بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِمِ.
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِين وَ رَحمَةُ الله
آداب نوشیدن آب از نظر اسلام
در اسلام دستوراتی برای چگونگی آشامیدن آب آمده كه رعایت آنها برای سلامتی جسم و نیز جان مفید است.
برخی از دستورات اسلام در باره نوشیدن آب:
(۱) زیاد آب ننوشید
امام صادق (علیه السلام): از بسیار نوشیدن آب حذر كن زیرا نوشیدن آب زیاد موجب بروز هر دردی است.
فروع كافی ج۶ ص ۳۸۲، محاسن برقی ص ۵۷۱، وسایلالشیعه ج ۲۵ ص ۲۳۸.
امام صادق (علیه السلام) به مردی فرمود: آب كمتر بنوش زیرا بسیار آب نوشیدن موجب بروز دردها و كمك به طولانیشدن آن میشود و تا وقتی كه بدن تو تاب تحمل درد را دارد از خوردن دارو اجتناب كن.
فروع كافی ج ۶ ص ۳۸۲ و محاسن برقی ص ۵۷۱.
امام صادق (علیه السلام): اگر مردم كمتر آب بنوشند بدنهای آنها از صحت و استقامت برخوردار خواهد شد.
محاسن برقی ص ۵۷۱ و وسائلالشیعه ج ۲۵ ص ۲۳۹.
امام صادق (علیه السلام): تا اشتها ندارید آب ننوشید و چون اشتها به نوشیدن آب داشتید آب را كم بنوشید.
وسائلالشیعه ج ۲۵ ص۲۳۸.
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): دلهای خویش را با زیاد خوردن و زیاد نوشیدن نمیرانید كه دل چون زراعت است وقتی آب آن زیاد شد خواهد مرد.
نهجالفصاحه، ح ۲۴۸۹.
(۲) در ظرف طلا و نقره آب ننوشید
از امّ سلمه (رضیالله عنها) نقل شده است که: رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: هر كه از ظرف طلا و نقره آب بنوشد همانا آتشی از دوزخ در شكمش زبانه میكشد.
سفینةالبحار ج۱ ص۶۹۳.
امام صادق (علیه السلام): سزاوار نیست در ظرف نقره و طلا آب نوشیده شود.
من لایحضره الفقیه ج۳ ص۳۵۲.
(۳) از لبه شكسته ظرف آب ننوشید
امام صادق (علیه السلام): از دسته كوزه یا از لبه شكسته آن آب ننوشید زیرا محل آب نوشیدن شیطان است (یعنی محل اجتماع میكربها میباشد).
فروع كافی ج ۶ ص ۳۸۵.
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): از دهانه مشك آب ننوشید زیرا موجب گندیدگی و آلوده شدن دهان میگردد.
كنزالعمال ج۱۵ ص۲۹۶.
أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام): از سوراخ یا دسته ظرف آب ننوشید زیرا شیطان (میكرب) همیشه در این دو محل ظرف جا دارد.
فروع كافی ج ۶ ص ۳۸۶.
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) از نوشیدن آب از دهانه مشك و سوار شدن بر شتر نجاستخوار و خوردن گوشت حیوانی كه او را ببندند و آنقدر آن را تیر بزنند تا بمیرد نهی فرموده است.
كنزالعمال ج ۱۵ ص ۲۹۲.
(۴) در آب ندمید
آقا رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) از دمیدن به آب و نوشیدن آب از كاسه شكسته یا گوشه قدح نهی فرموده است.
كنزالعمال ج ۱۵ ص ۲۹۴.
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): هنگام نوشیدن آب نفس و دم در كاسه آب نزنید و اگر كسی خواست نفس بكشد ظرف آب را از دهان خود دور بدارد و سپس نفس بكشد.
سفینةالبحار ج۱ ص۶۹۴.
(۵) به یک نفس آب ننوشید
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): هنگامی كه یكی از شما آب بنوشد با یك نفس ننوشد.
