام می دانند و عدّۀ دیگر می گویند حرام نیست، آن عمل را ترک کند، و اگر عملی را بعضی واجب و بعضی جایز می دانند، به جا آورد، پس کسانی که مجتهد نیستند و نمی توانند به احتیاط عمل کنند، باید تقلید نمایند.
آیةالله العظمی مکارم شیرازی:
احتياط؛ يعني در اعمال خود طوري رفتار نمايد كه يقين كند تكليف خود را انجام داده است، مثلاً اگر بعضي از مجتهدين كاري را حرام و بعضي مباح مي دانند، آن را ترك كند ويا اگر بعضي آن را مستحبّ و بعضي واجب مي دانند آن را حتماً بجا آورد، ولي چون عمل به احتياط مشكل است و احتياج به اطّلاعات نسبتاً وسيعي از مسائل فقهي دارد، راه براي تودۀ مردم غالباً همان مراجعه به مجتهدين و تقليد از آنها است.
آیةالله العظمی شبیری زنجاني:
احتياط؛ یعنی طوري به وظيفۀ خود عمل نمايد كه يقين كند تكليف خود را انجام داده است، مثلاً اگر هيچ يك از مجتهدين عملي را واجب نمي دانند، ولي برخي آن را حرام دانسته و برخي حرام نمي دانند آن عمل را انجام ندهد. و اگر عملي را هيچ يك حرام نمي دانند، ولي برخي آن را واجب دانسته و برخي واجب نمي دانند آن را به جا آورد، پس كساني كه مجتهد نيستند و نمي توانند به احتياط عمل كنند، واجب است از مجتهد تقليد كنند.
آیةالله العظمی جوادی آملی:
احتیاط؛ آن است که اگر کسی یقین کند عملی حرام نیست؛ بلکه واجب یا مستحب است آن را، انجام دهد و اگر یقین دارد که عملی واجب نیست؛ بلکه حرام یا مکروه است، آن را ترک کند. احتیاط، برای مجتهد و غیر مجتهد، جایز است. کسی که مجتهد نیست و نخواست احتیاط کند، باید از مجتهد واجد شرایط تقلید کند.
آیةالله العظمی مظاهری:
احتیاط؛ یعنی طوری به وظیفۀ خود عمل نماید که اطمینان پیدا کند تکلیف خود را انجام داده است.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
