اظهار بى اطلاعى توسط منكر و رد قسم به مدعى
سؤال:در مواردى كه منكر در مقابل ادعاى مدعى، اظهار بى اطلاعى كرده و اظهار مى نمايد كه از صدق و كذب ادعا خبرى ندارد هرگاه منكر از ادعاى سوگند امتناع نمايد و سوگند را به مدعى برگرداند آيا با سوگند مدعى مبنى بر اين كه منكر علم دارد در اين صورت اصل ادعاى مدعى ثابت مى شود يا تنها علم داشتن منكر ثابت مى شود؟
جواب:بسمه تعالى: در فرض مسئله هرگاه منكر قسم را به مدعى رد كند و مدعى قسم بخورد كه مى داند كه مديون است حق او ثابت مى شود. والله العالم
تجديد ادعا پس از سوگند منكر
سؤال:در دعاوى حقوقى و كيفرى كه سوگند متوجه متهم مى شود، آيا پس از سوگند او، مدعى مى تواند با استناد به بيّنه، يا دليل ديگرى ادعاى خود را مجدداً طرح نمايد؟
جواب:بسمه تعالى: پس از سوگند خوردن منكر محاكمه مختومه مى شود بينه مدعى تأثيرى ندارد. والله العالم
اقامه بيّنه توسط مدعى پس از سوگند منكر
سؤال:در صورتى كه مدعى نمى دانسته بر اين كه بيّنه دارد يا مى دانسته ولى امكان اقامه بيّنه را نداشته و لذا متهم را سوگند داده است آيا پس از آن مى تواند با استناد به بيّنه مجدداً همان دعوا را مطرح نمايد؟
جواب:بسمه تعالى: پس از سوگند منكر به درخواست مدعى، محاكمه مختومه مى شود و بيّنه مدعى در هيچ صورت پذيرفته نمى شود و به تعبير امام (عليه السلام) «ذهبت اليمين بحق المدعى» مگر اين كه منكر اقرار به حق كند و سوگند خود را كذب قلمداد نمايد در اين صورت مدعى مى تواند حق خود را از او بگيرد.
در مواردى كه سوگند متوجه مدعى است
سؤال:در مواردى كه سوگند متوجه مدعى مى شود، ولى او از اداى سوگند امتناع مى نمايد آيا پس از آن مى تواند دعوى را با آوردن دليل يا حتى بدون آن اقامه نمايد؟
جواب:بسمه تعالى: در صورت نكول مدعى ادعاى او ساقط مى شود و تجديد محاكمه پذيرفته نمى شود. والله العالم
علم قاضى
سؤال:آيا قاضى در مورد حد زناى به عنف مى تواند به علم خود عمل كند؟
جواب:بسمه تعالى: قاضى در صورتى مى تواند به علم خود عمل كند كه بتواند مدرك علم خود را به ديگران منتقل سازد و براى آنان نيز مفيد علم باشد در غير اين صورت نمى تواند به علم خود عمل كند. والله العالم
عدم پرداخت نفقه و اجبار نمودن زوج بر طلاق
سؤال:اگر شوهرى نفقه زوجه را نمى پردازد و از همسر جدا زندگى مى كند ولى او را طلاق نمى دهد در اين مورد چه كسى مى تواند زوج را مجبور به طلاق دادن همسرش نمايد؟
جواب:بسمه تعالى: كار ياد شده از وظايف فقيه جامع الشرايط است و اگر نسبت به اين فقيه دسترسى هست بايد به او مراجعه نمود و در غير اين صورت از طريق دادگاه خانواده اقدام شود. والله العالم
شك در هزينه دادرسى
سؤال:در محاكم عمومى جهت رسيدگى به شكايات مالى، هزينه دادرسى دريافت مى شود اگر در موردى شك شود كه آيا منشأ مالى دارد يا نه، آيا مى توانند هزينه دريافت كنند؟
جواب:بسمه تعالى: در صورت شك نمى تواند وجهى را دريافت كند چون اولاً شبهه مصداقيه است و ثانياً اصل در اموال احتياط است مگر دليلى بر خلاف آن باشد. والله العالم
قضاوت زن
سؤال:آيا زن مى تواند قاضى شود؟ 2. آيا دادرسى كه بر اساس قوانين مكتوب مى باشد، همان قضاوت در اصطلاح فقهاست؟ 3. در شرايط كنونى به جهت كمبود قاضى واجد شرايط، آيا مى توان از افرادِ مورد اطمينان جهت حل و فصل دعاوى استفاده كرد؟
جواب:بسمه تعالى: 1. قضاوت از آنِ فقيه جامع الشرايط است و رجوليت شرط آن است.
