احکام دِین

سؤال 1: اينجانب جنسي را از آقاي «الف» خريده ام و به آقاي «ب» فروخته ام، چك آقاي «ب» را به آقاي«الف» داده ام، اما اين چك وصول نشده، دادگاه مي گويد چون مدت بيش از دو سال گذشته، چك قابل قبول نيت، تقاضامندم حكم شرعي اين مسأله را مبذول فرماييد.

جواب: در فرض مرقوم، بدهي به حال خود باقي است.

سؤال 2: اينجانب حدود يك سال ونيم قبل كه در يك شركت سهيم بوديم، در مورد دريافت سهم خود با شركا اختلاف مالي پيدا كردم كه با مراجعه به دادگستري موافقت شد مبلغي طي سه قطعه چك به اينجانب پرداخت گردد و در حضور باز پرس و با موافقت او زيدي در مورد سه قطعه چك دادم كه يكي از چكها به تاريخ همان روز وصول مي باشد ولي دو قطعه دیگر كه موعد آن يازده روز بعد بود پرداخت نگرديد كه با شكايت مجدد ايجانب در پاسخ كتباً اعلام كردند كه: به استناد رسيد مذكور اين بدهي پرداخت شده، در حالي كه تاريخ دو قطعه چك يازده روز بعد از تاريخ رسيد مي باشد و رسيد مذكور مربوط به دريافت چك بوده نه وجه و باز پرس هم حاضر و ناظر بوده، خواهشمند است حكم مسأله فوق را بيان فرماييد.

جواب: رسيد دريافت چك به تنهايي رسيد دريافت طلب نيست و تا مبلغ طلب وصول نشود، بدهي بدهكار به حال خود باقي است و فيصله ي نزاع موكول به محاكم صالحه است.

سؤال 3: مرحوم پدرم به یک تاجر زردتشتی مبلغ 2200 تومان بدهکار بود اکنون که بنده برای دین پدرم اقدام نموده ام طلبکار هم ورشکسته شده و هم مرده و اموال و دارائی و طلبکاری وی را « ادارۀ ورشکستگی » قبول نموده، با مراجعه به بعضی از علماء گفتند باید حتماً پول به دست وارث طلبکار برسد ولی وارث طلبکار که دو پسرند در آلمان هستند، تکلیف شرعی چیست؟ تا از عهدۀ دین پدرم بیرون بیایم.

جواب: اگر امکان دسترسی به آن ها هست صبر کنید و پول را برای آن ها حفظ نمائید تا به آن ها رد کنید و اگر مأیوس از دسترسی به آن ها باشید به حاکم شرع مراجعه نمائید.

سؤال 4 : شخصی معتبر و متدین وجهی از بانک گرفته به منظور خرید آهن و سایر کالای مجاز از خارج، چون خوشبختانه در جمهوری اسلامی ربا نیست بانک نتوانسته به صورت ربوی این پول ها را در اختیار شخص مزبور قرار دهد بلکه درصد معینی از منافع این کار را درخواست و حتی منافع را هم حین پرداخت وجه اخذ نموده، گیرنده پول با آگاهی کامل مبادرت به ورود کالا نموده متأسفانه حین ورود کالا به خرمشهر، بندر خرمشهر از طرف صدّامیان متجاوز اشغال می شود لذا از کالا هیچگونه اثری در دست نیست در اینگونه موارد بیمه هم خسارت نمی دهد حال صورت اول مسأله این است که خسارت ناشی از این پیشامد کلّاً بر عهده بانک است که صاحب پول می باشد یا بر عهده گیرنده پول است یا بر عهده طرفین؟ و در صورت دوم مسأله این است که اگر خسارت کلّاً یا جزاً بر عهدۀ گیرنده وجه می باشد و اکنون به علت خسارت وارده واقعاً قادر به پرداخت دین خود نیست بانک چه اقدامی علیه او باید انجام دهد؟

جواب: ضمان بر عهدۀ گیرندۀ آن است، اگر قدرت بر اداء ندارد باید به او مهلت داده شود.

سؤال 5: مسلمانی برای اینکه حق مسلمان دیگری را ندهد چندین سال با نیرنگ و وعدۀ دروغ او را امیدوار نگه می دارد و مبلغی ذی حق متضرر می شود بعد از آنکه معلوم شد کلیّۀ وعده ها دروغ است تکلیف چیست؟

جواب: بدهکار باید فوراً بدهی خود را با مطالبۀ طلبکار و قدرت اداء بپردازد و بیش از مبلغ بدهی ضامن نیست.

سؤال 6: اینجانب مدیر عامل یک کارخانۀ صنعتی هستم؛ طبق مدارک موجود مبالغ زیادی کارخانه بدهکار است به طوری که طلبکارها درخواست تصفیه حساب می کنند و هیچ یک از دیون مؤجّل نیست و دوستانم اظهار می دارند که به مستضعفین کمک کنید من جواب دادم تا دیون کارخانه پرداخت نشود تحت هیچ عنوان حق دادن پول به هیچ کس را ندارم لطفاً تکلیف شرعی مرا تعیین فرمائید.

جواب: با فرض مطالبۀ طلبکار و امکان پرداخت بدهی، اداء بدهی واجب است و مقدم بر کمک مجانی به مستضعفان است .

