ج1:
سؤال257: باغى دارم كه در بين درختان آن، نهال خودرو عمل مىآيد و بنده سال به سال آنها را مىفروشم، اين عايدى جزو دآمد سال حساب مىشود يا بايد فورى تا مىفروشم خمس آنها را بدهم؟
جواب: لازم است هر سال نموّ درختان و ارزش آنها را و درخت هايى را كه قطع مىكنيد همه را جزء درآمد سال حساب كنيد.
سؤال258: شخصى است شاغل كه در ضمن شغل خويش، داراى 60 عدد كندوى زنبور عسل مىباشد، ارزش هركدام از كندوها بين 5 تا 10 هزار تومان مىباشد. كه فعلاً آنها را از او به اين قيمت مىخرند. آيا در سر سال خمس خود، خمس به اين كندوها تعلّق مىگيرد يا خير؟
جواب: كندوى زنبور عس مانند سائر اموال است در صورتى كه آنها را با تلاش و زحمت (نه از راه ارث و يا هبه) تهيه كرده است اگر پيش از آنكه سال خمسى او برسد همه آنها يا مقدارى از آنها با عسلى كه از آنها به دست مىآيد را بفروشد و قيمت آنها را در راه تهيّه مؤنه زندگى خود خرج كند خمس ندارد ولى اگر بماند تا سال خمسى او برسد اموالى است كه از مؤنه زندگى او اضافه آمده است و خمس بر آن تعلق مىگيرد. البته با استفاده از عسل آنها در بين سال براى خوردن خود و عائله و مهمانهايش به اندازه متعارف خمس بردارد.
سؤال259: شخصى ماشين سوارى برايش ضرورى است آيا مىتواند از طريق جمع كردن درآمد در طول چند سال اين ماشين را تهيه كند و در صورت جمع كردن، آيا خمس تعلّق مىگيرد يا خير؟
جواب: در فرض مسأله فقط درآمد سال آخر براى خريدن ماشين از خمس مستثنى است ولى بايد خمس درآمدهاى سالهاى قبل را بپردازد.
سؤال260: شخصى است هم كشاورزى دارد و هم چند رأس دام دارد دامها به حدّ نصاب نمىرسند كه زكات آنها را بدهد و دامها نيز معلوفه هستند و حال اگر اين شخص بخواهد، خمس مالش را بدهد چه كار بايد بكند، آيا به درآمد كشاورزى و درآمد و منفعت دامها خمس تعلّق مىگيرد و اگر سال اول خمس داد و سال دوم تعداد دامها تغيير نكرد از نظر عدد ولى از نظر قيمت، آنها بالا رفت آيا بازهم خمس به اضافه قيمت آنها تعلّق مىگيرد يا خير؟
جواب: در صورتى كه عائدات از هر راهى كه مشروع بوده و از مخارج سالانه اضافه باشد بايد خمس بدهد و اضافه قيمت نيز در سالهاى بعد خمس دارد.
سؤال261: من باغى دارم و سالانه تعدادى نهال ميوه در آن مىرويد و سه ساله كه بشوند آنها را مىفروشم آيا خمس آن را سر سالم بپردازم يا همان وقتى كه فروختم؟
جواب: در آخر سال خمسى خود بايد قيمت آنرا در نظر بگيريد و خمس آنرا بپردازيد.
سؤال262: شخصى است دامدار و كشاورز و دامهاى او نيز به حدّ نصاب نمىرسند و اين شخص علاوه بر كاه و علوفهاى كه از كشاورزى خود به دست مىآورد مقدارى كاه و علوفه نيز خريدارى مىكند و هنگام پايان سال مقدارى از كاه و علوفه اضافه مىآيد وظيفه اين شخص براى خمس دادن چيست؟ آيا خمس به مقدارى كه مال كشاورزى خودش مىباشد تعلّق مىگيرد يا به مقدارى كه خريده شده يا به هر دو و اين در صورتى است كه هر دو كاه يعنى كاه كشاورزى خودش و كاه خريدارى شده با هم مخلوط شدهاند؟
جواب: مجموعه درآمد سالانه با مجموع مخارج سال مقايسه مىشود هرچه كه اضافه باشد خمس دارد.