2. چون قضاوت ياد شده بر طبق قانون مكتوب است، بنابراين، قضاوت كننده در اصطلاح فقهى قاضى نيست. زيرا قاضى مصطلح آن است كه در داورى بر اساس احكام شرع آزاد باشد و بر طبق نظر و استنباط خود عمل كند، نه بر طبقِ مكتوب.
3. در ايـن مـورد مـى تـوان از افـرادى كـه مـدت ها زيـر نظـر قـاضى شـرع كـار كـرده اند و احكام را آمـوختـه اند، به عنـوان وكيل فقيـه در اجـراى احكام استفـاده كـرد. در اين صـورت، دادرسى آنان، الزام آور خواهد بود. والله العالم
قصد قتل زيد و كشته شدن حسن
سؤال:در تفسير قتل خطايى رواياتى به اين تعبر«من اعتمد شيئاً فأصاب غيره ويا رمى شاة فأصاب انساناً» نقل شده است. حال اگر شخصى قصد انسان محقون الدمى را داشته باشد، ولى تير او از روى خطا به ديگرى اصابت كند يا از راه دور شخصى را با اين تصور كه«زيد» است هدف گيرد و به او شليك كند، ولى بعداً معلوم مى شود كه آن شخص«حسن» بوده است. آيا قتل او خطايى مى باشد؟
جواب:بسمه تعالى: ظاهر رواياتى كه نقل كرديد در مورد هدفى است كه محقون الدم نباشد; مانند «شاة» و يا «موجودِ غير انسان»، ولى از روى خطا به انسان بخورد. اين عبارات شامل موردى كه انسانى را هدف بگيرند، ولى به انسان ديگر بخورد نمى شود، ازاين رو، به ظاهر، قتل مورد نظر،عمد است و اگر خطا محسوب شود، خطاى محض نيست. والله العالم
تعيين قاتل به وسيله قرعه
سؤال:اگر قاضى ظن اجمالى دارد بر اين كه قاتل يكى از چهار نفر مى باشد. آيا با قرعه مى تواند يكى را معيّن كند؟
جواب:بسمه تعالى: با ظن اجمالى نمى توان كسى را محكوم به اعدام كرد، بلكه بايد با دلايل شرعى قاتل بودن فردى ثابت شود و با قرعه نمى توان قاتل را معين كرد. والله العالم
اقرار ولى
سؤال:آيا اقرار ولىّ بر ضد كسى كه بر او ولايت دارد، در امور كيفرى مؤثر است؟
جواب:بسمه تعالى: اقرار ولى در مورد كسى كه بر او ولايت دارد، بايد به عنوان شهادت باشد و اگر ديگر شرايط شهادت را دارا بود، به عنوان شاهد پذيرفته مى شود. والله العالم
ادعاى اكراه بر قتل
سؤال:آيا ادعاى اكراه بر قتل، مُسقِط ديه و قصاص است؟
جواب:بسمه تعالى: اكراه در قتل فاقد اثر است و اكراه، مجوز قتل نيست. والله العالم
شهادت فرزند بر عليه پدر
سؤال:آيا شهادت فرزند بر عليه پدر پذيرفته مى شود؟
جواب:بسمه تعالى: شهادت فرزند بر ضد پدر پذيرفته نيست. والله العالم
برخى از احكام سنگسار
سؤال:آيا دستور توقف حكم سنگسار جايز است؟
جواب:بسمه تعالى: در جايى كه شرع مقدس، قاضى را بين مجازات هاى مختلف مخير كرده است، بايد او آن نوع از مجازات را گزينش كند كه باعث تنش نشود، ولى در جايى كه مجازات، يك نوع بيشتر نيست و مفسده ى عظيمى بر اجراى آن مترتب نمى شود، تسليم در برابر خدا و كتاب او بر همه ى جوسازى ها مقدم است. والله العالم
توبه مرتد فطرى