كنزالعمال ج۱۵ ص۲۸۷.
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): همانند شتر با یك نفس آب ننوشید بلكه دو یا سه بار كاسه آب را به دهان ببرید و بنوشید.
كنزالعمال ج۱۵ ص۲۸۷.
امام صادق (علیه السلام) از آقا رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل فرمودند: آب را بمكید و یكدفعه ننوشید چون سر كشیدن آب مرض سینه ایجاد میكند.
وسائلالشیعه ج ۲۵ ص ۲۳۶.
(۶) به سه نفس آب بنوشید
امام صادق (علیه السلام): آب را در سه نفس نوشیدن برتر از نوشیدن آن به یك دم است.
من لایحضره الفقیه ج ۳ ص ۳۵۴.
(۷) هنگام خوردن آب بسم الله بگویید و هنگام سیراب شدن الحمدلله بگویید
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): در هر بار نوشیدن (آب) بسمالله بگوئید و چون سیراب شدید الحمدلله بگویید.
كنزالعمال ج۱۵ ص ۲۸۷.
(۸) پس از نوشیدن آب خدا را شکر کنید
امام صادق (علیه السلام) می فرمود: پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) چنانچه آب مینوشید میفرمود: خدا را شكر كه به ما آب شیرین و گوارا نوشانید و آب تلخ و شور نچشانید و ما را به گناها نمان مؤاخذه ننمود.
وسائلالشیعه ج ۲۵ ص ۲۵۰.
(۹) با دست آب بنوشید
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) در جنگ تبوك گروهی را دیدند كه با دهانهایشان آب مینوشند به آنها فرمودند: با كف دستهایتان آب بنوشید زیرا كف دست بهترین ظرف برای آب نوشیدن است.
فروع كافی ج ۶ ص ۳۸۶.
(۱۰) دستها هنگام خوردن آب بشویید
همچنین فرمودهاند: (چون خواستید با دستهایتان آب بنوشید) نخست دستهایتان را بشویید آنگاه در آن آب بنوشید زیرا هیچ ظرفی بهتر از دستهایتان نمیباشد.
كنزالعمال ج۱۵ ص ۲۸۹.
امام صادق (علیه السلام) از پدران بزرگوار خود (صلوات الله علیهم) نقل فرمودهاند كه رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) در ضمن حدیثی طولانی فرمودند: نباید از قسمت دسته ظرف آب بنوشید زیرا آنجا محل جمع شدن میكربهاست. از آب نوشیدن به گونهای كه چارپایان مینوشند نهی كردند و فرمودند با دستهای خود آب بنوشید كه آن بهترین ظرف شماست.
سفینةالبحار ج۱ ص ۶۹۴.
(۱۱) با دست چپ آب یا غذا ننوشید
جراح مدائنی گفت: امام صادق (علیه السلام) زشت میدانست كه شخصی با دست چپ بخورد یا بنوشد یا كاری انجام دهد.
من لایحضره الفقیه ج۳ ص۳۵۳.
(۱۲) در شب ایستاده آب ننوشید
امام صادق (علیه السلام): آب نوشیدن به حالت ایستاده در شب، زرد آب را در بدن ایجاد میكند.
من لایحضره الفقیه ج۳ ص۳۵۳.
امام صادق (علیه السلام): نوشیدن آب در روز به حالت ایستاده موجب افزونی عرق و بیشتر شدن نیروی بدن میگردد.
روضةالواعظین ص۵۲۰.
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): هر كس ایستاده آب بنوشد اگر مرضی به او برسد شفا نمییابد.
بحارالانوار ج ۶۶ ص ۴۷۲.
(۱۳) ناشتا آب ننوشید
امام رضا (علیه السلام): ناشتا آب ننوشید.
رساله ذهبیه، طبالرضا ص ۱۱۶.