سؤال263: آيا چيزى كه مؤونه سال بوده است مانند خانه يا فرش و يا كتاب و وسائل و لوازم ديگر به همين جهت هم در سرسال خود در موع خمس آن را به حساب نياورده است امّا بعد از گذشتن سال، آن را مىفروشد، خمس به آن تعلق مىگيرد يا خير؟
جواب: در فرض سؤال چنانچه بعد از گذشتن سال آن را بفروشد در غير خانه خمس بر آن تعلق نمىگيرد و در خانه نيز اگر خانه خود را مىفروشد تا خانه ديگرى را بخرد خمس بر آن تعلّق نمىگيرد ولى در غير اين صورت بايد خمس پول خانه را بدهد.
سؤال264: احتراماً بدين وسيله مشروح حركات و معاملات اقتصادى كه در فاصله 3 سال اخير خمسى خود انجام دادهام جهت اطلاع از ميزان بدهى خود بر اساس فتواى آن حضرت به استحضار عالى مىرساند:
اولاً- در ابتداء رمضان سال 1416 ه ق چون ابتداء كار و شغل جديدم بود مبلغ دويست هزار تومان بابت خمس يك ميليون تومان موجودى نقد و وسائل دفتر دست گردان نموده و ميزان بدهى از مبلغ مزبور را نيز چندى پيش تحويل دفتر آن حضرت دادم.
ثانياً- قبل از حلول سال خمسى 1417 ه ق منزلم را با توجّه به سودى كه مىكرد و در آن محل راحت نبودم به مبلغ 000/17500 تومان فروختم و نيز ماشينم را كه اقساط خريده بودم به نقد فروختم و بإ؛باظظ مقدارى قرض مجموعاً000/28500 تومان محل سكونت جديدى در شأن خود و خانواده مهى كردم و مجدداً نيز ماشين جديدى به اقساط با توجّه به اعتبار خود برداشتم و در طول سال 1417 ه ق تا 1418 مشغول پرداخت اقساط و بدهى ملك و ماشين بوده و اخيراً نيز با اتمام بدهى و پس انداز ديگرى كه داشتم ماشين اقساطى مزبور را به نقد به مبلغ 000/3500 تومان فروخته و با استقراض مجدد 000/5000 تومان ماشينى در شأن خانواده و خود به مبلغ 000/11000 تومان ابتياع نمودم عليهذا با عنايت به اينكه:
1- با ارتحال حضرت امام رحمة اللّه عليه با اجازه مجتهدين حاضر سال 1416 و 1417 ه'ق را بقاء بر ميّت بودم.
2- حدود سه ماه است كه قبل از حلول رمضان 1418 ه'ق براى عمل احكام به حضرتعاى رجوع كردهام.
3- در حال حاضر مبلغ چهار ميليون تومان مقروض بوده و يك ميليون تومان مطالبه دارم.
على هذا مستدعى است مرقوم فرمائيد كه به مبالغ سود حاصل از فروش منزل و اتومبيل در سال 1417 ه'ق خمس تعلّق مىگيرد يا خير (با قيد به اينكه قبل از حلول سال خمسى پس انداز خود را نيز با وجوه حاصل از روش جمع نموده و معامله نمودم).
