احکام زکات فطره؛ آیت الله بهجت قدس سره
*مقصود از غنى بودن که شرط وجوب زکات فطره است
سؤال1865. مقصود از غنى بودن ـ که شرط وجوب زکات فطره است ـ چیست؟
پاسخ:منظور کسى است که خرج سال خود و خانوادهاش را دارد؛ و کسى که فعلاً خرج سال را ندارد ولى به تدریج به دست مىآورد و مصرف مىکند، اگر غیر از آن چه خرج مىکند، با قرض کردن و مانند آن بتواند زکات فطره را بدهد، به طورى که نظم امور او به هم نخورد و موجب خرج و اجحاف نباشد، بنابر احتیاط واجب باید زکات فطره را بدهد.
*کسى که بعد از اذان مغرب شب عید فطر توانگر مىشود
سؤال1866. کسى غروب شب عید فطر توانایى تهیهى نان خانواده را نداشت؛ ولى پس از اذان مغرب مالى به او رسید که توانگر شد، آیا زکات فطره بر عهده او مىباشد یا خیر؟
پاسخ:خیر، بر عهدهى او نمىباشد، لکن مستحبّ است، (مسألهى 1569 رساله).
*زکات فطره شخص بى هوش
سؤال1867. اگر شخصى هنگام غروب شب عید فطر بىهوش شود، آیا زکات فطره از او ساقط است؟
پاسخ:بله، ساقط است، (مسألهى 1567 رساله).
*کسى که بعد از اذان مغرب شب عید فطر توانگر مىشود
سؤال1866. کسى غروب شب عید فطر توانایى تهیهى نان خانواده را نداشت؛ ولى پس از اذان مغرب مالى به او رسید که توانگر شد، آیا زکات فطره بر عهده او مىباشد یا خیر؟
پاسخ:خیر، بر عهدهى او نمىباشد، لکن مستحبّ است، (مسألهى 1569 رساله).
*مقصود از غنى بودن که شرط وجوب زکات فطره است
سؤال1865. مقصود از غنى بودن ـ که شرط وجوب زکات فطره است ـ چیست؟
پاسخ:منظور کسى است که خرج سال خود و خانوادهاش را دارد؛ و کسى که فعلاً خرج سال را ندارد ولى به تدریج به دست مىآورد و مصرف مىکند، اگر غیر از آن چه خرج مىکند، با قرض کردن و مانند آن بتواند زکات فطره را بدهد، به طورى که نظم امور او به هم نخورد و موجب خرج و اجحاف نباشد، بنابر احتیاط واجب باید زکات فطره را بدهد.
*فطریّه ى بچّه در شکم مادر
سؤال1870. آیا پرداخت زکات فطریه بچّهاى که در شکم مادر است، واجب است یا نه؟
پاسخ:بچّه در شکم، فطریّه ندارد
*کسى که فقط شب عید فطر میهمان بوده
سؤال1868. آیا کسى که فقط شب عید فطر میهمان بوده، نانخور میزبان محسوب مىشود و فطرهاش بر میزبان واجب است؟
پاسخ:اگر پیش از برآمدن هلال ماه شوال میهمان شده است، فطرهاش بر میزبان واجب است، به شرط آن که براى خوردن غذا به منزل او آمده باشد، هر چند بعدا مانعى پیش آید که نتواند غذا صرف کند.
سؤال1869. اگر میزبان زکات فطریهى میهمان را بر عهدهى خودش بداند و میهمان طبق نظر مرجع تقلیدش، خود را موظّف به پرداخت فطریه بداند، تکلیف چیست؟
پاسخ:یکى با اذن دیگرى بپردازد.
*فطریّهى بچّههاى شرکت کننده در فاتحه
سؤال1871. شخصى شب عید فطر مجلس فاتحه داشته است. بیست نفر از روستاییان را به مجلس دعوت مىکند، ولى بیست بچّهى کوچک هم بدون رضایت و دعوتِ او قبل از غروب یا پس از غروب کنار سفره مىنشینند. فطره آنها به عهده چه کسى است؟
پاسخ:احتیاطا بر همین دعوت کننده است، نسبت به آنها که قبل از هلال شوّال آمدهاند.