سؤال:اگر مرد مرتد فطرى قبل از اثبات ارتداد و يا دستگيرى توبه كند، آيا توبه ى او پذيرفته مى شود؟ و در صورت پذيرفته شدن، تكليف همسر او كه از وى به حكم ارتداد جدا شده، چيست؟
جواب:بسمه تعالى: مرد مرتد فطرى، اگر قبل از اثبات ارتداد توبه كند و التزام عملى به احكام اسلام پيدا بكند، توبه او پذيرفته شده و حدّ قتل از او ساقط مى شود و در مورد ديگر آثار ارتداد به احتياط عمل شود. بنابراين، با همسرش تجديد عقد نمايد و در مورد اموال با ورثه مصالحه كند. والله العالم
تقصير در صدور حكم
سؤال:در صورتى كه قاضى در صدور حكم، مرتكب تقصير شود، آيا مى توان ديه را از بيت المال پرداخت و به تدريج از حقوق قاضى كسر و به بيت المال برگرداند؟
جواب:بسمه تعالى: در فرض سؤال مى توان ديه را با اجازه ى حاكم شرع از بيت المال پرداخت نمود و سپس از حقوق قاضى كسر كرد. والله العالم
اقرار سفيه در امور مالى
سؤال:آيا اقرار سفيه نسبت به جرايمى كه داراى مجازات جزاى نقدى است، نافذ مى باشد؟
جواب:بسمه تعالى: اقرار سفيه در امور مالى نافذ نيست. والله العالم
خطاى قاضى و مسئوليت مجرى حكم
سؤال:هرگاه قاضى به عمد، حكم خطايى صادر كند كه منجر به حكم قصاص و امثال آن شود، آيا مجرى حكم نيز مسئول مى باشد؟
جواب:بسمه تعالى: مسئوليت با قاضى است و در اين مورد سبب اقوى از مباشر است، مگر اين كه مجرى حكم بداند كه قاضى حكم غير صحيح داده است. والله العالم
عدم احراز بلوغ جانى
سؤال:اگر در مورد جنايت عمد، بلوغ جانى در زمان جنايت محرز نشده باشد، آيا مدعى مى تواند متهم را پس از بلوغ قَسَم دهد و در صورت نكول او و سپس قَسَم مدعى، ضمان او را ثابت كند؟
جواب:بسمه تعالى: حق سوگند دادن را دارد. و در صورت نكول و ارجاع قَسَم به مدعى و اقدام او به قَسَم، ديه ثابت مى شود، نه قصاص. والله العالم
شرط اجتهاد در قاضى تحكيم
سؤال:آيا قاضى تحكيم بايد مجتهد باشد يا اين كه طرفين دعوا مى توانند كسى را كه مجتهد نيست، ولى مأذون از طرف ولى فقيه است، به عنوان قاضى تحكيم قرار دهند؟
جواب:بسمه تعالى: آگاهـى قـاضى تحكيـم از احكـام كافـى اسـت. هـرگاه دو نفـر پيمـان ببنـدند كه بـه گفتـه ى او عمـل كننـد، حكـم آن قـاضـى بـه حكـم آيه ى ( أوفـوا بالعقـود ) نافـذ خواهد بود. والله العالم
اجراى احكام توسط قاضى تحكيم
سؤال:آيا قاضى تحكيم علاوه بر قضاوت، حق اجراى احكام، به ويژه در دعاوى كيفرى را دارد؟
جواب:بسمه تعالى: اگر قاضى تحكيم مجتهد باشد، مى تواند اجراى حكم كند و در اين جهت بين امور كيفرى و غير كيفرى فرقى نيست. والله العالم
دليل مشروعيت قاضى تحكيم
سؤال:دليل مشروعيت قاضى تحكيم چيست؟
جواب:بسمه تعالى: يكى از دلايل قاضى تحكيم روايت حلبى مى باشد. ر.ك، به: وسائل الشيعه، ج18، باب1، از ابواب صفات قاضى، ح8.