و در سال 1418 كه هم اكنون در آستانه حلول ماه مبارك رمضان و سال خمسى مربوطه هستيم و قبل از حلول سال مزبور به آن حضرت در ارتباط با تمام مسائل شرعى و احكام من جمله خمس رجوع نمودم چقدر خمس بدهكار مىباشم؟
جواب: مؤنه زندگى - يعنى لوازم خانگى - از تعلّق خمس مستثنى است و خمس بآن تعلّق نمىگيرد. چه اينكه مثل خانه و ماشين عيناً باقى
بماند ى اينكه آنرا بفروشيم و از پول مؤنه آن زندگى ديگرى فراهم كنيم. بنابراين بر حسب مرقوم جنابعالى چيزى از بابت خمس بدهكار نيستيد ولى دو مطلب را لازم است در نظر بگيريد:
ج1 - در مؤنه لازم است اكتفا شود بآنچه كه مورد احتياج است و با موقعيت شخص نيز متناسب است. بنابراين اگر با ماشينى كه قيمت آن مثلاً پنج ميليون تومان است بتوانيم احتياج خود را رفع و موقعيت خود را حفظ كنيم يك ماشين 11 ميليون تومانى فراهم كنيم آن شش ميليون تومان اضافى خمس دارد.
ج2 - قرض هر سال جزء مؤنه آن سال است امّا قرضى كه بايد سال آينده آنرا بپردازيم جزء مؤنه آن سال است امّا قرضى كه بايد سال آينده
آنرا بپردازيم جزء مونه امسال نيست و جزء مؤنه سال آينده است.
سؤال265: اگر انسان وسيله نقليه خود كه مورد نيازش مىباشد در بين سال بفروشد و تا پيش از رسيدن سال مجدّداً وسيله نقليه ديگرى خريدارى كند آيا بايد خمس پول را بدهد يا اصلاً خمس ندارد؟
جواب: در صورتى كه مورد احتياج و مطابق شأن و موقعيت اوست خمس ندارد به شرطى كه از درآمد در بين سال تهيه شده و پول آن يك سال كنار نمانده باشد.
سؤال266: افرادي كه خانه خودشان را مىفروشند و تبديل به پول مىنمايند آيا منتظر رسيدن سال باشند تا اينكه خمس آن را پرداخت نمايند يا به محض فروختن خانه و تحويل گرفتن پول خمس به آن تعلّق مىگيرد؟
جواب: اگر بعد از فروختن خانه پول آن را در تهيّه مؤنه زندگى و لوازم مورد احتياج خود قبل از رسيدن سال خمسى خرج كردند خمس ندارد و اگر خرج نكردند و نگاه داشتند تا آخر سا بايد خمس آن را بپردازند.
سؤال267: آيا كتبى كه در مدّت يك سال مطالعه نشده خمس تعلّق مىگيرد؟
جواب: اگر در مظانّ مطالعه نيست و زائد به حساب مىآيد جزء مؤنه نيست و در صورتى كه از راه هبه و ارث به دست نيامده خمس به آن تعلّق مىگيرد.
سؤال268: فردى مالياتهاى دولت را به صورت چك پرداخت مىنمايد، البتّه بعد از سال خمسى. حال وقتى سا خمسى بعد كه رسيد چكهايى كه به اقساط داده و بدهكار است را به عنوان مقروض بودن مىتواند از سرمايه كسر نمايد؟
جواب: مالياتى كه اين سال بايد پرداخت شود جزء مؤنه امسال است و مىتواند كسر نمايد.
سؤال269: اين جانب يكى از مقلدين حضرتعالى در همدان بوده و معلم مىباشم نظر به پرداخت وجوهات ماليه (خمس و زكات) و وجوب آن به فتواى عموم علما اعلام سال قرار داده بودم ولى متأسفانه به سبب گرانى ارزاق و بالا بودن سطح مخارج در پايان سال چيزى اضافه نكرده بلكه كسر هم آوردهام ولى مايلم جزو پرداخت كنندگان وجوهات و مشمول دهندگان زكات كه از صفات مؤمنان و شيعيان ائمه اطهار عيلهم صلوات اللّه مىباشد قرار گيرم آيا مىتوانم به صورت اقساطى ماهيانه عشر (يك دهم) آن را كنار گذاشته و در هر ماه به نماينده آن حضرت جهت مصارف حقوق و وجوهات ماليه پرداخت نمايم؟ و آيا اين مقدار كفاف خمس و زكات خواهد داد يا هنوز بدهكار محسوب مىگردم با توجه به اينكه نمىخواهم مسايل خمس و زكات را عوض نموده بلكه جهت تسهيل در پرداخت ن اينطو عمل نمايم.