*فطریهى رزمندگان و سربازان
سؤال1872. زکات فطره رزمندگان اسلام و سربازان نظام جمهورى اسلامى که مخارج آنها را دولت یا مردم مىدهند، در ماه مبارک رمضان به عهده چه کسى است؟
پاسخ:اگر نانخور کسى به حساب نیایند و ماهیانه از دولت حقوق مىگیرند، ظاهرا به عهدهى خودشان است و اگر نانخور کسى دیگر هستند و مخارج آنها را کس دیگر ـ مانند دیگر ـ مىپردازد، زکات فطره بر عهدهى آن کس ـ پدر ـ مىباشد
*فطریه دانشجوى مستقر در خوابگاه
سؤال1873. فطریه دانشجویى که در خوابگاه دانشگاه به سر مىبرد و از غذاى دانشگاه استفاده مىکند، بر عهده چه کسى است؟
پاسخ:اگر نان خور دانشگاه محسوب نمىشوند، بر عهدهى خود آنهاست یا معیلشان، اگر دارند.
*فطرهى زندانیان
سؤال1874. کسانى که در شب عید فطر زندانى باشند، چه کسى باید فطریه آنها را بدهد؟
پاسخ:اگر فقیر نباشد و نانخور دیگرى هم نباشد باید خودش فطریهاش را کنار بگذارد.
*میهمانى که قبل از اذان خارج شود و بعد از اذان بازگردد
سؤال1875. روز آخر ماه مبارک رمضان با اطّلاع قبلى ده نفر میهمان به منزل ما آمدند و موقع نهار در منزل ما بودند و نزدیک غروب آفتاب از منزل خارج شدند و بعد از اذان دوباره برگشتند. آیا فطریهى آنها به عهدهى اینجانب مىباشد یا خودشان؟
پاسخ:میزان صدق میهمان در وقت مخصوص است.(مسأله 1566 رساله)
*افطار میهمان از نان خودش
سؤال1876. اگر پیش از غروب شب عید فطر میهمان وارد خانه شود، ولى از نان خودش افطار کند، آیا فطره او بر عهدهى صاحبخانه است؟
پاسخ:تحقّق افطار نزد میزبان نه شرط است و نه موضوعیّت دارد؛ بلکه ملاک صدق میهمان در وقت مخصوص است. پس اگر قبل از هلال شوّال با ورود بر او به قصد تناول غذا و نحو آن صدق ضیافت او نموده باشد، فطریه بر صاحبخانه است؛ اگرچه به عذرى تناول نکند.(مسأله 1566 رساله).
*فرستادن غذا به منازل در شب عید
سؤال1877. در شهرستانى رسم است شب عید فطر پیش از غروب براى خانوادههاى فقیر به تعداد نفرات غذا مىفرستند. آیا زکات فطره بر فرستنده غذا واجب است؟ اگر پس از غروب غذا بفرستند چه طور؟ اگر افرادى که غذا مىگیرند فقیر نباشند، چه حکمى دارد؟
پاسخ:اگر چنین برنامهاى مستمر نبوده و نانخور یا میهمان بر آن افراد صدق نکند، فطره آنها بر هدیه دهنده واجب نیست؛ هر چند با طعام او افطار کرده باشند.
*وجوب فطرهى پسر بر پدر یا میزبانش
سؤال1878. فرزند واجب النّفقه انسان، در شب عید فطر میهمان کسى دیگر مىشود. آیا فطرهى او بر گردن پدر است یا بر عهدهى میزبان؟
پاسخ:بر عهدهى میزبان است.
*کسب اجازهى میهمان از میزبان جهت پرداخت فطریهى خودش
سؤال1879. اگر کسى شب عید فطر میهمان باشد و فطرهى خود را با اجازه و صلاحدید صاحب خانه بدهد؛ آیا از گردن میزبان ساقط مىشود؟
پاسخ:اگر به نیابت از طرف میزبان دهد، از گردن او ساقط مىشود، (مسألهى 1575 رساله
*اطعام در غیر منزل در شب عید فطر
سؤال1880. اگر شخصى در شب عید فطر به اشخاصى در مسجد یا سالن پذیرایى، طعام دهد، باید زکات فطرهى آنها را نیز بدهد؟
پاسخ:خیر، اگر صدق عیال یا میهمانان نمىکند
*میهمانى دادن به طور مشترک در شب عید فطر
سؤال1881. دو برادر تصمیم مىگیرند شب عید فطر چند نفر را به میهمانى دعوت کنند و خرج میهمانى را هر کدام مساوى بر عهده مىگیرند. آیا زکات فطره میهمان نان به طور مساوى بین آن دو تقسیم مىشود یا خیر؟ اگر 43 و 41 تقسیم کرده باشند چه طور؟
پاسخ:بلى در صورت وجوب، هر کدام سهم خود را مىدهد.
