فتاوای آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)

١ – حکم تغییر جنسیت

سؤال: تغییر جنسیت چه حکمى دارد؟

جواب: تغییر جنسیت و ظاهر ساختن جنسیت واقعى ذاتا خلاف شرع نیست ولى باید از مقدمات مشروع استفاده شود یعنى نظر و لمس حرام در آن نباشد، مگر اینکه به حد ضرورت برسد

٢ – تغییر جنسیت همزمان زوجین

سؤال: اگر زن و شوهر با هم در یک زمان تغییر جنسیّت دهند، حکم ازدواج قبلى آنها چیست؟

جواب: اگر تغییر حقیقى باشد زوجیّت بلافاصله فسخ مى شود، و مى توانند مجدّداً عقد ازدواج در شکل جدید بخوانند; ولى احتیاط آن است که زمان عدّه بگذرد.

٣ – حکم مهریه پس از تغییر جنسیت

سؤال: اگر یکى از زوجین تغییر جنسیّت دهد لطفاً بفرمایید:
1. حکم ازدواج آنها چیست؟
2. مهریّه زوجه چه حکمى دارد؟

جواب: اگر تغییر جنس واقعى باشد نه صورى، ازدواج آنها باطل مى شود، ولى مهریّه مربوط به زمان قبل به قوّت خود باقى است.

وظایف پزشکان در قبال دو جنسی های کاذب

سؤال: دو جنسى هاى کاذب از لحاظ پزشکى بر دو دسته اند: دسته اوّل دو جنسى هاىِ کاذبِ مؤنّث اند، که از لحاظ کروموزومى مؤنّث، ولى ظاهرى کاملاً مردانه دارند. دسته دوّم دو جنسى هاىِ کاذب مذکّر هستند، که وضعیّت کروموزومى آنان مذکّر، ولى داراى ظاهرى کاملاً زنانه هستند. ضمناً دو جنسى هاى حقیقى (که در فقه به آنها خنثاى مشکل مى گویند) داراى دو گناد (بیضه و تخمدان) هستند، و ممکن است هر دو فعّال باشد. (ممکن است تخمدان در یک طرف و بیضه ها در طرف دیگر باشد، یا مخلوطى از بافت بیضه و تخمدان در یک طرف، یا در هر دو طرف باشد. خلاصه داراى اندام تناسلى، به اشکال گوناگون هستند.)

باتوجّه به مطالب بالا بفرمایید

1. آیا پزشک در دو جنسى هاى کاذب مؤنّث، مجاز است، در صورت تمایل فرد و علیرغم ماهیّت زنانه، اقدامى کند که ظاهر مردانه وى حفظ شود؟
2. اگر دوجنسى کاذب مؤنّث ـ که ماهیّتش زنانه است ـ با زن سالم ازدواج کرده باشد، تکلیف شرعى پزشک در اقدام به عمل جرّاحى براى حفظ ظاهر مردانه وى چیست؟
3. اگر دو جنسى کاذب مؤنّث هنوز ازدواج نکرده باشد، با توجّه به اینکه اگر ازدواج کند ـ هرچند ظاهرش بر اثر عمل جرّاحى باقى مى ماند ـ دو زن با هم ازدواج کرده اند، تکلیف پزشک در انجام عمل جرّاحى براى ظاهر مردانه چیست؟
4. در مواردى که دو جنسى کاذب مؤنّث با زن ازدواج کرده باشد، و پزشک متوجّه دو جنسى بودن وى شود، وظیفه اش در کتمان یا افشاى اسرار چیست؟ (کتمان سر موجب ازدواج یا ادامه ازدواج دو زن مى شود، و افشاى سرّ نیز کار ناشایستى است، چون صاحب آن راضى به افشا نیست.) پزشک چه کند؟
5. آیا پزشک مجاز است در مورد دو جنسى هاى کاذب مذکّر، که على رغم ظاهر زنانه از لحاظ ماهیّت مرد هستند، براى حفظ ظاهر زنانه آنها، عمل جرّاحى انجام دهد؟

جواب: 1. جایز نیست.
2. باید سفارش کند آنها از هم جدا شوند، زیرا ازدواج آنها باطل است.
3. جایز نیست.
4. سزاوار است خود آنها را از نامشروع بودن این کار با خبر سازد.
5 . جایز نیست.

٥ – تغییر جنسیت در افراد دو جنسی

سؤال: دخترى از کودکى لباس مردانه مى پوشیده و حالا که بزرگ شده خود را مرد مى داند و با استفاده از داروهاى شیمیایى حالت مردانه در او ایجاد شده و با مراجعه به پزشک، درخواست تغییر جنسیّت خود را نموده است، آیا پزشک مجاز به تغییر جنسیّت مى باشد؟

جواب: تغییر جنسیّت اگر صورى باشد جایز نیست و اگر واقعى باشد (این امر در افراد دو جنسى واقع مى شود) به عنوان درمان و ظاهر شدن جنسیّت واقعى جایز و گاه واجب است.

تغییر جنسیت در غیر خنثی

سؤال: با توجّه به این که تغییر جنسیّت از نظر طبّى در غیر از خنثى (دو جنسى) به تعبیر اطبا تنقیص جنسیّت محسوب مى شود، بعضاً اطبا با مواردى مواجهند که شخص از نظر ظاهر بدن بدون هیچ شبهه اى یا مرد است یا زن، ولى داراى تمایلات، احساسات و عواطف جنس مخالف است. بسیارى از این افراد مى گویند اگر این تغییر ولو به طور صورى و ظاهرى صورت نگیرد، انتحار خواهیم کرد (تا به حال دو بار این مسأله پیش آمده) و با توجّه به این که آمارهاى علمى نشان مى دهد، این گونه افراد شش الى شانزده ماه بعد از وضعیّت جدید پشیمان خواهند شد، آیا اطبا در این گونه موارد که با تهدید انتحار مواجهند، مى توانند

از باب این که حفظ نفس مقدّم بر حفظ عضو است، این عمل را انجام دهند؟

جواب: تغییر جنسیّت دو صورت دارد،گاهى صرفاً ظاهرى و صورى است یعنى اثرى از آلت جنس مخالف در او نیست فقط یک جرّاحى صورى در او انجام مى گیرد و چیزى شبیه آلت جنس مخالف ظاهر مى گردد، این کار جایز نمى باشد و گاه واقعى است، یعنى با جرّاحى کردن عضو تناسلى مخالف ظاهر مى شود، این کار ذاتاً جایز است و محذور شرعى ندارد، مخصوصاً در مواردى که آثار جنس مخالف در او باشد، امّا چون این جرّاحى نیاز به نظر و لمس دارد تنها در موارد ضرورت مانند آنچه ذکر کرده اید مجاز است