جواب: در صورتى كه عائدات سالانه جنابعالى از مخارج سالانه شما بيشتر نباشد - كه در نامه خود مرقوم داشته بوديد - به اموالتان خمس تعلّق نمىگيرد چنان كه زكاة هم به اشياء خاصّى تعلق مىگيرد كه در رساله ذكر شده است و مراجع مىفرماييد.
و در فقه شيعه هم مالياتى به عنوان عشريه به خصوص نداريم ولى كسانى كه بخواهند به عنوان انفاق مالى در راه اسلام گام بردارند و خدماتى انجام بدهند تا از اين راه به خداوند متعال تقرّب بجويند عناوينى از قبيل متصدقين يعنى تصدّق دهندگان و محسنين (نيكوكاران) داريم، جنابعالى مىتوانيد با دادن صدقات و كمك به افراد محتاج و مستمند نام خود را در ديوان الهى تحت اين عناوين ثبت نماييد و همينطور مىتواند در ساختن مسجد يا حسينيه و امثال آن نيز شركت نماييد.
ج2:
سؤال 310 - سال خمسى از چه زمانى شروع مىشود؟ و ملاك يك سال شمسى است يا قمرى؟
جواب: يك سال بعد از اولين درآمد و فرقى بين آن دو نيست.
سؤال 311 - زمينى را به علت سفت بودن قبل از شخم زدن مجبوريم آبيارى كنيم تا خاك نرم گردد و بعداً شخم بزنيم آيا پولى كه بابت خريد آب مىدهيم جزء مخارج سال است؟ و مىتوان آنرا از محصول كسر نمود يا خير؟
جواب: اگر از درآمد همان سال پرداخت نموده باشيد جزء مخارج همان سال است.
سؤال 312 - آيا هنگام پرداخت خمس قصد قربت واجب است؟ و چنانچه قصد قربت نكرد برئ الذمه مىشود يا خير؟
جواب: قصد قربت در آن شرط است.
سؤال 313 - افرادى كه از مراجع تقليد وكالت در امور حسبيّه دارند به چه مقدار مىتوانند دستگردان و مصالحه كنند؟
جواب: در مواردى كه معلوم نيست متعلّق خمس قرار گرفته است مىتواند مصالحه نمايد و در صورتى كه نقداً نمىتواند پرداخت كند مىتواند دستگردان و به وى مهلت بدهد.
سؤال 314 - آيا انسان مىتواند به عنوان قرض از پول مخمّس خود بردارد و خرج مؤونه كند و در همان سال يا سال بعد، از درآمد سال جايگزين نمايد؟
جواب: اگر در همان سال باشد كه براى مؤونه بابت قرض برداشت كرده، مىتواند از درآمد آن سال جايگزين نمايد گرچه احتياط آن است كه اين كار را نكند و از پول مخمّس هزينه نمايد.
سؤال 315 - آيا مراجع عظام يا نمايندگان آنان، مىتوانند به شيعيانى كه وضع معيشتى خوبى ندارند، خمس مالشان را به آنان ببخشند؟
جواب: در صورتى كه فقير باشند و راه ديگرى نداشته باشند در حدّ ضرورت مىتوانند به آنان ببخشند.
سؤال 316 - پولى كه در حدّ شأن عرفى، و براى رفع نيازهاى پيش بينى نشده و اتفاقى، پس انداز مىشود، آيا متعلّق خمس است يا خير؟
جواب: بلى، متعلق خمس است.
سؤال 317 - در شهر يا آبادى كه مردم يكديگر را مىشناسد و مىدانند كه خمس و زكات نمىدهند، معامله با آنان چگونه است؟
جواب: در صورتى كه نمىدانيد به عين آن چيزِ مورد معامله خمس يا زكات تعلّق گرفته اشكال ندارد.