سؤال 7 : کسی که به جبهه می رود و در راه خدا می جنگد و کشته می شود، اگر احیناً حق النّاس به گردن داشته باشد، [آیا] از جانب خدا بخشیده می شود یا خیر؟

جواب: حقّ النّاس قابل ادا، ساقط نمی شود مگر با ادای آن و در صورت عدم پرداخت، حساب آن با خداوند چاره ساز بخشنده است.

سؤال 8: اگر شخصی مثلاً پنج هزار تومان بابت سهم مبارک امام (علیه السلام) مقروض باشد، و همین مقدار هم به جای دیگر، ولی قدرت بر ادای یکی از اینها را داشته باشد، کدام مقدم است؟

جواب: هر دو دین است، اگر یکی ادای رجهان باشد، ترجیح دهد و الاّ مخیرّ است و چنانچه بتواند در فرض مسأله به حاکم شرع مراجعه و اجازه بگیرد، و صرف در دین غیر سهم کند.

سؤال 9 : کسی که به یک سازمان دولتی بدهی دارد مثلاً از تلفن آن سازمان برای کار خصوصی استفاده کرده و نظیر آن آیا می تواند آن بدهی را به سازمان دیگری که آن هم دولتی است بپردازد؟

جواب: باید به هما سازمانی که به آن بدهکار است، ردّ کند.

سؤال 10 : به منظور چاپ یک سری [پوستر و ..... برای ایجاد ] نمایشگاه های نهضت های اسلامی در صد سال اخیر، توسط سپاه پاسداران این منطقه و امور تربیتی آموزش و پرورش این شهرستان، مبلغی به عنوان وام نیاز می باشد، آیا برداشت این مبلغ از کمک های مالی فرهنگیان به جبهه های نبرد حق علیه باطل برای مدت سه ماه به عنوان قرض الحسنه جایز است؟

جواب: جایز نیست.

سؤال 11 : موتوری را به شخصی فروختم و او وعده داد تا ده روز بعد پولش را بدهد ولی رفت دیگر پیدایش نشد تا اینکه موتور را به شخص ثالثی فروخت و شخص ثالث به رابع، حالا آیا من می توانم از شخص رابع پول موتور را طلب کنم یا خیر؟

جواب: حق ندارید و باید از خود مشتری مطالبه کنید.

سؤال 12 : اینجانب چندین سال است در ادارۀ دولتی کار می کنم ولی از آنجایی که گه گاه نتوانسته ام درست و صحیح دینم را ادا کنم و خودم را بدهکار می دانم خواستم بدانم آیا می توانم برای ادای دینم در یکی از ارگان ها یا مساجد و یا در مانگاه های متعلق به مردم کار کنم یا اینکه حتماً باید در همان سازمان کار کنم ؟ و یا اینکه آیا می توانم پول کم کاری را حساب کنم و بپردازم یا نه؟ اگر می شود به چه حساب و کجا بپردازم؟

جواب: به همان سازمان که مدیون هستید باید ادا نمایید.

سؤال 13 : لطفاً در ارتباط با پرداخت ادای حق الناس در صورت عدم حضور فرد طلبکار و بی اطلاعی از زنده بودن وی نظر امام چیست؟

جواب: اگر طلبکار را می شناسید باید تحقیق کند تا حق او را به خودش یا به ورثه اش تسلیم نماید.

سؤال 14 : زیدی پولی را در بانک گذاشته و طبق مقررات بانک به حساب او بهرۀ آن پول واریز شده است در این شرایط فرد مزبور مبلغی را از شخصی قرض گرفته و در مقابل چک داده است، قرض دهنده وقتی به بانک مراجعه کرده تا چک را وصول کند بانک چون حساب زید را خالی دیده (یعنی محل پرداخت نداشته) از بهرۀ سابق الذکر چک را پرداخت کرده است در این مسأله وظیفۀ فعلی زید چیست آیا از جهت قرضش برئ الذمه شده است یا نه؟ و وظیفه اش نسبت به بانک و بهرۀ بانکی چیست؟

جواب: در فرض مذکور اداء دین زید نشده و باید دین را به طلبکار بپردازد و نسبت به بانک وظیفه ای ندارد و آنچه به عنوان بهره گرفته شده اگر صاحبانش معلوم نیست باید صدقه داده شود.

سؤال 15 : یکی از بچه ها مبلغی به عنوان قرض از یک برادری گرفته است و بعد از آن، دیگر آن برادر را ندیده و خیلی هم دنبالش گشته است و می خواهد بداند که آیا می تواند آن مبلغ پول را بدهد به حساب 100 یا به حساب سهم امام یا به حساب جنگ زدگان یا نه؟

جواب: اگر مأیوس از پیدا کردن صاحب پول باشید از طرف او به فقراء صدقه دهند.

سؤال 16 : بنده مقروض هستم و نمی دانم الآن اشخاصی که به آن ها بدهکارم کجا هستند بفرمایید در این رابطه چه کنم؟

جواب: با فرض اینکه صاحبان دین را می شناسید و احتمال پیدا شدن آن ها را می دهید مجازید مقدار دین را برای آن ها کنار گذاشته و حفظ کنید. و اگر مأیوس از پیدا شدن صاحبان آن باشید به وکیل اینجانب بپردازید.