*تکلیف فطریهى دو خانوادهاى که از غذاى همدیگر تناول کردهاند
سؤال1882. دو خانواده شب عید فطر قرار مىگذارند که براى افطار و شام به پارک بروند و دور هم باشند. هر کدام غذاى خود را جداگانه تهیه کرده است و لکن موقع غذا خوردن، از غذاى همدیگر تناول مىکنند. آیا فطریهى آنها به گردن دیگرى مىافتد یا خیر؟
پاسخ:ظاهرا خیر.
*زکات فطرهى عیال میهمان
سؤال1883. اگر زکات فطرهى میهمان بر صاحب خانه باشد و خودش تنهایى به میهمانى آمده باشد، آیا زکات فطرهى عیالش باز بر عهدهى خودش است یا خیر؟
پاسخ:زکات فطرهى عیالش بر عهدهى خودش است
*زکات فطرهى سید میهمان
سؤال1884. اگر سیدى شب عید فطر نانخور میزبان غیر سید محسوب شود، آیا فطرهى آن سید را باید به سید داد یا به غیر سید؟
پاسخ:باید به غیر سیّد داد
*نان خور غیر سید براى سید
سؤال1885. اگر غیر سیدى شب عید فطر نانخور میزبان محسوب شود، میزبان سید مىتواند فطرهى او را به سید بدهد یا خیر؟
پاسخ:مىتواند به سیّد هم بدهد.
*زکات فطرهى فقیرى که غذا طلب مىکند
سؤال1886. شب عید فطر، فقیرى درب خانهاى را مىزند و صاحب خانه نیز مقدارى نان و خرما به او مىدهد. لیکن فقیر وارد خانه نمىشود و بعد از تشکر از صاحبخانه آنجا را ترک مىکند. آیا فطریهى او بر عهدهى صاحبخانه است یا خیر؟
پاسخ:خیر
*دادن زکات فطره از طرف حضرت حجت ـ عجّلاللّهتعالىفرجهالشّریف ـ
سؤال1887. آیا پرداختن زکات فطره از طرف حضرت ولى عصر ـ عجّلاللّهتعالىفرجهالشّریف ـ مشروع است؟
پاسخ:خیر، مشروع نیست.
*فطریه فرزند بسترى در بیمارستان
سؤال1888. اگر شب عید فطر فرزند انسان در بیمارستان بسترى باشد، به نحوى که از غذاى بیمارستان استفاده مىکند و پدر خرج بیمارستان او را مىدهد، آیا باز هم فطریه بر عهده پدر مىباشد یا خیر؟
پاسخ:بله، بر عهدهى پدر است.
*فطریهى خانوادهى شخص زندانى که پدرش خرج آنها را مىدهد
سؤال1889. شخصى زندانى است و پدرش خرج و مخارج زن و فرزندانش را مىدهد. زکات فطرهى زن و فرزندان بر عهدهى چه کسى مىباشد؟
پاسخ:بر عهدهى پدر فرد زندانى است.
*دریافت فطریه توسط طلاّب
سؤال1890. آیا امروز طلاب را ـ با وضعیت شهریه کنونى ـ مستحق دریافت زکات فطره مىدانید؟
پاسخ:اگر فقیر شرعى باشند، بله استحقاق دارند.
*فطریهى فرزند طلبهاى که شهریه مىگیرد
سؤال1891. طلبهاى که علاوه بر شهریه، مبالغى را پدر به او کمک مىکند. آیا فطریه این فرزند، بر پدر واجب است یا خیر؟
پاسخ:اگر صدق نان خور پدر بکند، فطریهاش بر پدر است و در غیر این صورت بر عهدهى او نیست
*زکات فطره فردى که شغلش از راه حرام است
سؤال1892. کسى که حساب سال دارد ولى شغل او از راه حرام است، ـ مانند کسى که آرایشگرى دارد و ریش افراد را مىتراشد ـ آیا باید اوّل خمس پولى که براى زکات فطره مىدهد را بپردازد؟
پاسخ:اگر حلال و حرام هر دو را دارد، به نیّت حلال، زکات فطره را بدهد و غیر حلال را خودش به هر جور ممکن است تصفیه و تحلیل کند، مثلاً اگر مورد تخمیس است به جهت اختلاط با حرام، زکات فطره را هم جزو مجموع به حساب آورد.
|