سؤال 318 - كسى كه درآمدى ندارد، يا اگر دارد به مخارج او كفايت نمىكند، آيا لازم است براى خود سال خمسى قرار دهد؟
جواب: در فرض مذكور قرار دادن سال خمسى لازم نيست.
سؤال 319 - حقوق بگيران و افرادى كه ماهيانه مبلغى دريافت مىكنند آيا مىتوانند براى هر حقوق دريافتى، سال جداگانهاى قرار دهند؟
جواب: بلى مىتوانند ولى بهتر اين است كه براى خود يكسال را در نظر بگيرند چون حفظ و نگهدارى چند سال مشكل است.
سؤال 320 - آيا مىتوان سال خمسى را تغيير داد؟ چگونه؟
جواب: مىتواند سال خمسى را جلوتر قرار دهد و اگر عقبتر قرار داد بايد مدّت اضافى را محاسبه نمايد و اين تاخير با اجازه فقيه باشد.
سؤال 321 - شخصى كه هميشه حساب سال خود را داشته امّا بر اثر يك حادثه به مدت سه سال وجوه شرعى را حساب نكرده است؛
1 - نسبت به مدّت سه سال شرعاً چه وظيفه اى دارد؟
جواب: در صورتى كه در اين مدّت اضافه بر آنچه قبلاً خمسش را داده است بدست آورده بايد خمس مازاد را پرداخت نمايد؟
2 - نسبت به وسائل خانه چه وظيفهاى دارد؟
جواب: در فرض مذكور بايد با مرجع تقليدش يا كسى كه از طرف او وكالت در گرفتن خمس دارد مصالحه نمايد؟
سؤال 322 - كسى كه براى دادن خمس سال قرار داده، آيا در وقت حساب بايد آذوقهاى را كه ممكن است هنوز قيمت بعضى از آنها را پرداخت نكرده به حساب بياورد؟ و ضمناً چه نوع بدهكاريهائى را مىتواند از موجودى كسر نمايد؟ و در اينمورد آيا فرقى بين كارمند و كارگر يا كاسب و تاجر هست؟
جواب: آن مقدار از آذوقه كه قيمت آنرا بدهكار است و امسال بايد بپردازد و جزء مخارج امسال است خمس ندارد و بدهكاريهائى كه امسال بايد پرداخته شود و براى تامين مخارج امسال بوجود آمده است، خمس ندارد و فرقى ميان كارمند و كاسب نيست، محصول كار هر كس كه عائدات او اضافه از مخارج ساليانه او باشد خمس دارد.
سؤال 323 - بانك مسكن در قالب عقود جعاله، مشاركت مدنى، و بيع اقدام به پرداخت تسهيلات مسكن مىنمايد.
جهت پرداخت تسهيلات بدين صورت عمل مىشود كه به ازاى هر دوره (كه دورهها بر اساس سقف تسهيلات پرداختى و نوع استفاده آن كه جهت خريد خانه دست دوم باشد يا جهت خريد منزل نوساز دست اول و يا تكميل ساختمان تفاوت مىكند. و فعلاً دورهها شش، پنج و چهار ماهه هستند) يك برابر متوسط موجودى صاحب حساب به وى تسهيلات در غالب عقود فوق تعلّق مىگيرد.
لازم به ذكر است كه مشترك وقتى تسهيلات را دريافت مىكند همزمان كل موجودى حساب خود را نيز برداشت مىنمايد و البته سودى به اين گونه سپردهها تعلق نمىگيرد؛ گرفتن سود از بانك چه حكمى دارد؟ و آيا به ماندن پول بيش از يكسال در بانك خمس تعلّق مىگيرد يا خير؟
جواب: در صورتى كه به آنچه در پشت ورقه بانكى نوشته شده عمل شود گرفتن سود از افراد مانعى ندارد و همچنين اگر خريد خانه جز از طريق پس اندازِ پول بيش از يكسال امكانپذير نيست به آن پول خمس تعلّق نمىگيرد
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