خطاى قاضى
سؤال:در صورتى كه قاضى در صدور حكم مرتكب خطاى محض شود. ديه به عهده ى چه كسى است؟
جواب:بسمه تعالى: در صورت خطاى محض، ديه از بيت المال پرداخت مى شود. والله العالم
عدول از حكم توسط قاضى
سؤال:سرقفلى مغازه اى را خريده و مغازه را اجاره كردم. پس از مدتى با اجازه از موجر، اقدام به تعمير داخل مغازه نمودم كه موجب افزايش قيمت شد، لكن موجر در دادگاه ادعا نمود كه اينجانب مغازه را تخريب كرده ام و قاضى بدون تحقيق، حكم به پرداخت جريمه نمود و اكنون موجر با استناد به پرونده ى كيفرى، اثبات تعدّى و اقدام به خلع يد اينجانب نمود، لكن قاضى پس از حضور در محل و مشاهده ى تعميرات، از حكم خود برگشت. آيا قاضى مى تواند از حكم خود رجوع نمايد و مغازه به اينجانب برگردانده شود يا كماكان مخلوع اليد هستم و در صورتى كه فرضاً اينجانب در مغازه تعدّى نموده باشم، آيا موجب سقوط حق سرقفلى مى شود؟
جواب:بسمه تعالى: هرگاه قاضى پى به اشتباه بودن داورى خود ببرد، مى تواند حكم خود را نقض كند و بهتر اين است كه پرونده را به قاضى ديگر ارجاع دهيد تا او نقض كند.
در فرض سؤال كه قاضى در حكم خود اشتباه كرده باشد، مغازه به جنابعالى باز مى گردد، مشروط بر اين كه اجاره جنابعالى به پايان نرسيده باشد و در صورت تعدّى، سرقفلى ساقط نمى شود و معامله به قوت خود باقى است، مگر اين كه در قرارداد قيد شده باشد كه در صورت تعدى، مالك حق فسخ دارد. والله العالم
سكوت منكر از قسم
سؤال:هرگاه منكر در محكمه حاضر شود ولى سكوت كرده و قسم نخورد وظيفه حاكم چيست؟
جواب:بسمه تعالى: قاضى بايد به هر نحوى كه مناسب است او را به سخن درآورد ولى حكم نكول بر او بار نمى شود و در اين مورد به كتاب ما «نظام القضاء، ج 1/440» مراجعه شود . والله العالم
عدم حضور مدّعى عليه در دادگاه
سؤال:اگر دادگاه مدعى عليه را احضار كند ولى وى در دادگاه حاضر نشود وظيفه قاضى چيست؟
جواب:بسمه تعالى: در مورد حق الناس قاضى مى تواند براى غايب وكيل بگيرد و حكم كند ولى مشروط بر اينكه طرف محاكمه ضامن بشود اگر غايب حاضر شد و مدعاى خود را ثابت كرد وى از عهده ضمانت برآيد . والله العالم
نظر كارشناس و معارضه با شهادت شهود
سؤال:در موارد حقوقى خانواده (ازدواج) جائى كه دليل شرعى (شهادت شهود بيّن) وجود دارد آيا مى توان نظريه كارشناس را مقدم كرد؟
جواب:بسمه تعالى: هرگاه شهادت كارشناس مستند به حس يا قريب به آن باشد و دو نفر باشند در اين صورت با شهادت بينه تعارض پيدا مى كند، ولى اگر مستند به حسّ نباشد يا فاقد تعدد باشد، شهادت شهود مقدم است . والله العالم
شك در اختيارى بودن اقرار
سؤال:اگر شك شود كه اقرار متهم بر اساس اختيار است يااز روى ترس و اكراه وادار به اقرار در دادگاه شده است ، آيا اقرار او نافذ است؟
جواب:بسمه تعالى: در صورت شك كه آيا اقرار اختيارى بوده يا غير اختيارى، به حكم اصالة الصحة بايد حمل بر صحت كرد . والله العالم
اقرار به زور
سؤال:اگر اقرار به جرم توسط مأمور و مقامات قضائى به شكل تهديد و اجبار گرفته شود صحيح است؟
جواب:بسمه تعالى: هر نوع اقرارى از روى اختيار نباشد ارزش قضائى ندارد . والله العالم
توبه قبل از علم قاضى
سؤال:اگر زانى قبل از علم قاضى توبه كند آيا حاكم شرع مى تواند بر او حد جارى كند؟
جواب:بسمه تعالى: هرگاه توبه طرف قبل از علم قاضى و دستگيرى باشد حد ساقط است و نيز قاضى در صورتى مى تواند به علم خود عمل كند كه مدارك علم او آنچنان ملموس باشد كه اگر به ديگران انتقال دهد و براى آنان نيز علم آور باشد . والله العالم