(۱۴) هنگام خوردن غذا، آب ننوشید
امام رضا (علیه السلام): هر كس میخواهد معدهاش اذیت نكند وسط غذا آب ننوشد تا از خوردن فارغ شود و هر كس این كار را انجام دهد یعنی وسط غذا آب بنوشد بدنش از نظر طبیعت تر گشته و معدهاش ضعیف میشود، رگها نیروی طعام را به خود جذب نمیكنند و در معده سفت میگردد.
بحارالانوار ج ۶۲ ص ۳۲۳.
از نظر علوم امروزی، نوشیدن به مقدار زیاد در ضمن غذا سبب رقیق شدن اسیدهای هاضمه و كمنمودن تاثیر آنها شده و بعلاوه معده را خسته میكند.
(۱۵) بعد از غذای داغ و شیرینی، آب سرد ننوشید
امام رضا (علیه السلام): نوشیدن آب سرد بعد از غذای داغ و شیرینی، باعث از بین رفتن و فساد دندانها میگردد.
بحارالانوار ج ۴ ص
(۱۶) بعد از غذای چرب، آب ننوشید
در تاریخ زندگی پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) بیان میكنند كه ایشان وقتی غذای چرب میخوردند آب كمتری مینوشیدند.
امام صادق (علیه السلام): آب خوردن روی غذای چرب، درد را به هیجان میآورد.
ٰٰٰوسائلالشیعه ج ۱۷ ص۱۹۰.
(۱۷) توصیه به نوشیدن آبی که ته مانده مؤمن باشد
امام صادق (علیه السلام): هر كس نیمخورده (اضافه) آب برادر مؤمنش را به عنوان تبرك بنوشد خداوند در میان آنها فرشتهای میآفریند تا روز قیامت برایشان طلب مغفرت مینماید.
وسائلالشیعه ج ۲۵ ص ۲۶۳.
(۱۸) هنگام نوشیدن آب، امام حسین (علیه السلام) را یاد کنید
شهادت تشنه کامانه امام حسین (علیه السلام) چنان داغ و غم سنگینى بر دل ها نهاده است که مى سزد با دیدن هر نهر و چشمه و با نوشیدن هر آب و شربت گوارا، از لب هاى عطشان آن حضرت، یاد شود؛ چرا که آب یاد آور آن عاشوراى عطش ریز و آن کام هاى تشنه عاشورائیان شهید است.
امام صادق (علیه السلام): من هرگز آب سرد ننوشیدم، مگر آن که حسین بن على (علیهماالسلام) را به یاد مى آوردم، و نیز فرمود: ما من عبد شرب الماء فذکر الحسین و لعن قاتله الا کتب له مأة الف حسنة و حط عنه مأة الف سیئة.
هر که آب بنوشد و امام حسین (علیه السلام) را یاد کند و قاتل او را لعن نماید، براى او صدهزار حسنه نوشته مى شود و صدهزار گناه از او محو مى گردد.
شیخ صدوق، امالی، ص ۱۲۲.
از این رو، شیعه هنگام نوشیدن آب، بر حسین بن على (علیهماالسلام) سلام مى دهد و مى گوید:
سلام بر لب تشنه ات، یا حسین، سلام الله على الحسین و اصحابه.
نیز در سقاخانه ها ومنبع هاى آب خنک، در تابستان و در ایام محرم، مى نویسند:
آبى بنوش و لعنت حق بریزید کن
یا
بنوش به یاد لب هاى تشنه حسین
از زبان خود آقا سیدالشهداء هم نقل شده که فرمود: «شیعتى ما ان شربتم عذب ماء فاذکرونى او سمعتم بغریب او شهید فاندبونى». چنان که در خصائص حسینی شوشتری آمده است.
ٰٰالخصائص الحسینیه شوشتری، ص ۹۹، به نقل از فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، ج۱، ص ۴۰؛موسوعة عاشوراء - الشیخ جواد محدثی، ج۱، ص۲۵۰.