اعتبار پرونده مختومه در قانون دادرسى مدنى
سؤال:اعتبار پرونده مختومه در شرع مقدس اسلام چه جايگاهى دارد؟
جواب:بسمه تعالى: هرگاه پرونده توسط حاكم شرعى مختومه گردد نقض آن جايز نيست مگر اينكه مجتهد دوم مدرك قاضى اول را صحيح نداند، در آن صورت مى تواند نقض كند . والله العالم
ادعاى اعسار و سابقه وى
سؤال:هرگاه شخصى در دادگاه محكوم به پرداخت ديه گردد، لكن مدعى اعسار باشد، در صورتى كه وضعيت قبلى وى از حيث مالى روشن باشد و يا مجهول باشد آيا ادعاى او ثابت مى شود يا خير؟
جواب:بسمه تعالى: در همه صور ياد شده بايد وضعيت مالى مدعى اعسار مورد بررسى و تحقيق قرار گيرد تا صحت يا عدم صحت آن روشن شود ولى اين تحقيق نبايد مدت طولانى باشد و به درازا بكشد . والله العالم
اقرار نزد غير حاكم
سؤال:اگر فرد متهم به جنايات يا گناهانى كه موجب حد است نزد غير حاكم اقرار كند آيا اقرار او مى تواند مستند صدور رأى قرار بگيرد؟
جواب:بسمه تعالى: اقرار به جنايت يا گناه در صورتى موثر است كه پيش حاكم انجام بگيرد بنابراين اقرار نزد غير حاكم موضوع اثر نيست بايد دو مرتبه نزد قاضى اقرار كند . والله العالم
سه مرتبه اقرار به زنا، سپس انكار
سؤال:شخصى سه مرتبه در مرحله بازپرسى اقرار به زنا به عنف يا محصن نموده و جزئيات را نيز بيان كرد ولكن در مرحله رسيدگى در دادگاه اظهارات خود را نزد قاضى انكار كرده آيا قاضى مى تواند به علم خود عمل كند؟
جواب:بسمه تعالى: در مورد زنا بايد اقرار چهار بار، آنهم نزد قاضى صورت پذيرد، بنابراين، اقرار مزبور فاقد اثر است ، اما عمل قاضى به علم در موردى است كه بتواند ادله حكم خود را براى ديگران ارائه دهد . والله العالم
شخصيت حقوقى در دعاوى
سؤال:آيا نماينده ارگان هاى دولتى و شركت هاى كه شخصيت حقوقى دارند مى تواند از طرف ارگان مربوطه وكالت بپذيرد و در دادگاه حاضر شود واز طرف مقابل خواه شخص حقيقى و يا حقوقى باشد به حكم قاضى در خواست سوگند كند؟
جواب:بسمه تعالى: قانون كلى همان ضابطه «البينة للمدعى و اليمين على مَن أنكر» است، هرگاه يك طرف مدعى و طرف ديگر منكر شد اين قانون اجرا مى شود هر چند وكيل باشد ولى قسم را بايد موكل انجام دهد و حقوقى بودن طرف مانع از جريان اين ضابطه نيست . والله العالم
تعارض بيّنه و سند رسمى
سؤال:آيا شهادت بيّنه شرعى در مقابل سند رسمى پذيرفته مى شود؟
جواب:بسمه تعالى: در تعارض اين دو، بايد صدور رأى را متوقف شود و تحقيق بيشترى انجام گيرد تا واقع روشن شود . والله العالم
اقرار در نزد حاكم
سؤال:آيا اقرار به قتل مشروط به حضور نزد حاكم است؟
جواب:بسمه تعالى: هرگاه اقرار مربوط به امور مالى باشد نافذ است هرچند در نزد حاكم نباشد ولى در امورى كه نياز به حكم حاكم است اقرار در صورتى نافذ است كه در نزد حاكم صورت گيرد . والله العالم
غصب اموال پسر توسط پدر
سؤال:اگر پدر برخى از اموال فرزند را غصب يا بربايد آيا محكوم به تعزير مى شود؟
جواب:بسمه تعالى: هرگاه تصرف پدر در مال فرزند براى رفع نياز باشد پدر مورد مواخذه قرار نمى گيرد و اگر با وجود تمكن در مال فرزند تصرف كند محكوم به پرداخت مى شود اما تعزير نمى شود، در حديث آمده است (أو كان رسول الله تحبس الأب للإبن) . والله العالم
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
